Heideland-Orbis

Organisatie

Heideland was een uitgeverij die in 1945 werd gesticht in Beringen en vanaf 1946 in Hasselt gevestigd was als uitgeverij en boekhandel.

Alternatieve naam
Uitgeverij Heideland
Oprichting
1945
Stopzetting
1987
Leestijd: 3 minuten

Heideland was een uitvloeisel van de vroege naoorlogse Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer
(KSA).
Zes van de acht stichtende leden waren (aspirant-)geestelijken: leraars aan de colleges van Beringen, Bree en Tongeren, studenten van het Grootseminarie te Luik en één professor van dat seminarie, de latere bisschop van Hasselt, Jozef Heuschen. Tot zaakvoerder werd Loe Nagels (Haacht, 1923 – Hasselt, 2003) aangesteld. In 1946 nam Heideland de boek- en papierhandel Ceysens aan de Grote Markt te Hasselt over en verhuisde de zetel van de jonge firma naar de provinciehoofdstad.

Vanaf het midden van de jaren 1950 legde Nagels zich toe op grote en voor de Vlaamse uitgeverij belangrijke projecten (zie Boekbedrijf Boekbedrijf
In de 19de eeuw kwam het Vlaamse boekbedrijf moeizaam van de grond. Pas na de Eerste Wereldoorlog ontstonden in Vlaanderen de bestaansvoorwaarden voor een moderne cultuurindustrie. Tot d... Lees meer
, Literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
). In 1956 verscheen het eerste deel van het Pantheon der winnaars van de Nobelprijs voor literatuur, een monumentale reeks, die het uiteindelijk tot vijftig delen bracht. In 1959 verscheen de eerste Vlaamse Pocket, bedoeld als een antwoord op de goedlopende Nederlandse reeksen. Onder de meer dan 250 titels, waaronder heel wat studies over (figuren uit) de Vlaamse beweging, waren de taalpockets het succesrijkst (van het ABN-woordenboek van Hendrik Heidbuchel verschenen twintig drukken met een totale oplage van 150.000 exemplaren). In 1962 verscheen de eerste titel in de reeks Poëtisch erfdeel der Nederlanden, met (uiteindelijk meer dan honderd) bloemlezingen uit het werk van Noord- en Zuid-Nederlandse dichters. Het was een initiatief van Nagels' medewerker Marcel Beerten Beerten, Marcel
Marcel Beerten (1919-2004) trok tijdens de Tweede Wereldoorlog met het Vlaamsch Legioen naar het Oostfront. Na de oorlog engageerde hij zich in het Vlaamse boekbedrijf en publiceerde hij ... Lees meer
, die van 1951 tot 1979 aan de firma verbonden was en er het literaire gezicht van hielp bepalen. Een derde pocketinitiatief, de Vlaamse wetenschappelijke pockets, gestart in 1963, strandde na twaalf nummers. Al die tijd bleef Heideland daarnaast literair werk publiceren (een twintigtal titels van Gerard Walschap Walschap, Gerard
Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaamse auteur. Lees meer
bijvoorbeeld). Het zette een reeks Heideland paperbacks (met onder meer werk van Albert Westerlinck Aerts, José
De priester José Aerts (1914-1984), beter bekend onder zijn pseudoniem Albert Westerlinck, was dichter, schrijver en literair criticus. Hij was vanaf 1969 hoofdredacteur van het literair ... Lees meer
) en een Bibliotheek voor literatuurwetenschap op en gaf een tijdlang de Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften van Rob Roemans Roemans, Rob
Rob Roemans (1904-1968) was een Vlaamsgezinde leraar, filoloog, bibliograaf en ijveraar voor ‘beschaafd’ Nederlands. Lees meer
en Hilda van Assche uit.

In 1971 verscheen het eerste van de 25 delen van de Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie (GNLE), in 1972 het eerste van de 15 delen van de reeks Twintig eeuwen Vlaanderen, een synthese van de Vlaamse geschiedenis in al haar aspecten. De belangrijke investeringen die met name voor de GNLE gedaan moesten worden, verplichtten Nagels in 1969 samen te gaan met de Antwerpse naamloze vennootschap Orbis, uitgever van het in 1919 opgerichte weekblad Ons Land. Uitgeverij Heideland werd omgedoopt tot Heideland-Orbis. De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Heideland bleef voortbestaan als boekhandel. Met het oog op nieuwe grote projecten (onder meer een twaalfdelige Universele wereldgeschiedenis) moest in 1975 andermaal naar kapitaal worden gezocht. Heideland-Orbis werd voor 100% eigendom van de naamloze vennootschap Kluwer te Deventer. In 1979 verliet Nagels Heideland-Orbis wegens een meningsverschil met de concernleiding en plooide zich terug op zijn boekhandel. Deze ging een eigen uitgavenprogramma ontwikkelen, naast dat van Heideland-Orbis. Wegens de verslechterende marktsituatie voor encyclopedieën werd het Limburgse Kluwerfiliaal in 1985 in sterk afgeslankte vorm overgebracht naar de Kluwervestiging in Deurne bij Antwerpen. De naam Heideland-Orbis werd nog even behouden, maar verdween dan geruisloos. Heideland zelf werd in 1987 failliet verklaard. Uitgeverij en boekhandel werden overgenomen door Concentra, uitgeefster van Het Belang van Limburg Het Belang van Limburg
De krant Het Belang van Limburg ontstond in 1933 door de fusie van een aantal regionale Limburgse perstitels. Het blad vertoonde gedurende meer dan een halve eeuw een duidelijk katholieke... Lees meer
,
maar na korte tijd opgeheven.

Literatuur

– L. Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis, 2013.

Suggestie doorgeven

1973: Fernand Bonneure (pdf)

1998: Ludo Simons

2023: Redactie

Inhoudstafel