Bouchery, Désiré

Van marxist tot reformist

Désiré Jacques Romain Bouchery moest door het vroegtijdig overlijden van zijn vader zijn middelbare studies aan het Gentse atheneum afbreken om als kostwinner van het gezin te gaan werken, eerst in een fabriek, kort nadien in een bank. Hij werd in 1906 lid van de jongerenbeweging Reiner Leven en van de Socialistische Jonge Wacht (SJW), beide in Gent Gent
Lees meer . In 1909 trad hij toe tot de redactie van Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer en hij huwde met de dochter van hoofdredacteur Ferdinand Hardijns Hardijns, Ferdinand
Ferdinand Hardijns (1864-1927) was een Gentse socialistische journalist en politicus die het primaat verdedigde van de sociale strijd op de taalstrijd. Lees meer . Hij steunde zijn echtgenote Hélène Hardijns (1888-1969) volop bij de uitbouw van de Socialistische Vooruitziende Vrouwen (SVV) vanaf 1922. Van 1919 tot 1944 was hij volksvertegenwoordiger en van 1921 tot 1926 schepen van Onderwijs in Mechelen. Van 1936 tot 1938 was hij minister van Posterijen, Telegrafie en Telefonie (PTT).

In de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer werd hij van 24 mei tot 8 juli 1941 als gijzelaar opgesloten in het kamp van Breendonk. Meteen na de bevrijding voerde hij een hardnekkige campagne tegen katholieke en Vlaams-nationalistische politici die tijdens de bezetting op post gebleven waren of met steun van de bezetter promotie gemaakt hadden. Hij viseerde ook personen die nochtans gepleit hadden voor zijn vrijlating in 1941. Bij zijn overlijden in 1944 creëerden de socialisten de mythe dat hij overleden was aan de gevolgen van de ontberingen tijdens zijn gevangenschap drie jaar voordien, maar dat was niet zo. Hélène Hardijns werd lid van de allereerste Commissie van Openbare Onderstand in Mechelen in 1926 tot kort voor haar overlijden en gemeenteraadslid van 1946 tot 1964. Hun zoon Herman Bouchery (1912-1959) was actief in de socialistische jongerenbeweging, ijverde eveneens voor volksopvoeding, werd klassiek filoloog, kunsthistoricus en oudheidkundige, was conservator van het museum Plantin-Moretus en volgde August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer op als professor aan de Universiteit Gent.

Van revolutionair marxist tot Vlaamsgezind socialist

In zijn jonge jaren was Désiré Bouchery een prominent lid van de ‘marxistische Gentse school’, die zeer kritisch stond tegenover de leiders van de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP). Samen met de SJW-leden, Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer , Gust van Hecke Van Hecke, Paul-Gustave
Paul-Gustave van Hecke (1887-1967) was een Vlaamse schrijver, couturier en galeriehouder. Tijdens de Eerste Wereldoorlog flirtte hij met het activisme. Hij is vooral bekend als promotor v... Lees meer en Hippoliet Vandemeulebroucke raakte Bouchery gevoelig voor de Vlaamse kwestie en ging daarmee tegen de meeste BWP-partijleiders in. De kerngroep vormde begin 1906 een Vlaamsche Federatie van de SJW. Nadat de SJW de volgende jaren verzwakte door interne disputen en doordat De Man in het buitenland ging studeren, zorgde Bouchery begin 1912 voor een opleving met de heropstart van het maandblad De Jonge Socialist. Hij was ook lid van het redactiecollectief van het marxistische tendensblad La Lutte des Classes (1911-1913). Kort nadien zwoer hij onder invloed van Edward Anseele Anseele, Edward
Edward Anseele (1856-1938) was een Gents socialist en lag in 1885 mee aan de basis van de Belgische Werkliedenpartij. Hij was decennialang een van de tenoren van het socialisme in België.... Lees meer en Hendrik de Man, die het succes van de sociaaldemocratie in met name Duitsland erkenden, de gewelddadige proletarische revolutie van de Communistische Internationale af en hij werd een overtuigd sociaaldemocraat.

Anseele stuurde hem in 1916 naar Mechelen om daar de verscheurde socialistische beweging op één lijn te krijgen en er een parlementszetel te veroveren. Bouchery slaagde waar zijn voorganger in Mechelen Aimé Bogaerts mislukt was en herstelde spoedig de eenheid in de plaatselijke beweging. Bouchery werd als vanzelfsprekend lijsttrekker voor de Kamer bij de eerste naoorlogse parlementsverkiezingen in 1919 en raakte met glans verkozen. Zijn partij, die voordien politiek onbetekenend was in de stad, haalde 43% in het kanton Mechelen.

In 1921 werd hij in Mechelen tot gemeenteraadslid verkozen. Hij slaagde er bovendien in zijn partij in een coalitie met de progressieve katholieken en de liberalen te loodsen en hij werd schepen van Onderwijs. Het Vlaamsgezinde profiel dat Bouchery aan de BWP in Mechelen gaf, had de politieke doorbraak van de BWP bevorderd. Hij ging in concurrentie met de Vlaamsgezinde christendemocraten, onder andere door even fel de vernederlandsing van de Gentse rijksuniversiteit te eisen. Twee jaar later al viel de coalitie uiteen. Hij verloor bijna al zijn bevoegdheden en bleef enkel in naam schepen tot 1926. Hij belandde met de BWP in de oppositie tot vlak na de Tweede Wereldoorlog. Zijn ambitie om ooit burgemeester van Mechelen te worden heeft hij niet kunnen waarmaken.

In de BWP behoorde hij tot de machtige nationale partijtop. Van 1920 tot 1940 zetelde hij bijna ononderbroken in het nationaal bureau van de BWP. In 1934 was hij mee de opsteller van het eindverslag van de interne onderzoekscommissie die het failliet van de Bank van de Arbeid moest onderzoeken. In 1939 was hij kortstondig nationaal ondervoorzitter van de BWP.

Onderwijs als verheffing van het Vlaamse volk

Al bij de Socialistische Jonge Wacht startte Bouchery initiatieven voor arbeidsopvoeding. In 1911 werd hij leraar van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, een volkshogeschool die opleiding voor de militanten en het partijkader verzorgde, en een jaar later stelde Hendrik de Man hem aan als secretaris. In 1925 (tot 1941) werd hij als opvolger van Piet Landsvreugt pedagogisch bestuurder van de Vlaamse afdeling van Arbeidershogeschool, die heel wat taken van de Centrale overnam. Ook als gemeentelijk en parlementair mandataris hield hij zich in hoofdzaak met onderwijsproblemen bezig. In het debat over het wetsvoorstel- Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer over de vernederlandsing van de Gentse universiteit (1922) wees hij met nadruk op de democratische draagwijdte ervan. In 1922-1923 steunde hij namens de Mechelse federatie Camille Huysmans toen die door de Waalse socialisten om zijn Antwerpse schoolpolitiek werd aangevallen, die te soepel zou zijn tegenover het katholieke scholennet. In 1929 werd hij lid van de Vlaams-Waalse Taalcommissie van de Belgische Werkliedenpartij en in dat jaar was hij een van de Vlaamse ondertekenaars van het Compromis des Belges Compromis des Belges
Lees meer . Als minister van PTT hield hij op het Eerste Vlaamsch Socialistisch Congres van 1937 een lezing over het thema ‘Radio en Culturele Autonomie’. Tijdens zijn ministerschap werd de culturele autonomie in programmazaken bij het Nationaal Instituut voor Radio-omroep (NIR) principieel erkend en doorgevoerd.