Masereelfonds

Het Masereelfonds werd op 16 januari 1971 gesticht binnen de Kommunistische Partij van België Kommunistische Partij van België
Lees meer (KPB). Initiatiefnemer was de dichter Mark Braet, die reeds in december 1969 te Avignon met Frans Masereel Masereel, Frans
Lees meer over het project had gesproken. Andere stichters waren Jef Turf Turf, Jef
Jef Turf (1932-2022) was een Vlaamsgezinde communist. Hij was onder meer politiek directeur van De Rode Vaan en Vlaams voorzitter van de Kommunistische Partij. Hij wilde de democratische ... Lees meer , Leo Michielsen Michielsen, Leo
Leo Michielsen (1911-1997) was in Antwerpen en nationaal een militant van de Kommunistische Partij. Ook was hij voorzitter van het Frans Masereelfonds. Lees meer (de eerste voorzitter), Jan Debrouwere Debrouwere, Jan
Jan Debrouwere (1926-2009) was een communistisch politicus, redacteur en journalist. Hij maakte deel uit van het politieke kader van de Kommunistische Partij en was redacteur bij het dagb... Lees meer , en Bob Paulus (niet-KPB). Het Fonds ontstond mede vanuit een emancipatiebehoefte onder de Vlaamse communisten binnen de op Wallonië gerichte KPB.

In 1976 werd het Fonds erkend als een nationale organisatie voor volksontwikkeling met een eigen secretariaat en eigen middelen. Op het eerste nationale congres (20 mei 1978) werd door een meerderheid beslist het Masereelfonds los te maken van de communistische partij. Dit streven naar autonomie gebeurde hoofdzakelijk om pragmatische redenen; omwille van het Decreet voor Sociaal-cultureel vormingswerk in verenigingsverband (juli 1975) en het subsidiereglement inzake de agglomeratieverbanden (1976) was het vanuit subsidie-oogpunt noodzakelijk dat het Masereelfonds kwantitatief groeide (tot minstens 80 afdelingen), iets wat onder voogdij van de communistische partij onmogelijk werd geacht. Het fonds werd nu een ledenorganisatie, weliswaar met de marxistische leer als ideologische basis, maar ook met medewerking van niet-partijgebonden mensen. In 1978 werd Michielsen door Antoon Roosens Roosens, Antoon
Antoon Roosens (1929-2003) was een flamingantisch en links georiënteerd denker, opiniemaker, publieke intellectueel en (para)politicus, die zijn hele leven consequent heeft geprobeerd om ... Lees meer opgevolgd als voorzitter.

In mei 1978 werd gesteld dat de taak van het Masereelfonds lag in het politiserend vormingswerk op basis van de marxistische ideologie, waarbij een van de basisdoelstellingen "de studie en bevordering van de Vlaamse problematiek" was.

Een belangrijk contactmiddel met het grotere publiek waren de eigen publicaties, waarvoor in 1972 de naamloze vennootschap Uitgeverij Masereelfonds werd opgericht. Het Fonds publiceerde het ledenblad Aktief en nam het Vlaams Marxistisch Tijdschrift Vlaams Marxistisch Tijdschrift
Het Vlaams Marxistisch Tijdschrift (1966-2017) was een driemaandelijks blad, dat voor het eerst verscheen in maart 1966. Samen met het tijdschrift Meervoud fungeerde het lange tijd als e... Lees meer over, maar het gaf ook poëzie uit met vanaf 1981 een poëzieprijs. De uitgeverij hield in januari 1985 op te bestaan wegens financiële problemen.

Inzake Vlaamse beweging moest een onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende profielen van de lokale afdelingen; de afdelingen in Ronse en Brussel bijvoorbeeld waren reeds begin de jaren 1980 duidelijk meer Vlaamsgericht dan de afdeling Gent. Het Masereelfonds werd sterk beïnvloed door de ideeën over de verhoudingen nationalisme-socialisme van de Italiaanse marxistische ideoloog Antonio Gramsci. Het Masereelfonds stelde in 1980 dat de Vlaamse strijd een specifieke vorm van klassenstrijd was, waarbinnen het Fonds wilde ijveren voor een pluralistisch democratisch Vlaanderen. Men keerde zich tegen de dominantie van de gecommercialiseerde Amerikaanse cultuur, als grootste bedreiging van de nationale identiteit. Het congres van 15 mei 1982 stond in het teken van de Vlaamse culturele autonomie Culturele autonomie
Lees meer . Men bepleitte er dat voor een reële culturele autonomie eerst de financiële en economische bevoegdheden aan Vlaanderen gegeven worden moesten. De arbeidersbeweging moest volgens voorzitter Roosens beseffen dat haar doelstellingen niet via de unitaire Belgische structuur te vervullen waren; arbeidersbeweging en Vlaamse beweging. hadden dus een gemeenschappelijk doel.

Het fonds trad eind 1981 toe tot het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen
Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) werd officieel opgericht op 13 mei 1966 en overkoepelt een hele reeks Vlaamsgezinde organisaties en verenigingen van uiteenlopende (ideol... Lees meer , werkte mee aan de Congressen van Brusselse Vlamingen Congressen van Brusselse Vlamingen
Op deze pluralistische congressen bespraken Brusselse Vlamingen de Brussel problematieken en dachten ze na over mogelijke structurele ingrepen om de situatie voor de Nederlandstalige Brus... Lees meer , en was ook aangesloten bij het Guldensporenkomitee. Vanaf 1986 steunde het Masereelfonds samen met het August Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer het Vlaams Progressief Alternatief, een bundeling van links flamingantisme dat echter aan interne meningsverschillen ten onder ging.

Na de val van het communisme en het verdwijnen van de KPB in België (1991), nam het Masereelfonds een meer defensieve houding aan. Ze profileerde zich als een conservator van het linkse culturele erfgoed. Concreet evolueerde het Fonds tot een verzameling verschillende entiteiten. Belangrijk voor de Vlaamse beweging waren de twee werkgroepen 'Vlaamse Beweging', waarbij deze in Brussel vooral socio-economisch en deze in Gent onder impuls van Joost Vandommele Vandommele, Joost
Joost Vandommele (1956-2019) was een socialistische vakbondsmilitant en jarenlange pleitbezorger van een samengaan van links en Vlaamsgezind engagement. Lees meer vooral historisch gericht was.

De tegenstrijdige meningen binnen het Masereelfonds aangaande het nationaliteitenvraagstuk hebben een eenduidig standpunt hierover steeds belet. Het waren vooral de voorzitters van het Fonds die de Vlaamse beweging op de agenda plaatsten; eerst Michielsen (1971-1978) en Roosens (1978-1995), later vooral Ludo Abicht Abicht, Ludo
De marxistische literatuurwetenschapper en filosoof Ludo Abicht (1936) is een van de boegbeelden van het links-flamingantisme. Als kritische publicist en essayist over diverse thema’s is ... Lees meer (1995-2002). Onder het voorzitterschap van Gerlinda Swillen (2002-2014) werd vooral gepoogd het Fonds te consolideren en verdween de Vlaamse beweging stilaan naar de achtergrond.