Pierlala
Pierlala is de naam van een bescheiden, maar taaie legendarische figuur, die figureert in vele volkslieden om een volkse en kritische noot over de actualiteit te verzorgen. Veel Pierlalateksten hebben betrekking op de Vlaamse beweging.
Pierlala is de naam van een bescheiden, maar taaie en legendarische figuur, die in volksliederen ruim tweehonderd jaar lang de volkse, kritische noot bij het tijdsgebeuren vertegenwoordigde.
De oorspronkelijke anonieme liedtekst (‘Kluchtig liedeken van het leven en de vrome daden van den beroemde Pier la la’) telt 24 strofen en werd van een ongedateerde eenbladdruk van de Gentse drukker Leander van Paemel met varianten overgenomen in de liederverzamelingen van Jan Frans Willems Willems, Jan Frans
Jan Frans Willems (1793-1846), de “vader van de Vlaamse beweging”, was dichter, polemist, filoloog, tekstediteur en initiatiefnemer of lid van tal van academies en genootschappen in binne... Lees meer (1848), Ferdinand Augustijn Snellaert Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer (1852), Florimond van Duyse Van Duyse, Florimond
Florimond Van Duyse (1843-1910) ijverde als magistraat voor Nederlandstalige militaire rechtspraak. Ook verzamelde en bestudeerde hij oud-Nederlandse volksliederen. Verder componeerde hij... Lees meer (1900-1908) en anderen. De oudste gevonden tekst prijkt in een almanak van 1743. De melodie, opgetekend door Willems, berustte op overlevering.
In het refrein, na elke strofe, bestaat in deze eerste versie zijn commentaar telkens uit een interjectie in twee lettergrepen: de naam ‘Pierlala’ op ‘ha! ha!’ of ‘sa! sa!’. Het refrein bestaat verder uit een achtlettergrepige en zeslettergrepige versregel. Met gebruik van het puntige refrein en van het thema van wederopstanding (vergelijk met Tijl Uilenspiegel Tijl Uilenspiegel
Tijl Uilenspiegel is een personage uit een laatmiddeleeuws Duits volksboek, dat van de 19de eeuw tot diep in de 20ste eeuw door uiteenlopende politieke bewegingen in België en Vlaanderen ... Lees meer ) werd dit 'kluchtlied' in talloze varianten en tot in de 20ste eeuw omgedicht tot evenveel satiren op de meest uiteenlopende politieke gebeurtenissen. Het lied drong door tot in Duitsland en het thema leek zelfs geschikt voor ballet (Daan Sternefeld, 1937). De Aalstenaar Jan B. Luyckx (1757-1836) maakte er een berijmde tijdskroniek van (gedrukt in 1928). De teksten werden verspreid in eenbladdrukken, opgenomen in almanakken, lieder- en dichtbundels.
De oorsprong van Pierlala lijkt in de Gentse omgeving te liggen. Veel Pierlalateksten hebben betrekking op de Vlaamse beweging, om een verontwaardigde reactie op de verfransing te verwoorden. De meeste teksten staan in verband met de inval der sansculotten, de terugkeer van de Oostenrijkers en de Belgische Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer . De figuur was populair in de negentiende eeuw, waar dichters zoals Jan van Rijswijck Van Rijswijck, Jan
De liberaal Jan van Rijswijck (1853-1906) was burgemeester van Antwerpen. Zijn inzet voor de rol van het Nederlands in de lokale politiek en het verenigingswezen alsook zijn volksgezinde ... Lees meer , Julius de Geyter De Geyter, Julius
Julius de Geyter (1830-1905) was een progressief-liberale en Groot-Nederlandse flamingant in Antwerpen, die Nederlandstalige gedichten, liederen en krantenartikelen schreef. Lees meer en Andreas Deweerdt De Weerdt, Andreas
Andreas de Weerdt (1825-1893) was een Vlaamsgezinde lieddichter en douanier uit Antwerpen. Hij schreef naar schatting 1700 liederen over heel diverse thema’s. Lees meer haar gebruikten. Ook Emiel Moyson Moyson, Emiel
Lees meer , Hippoliet van Peene Van Peene, Hippoliet
Hippoliet van Peene (1811-1864) was een huisarts en toneelauteur. Hij schreef de tekst voor De Vlaamse Leeuw, dat later het Vlaamse volkslied zou worden. Met zijn vele oorsponkelijk theat... Lees meer en Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer deden er beroep op. In veel gevallen leunde het Pierlalafiguur in de liederen aan bij de partij voor de liberalen, maar lang niet altijd.
In Ursel is er een jaarlijkse Pierlalastoet en staat er een Pierlalastandbeeld. Ook in poppenkastspelen duikt Pierlala geregeld op.
Literatuur
– M. van Wesemael, Het lied van ‘Pierlala sa sa', in: Volkskunde, 1971, pp. 234-35.
– M. van Wesemael, Pierlala sa sa en de oktrooyen, in: Oostvlaamse Zanten, 1972, pp. 42-52.
– M. van Wesemael, Een en ander over de Pierlala-liedjes, in: Ghendtsche Tijdingen, 1982, p. 34.
– P. Brausch, Pierlala en de Gieljotiene van Pierlala, in: Wetenschappelijk Tijdingen, 1993, nrs. 1 en 2, pp. 10-33 en pp. 88-116.
– M. De Bruin, Pierlala: de vele wedergeboorten van een lied, in: Literatuur, jg. 21, 2004, nr. 3, p. 26.