Sturmbrigade Langemarck

Organisatie
Bruno De Wever / Philip Vanquaethem (2024, herwerking), Bruno De Wever (1998)

De Sturmbrigade Langemarck was een Vlaamse Waffen-SS eenheid in 1943-1944 met als officiƫle benaming 6.SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck.

Alternatieve naam
6. SS-Freiwilligen-Sturmbrigade Langemarck
Stormbrigade Langemarck
Oprichting
1943
Stopzetting
12 september 1944
Leestijd: 4 minuten

De 6.SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck werd opgericht om de Vlaamse militaire collaboratie ondubbelzinnig in de Waffen-SS onder te brengen. Dit en het verlies van ā€˜Vlaanderenā€™ in de naam stuitte vooral de VNV-aanhangers tegen de borst. Tegenstanders verenigden zich in de Rebellenclub en weigerden zelfs de SS-eed af te leggen.

De Sturmbrigade werd ingezet bij Shitomir en Yampil in de UkraĆÆne en leed er zware verliezen. Na deze gevechten werd nog Ć©Ć©n bataljon naar Narva gestuurd. Het werd er nagenoeg vernietigd.

De oprichting

De Sturmbrigade Langemarck werd in het militair kamp Debica gevormd uit de resten van het het Vlaamsch Legioen Vlaamsch Legioen
Het Vlaamsch Legioen (1941-1943) was een Vlaamse eenheid aan het oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Waffen-SS. Lees meer
dat in Krasny Bor zeer zware verliezen had geleden en dat op 7 mei 1943 op bevel van ReichsfĆ¼hrer-SS Heinrich Himmler was ontbonden. Er traden ook nieuwe rekruten toe en het grootste deel van de Vlamingen die daarvoor al in diverse Duitse Waffen-SS-divisies vochten. Eind mei 1943 werd Debica verlaten en ging de opleiding verder in Milowitz.

Het uitfaseren van de Germaanse legioenen uit Denemarken, Noorwegen, Nederland en Vlaanderen kaderde in het opzet de band tussen de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
bewegingen in eigen land en deze legioenen te beƫindigen en deze eenheden ondubbelzinnig in de Waffen-SS onder te brengen. Het nationale karakter van deze Legioenen was niet langer gewenst. Om die reden werden grotere Waffen-SS eenheden opgericht.

De benaming 'Langemarck' refereert aan de plaats aan het IJzerfront waar in de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
een groot aantal Duitse studenten sneuvelde. In Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
werd het een patriottisch begrip.

De Rebellenclub

Bij een deel van de vrijwilligers leidde de ontbinding van het Vlaamsch Legioen tot spanningen. Ze waren het niet eens dat de notie ā€˜Vlaanderenā€™ uit de eenheidsnaam verdween. Voorts wensten ze hun statuut als legioensoldaten te behouden en de SS-eed niet te moeten afleggen. Deze eed verbond de vrijwilligers aan Adolf Hitler als FĆ¼hrer des Reiches voor alle fronten en dus niet alleen het Oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
. Vooral VNV Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
-gezinde vrijwilligers beschouwden dat als een toegeving aan de Groot-Duitse tegenstanders. Zij protesteerden trouwens al langer tegen Groot-Duitse politieke vorming in de Waffen-SS en een kleine groep had zich clandestien in een Rebellenclub Rebellenclub
De Rebellenclub was de benaming van een groep Vlaamse oostfronters in het Vlaamsch Legioen die zich verzette tegen het afleggen van de SS-eed. Lees meer
georganiseerd.

De spanning kwam tot een hoogtepunt bij de eedaflegging op 9 november 1943 toen mede onder invloed van de Rebellenclub een grote groep te kennen gaf de eed te zullen weigeren. Na druk van het Duitse kader en de disciplinaire verwijdering van de vermeende leiders van de contestatie volhardde een 500-tal vrijwilligers bij de collectieve eedaflegging. Bij de individuele eedaflegging slonk de groep tot een 200-tal. Het protest ebde weg toen de Sturmbrigade einde 1943 tot inzet kwam.

Samenstelling

De brigade was een zwaar bewapende mobiele eenheid van 2200 man (waaronder 137 Russische vrijwilligers), met eigen pantsers, een antitankcompagnie, luchtafweer en artillerie en stond onder het bevel van SS-SturmbannfĆ¼hrer Konrad Schellong.

Militaire geschiedenis

Op 6 december 1943, tegen het einde aan van de opleiding, trok de Sturmbrigade Langemarck door Praag in een militaire parade. Kort daarop zou ze vertrekken naar het front. Op 26 december trok de brigade in 7 treinen naar Shitomir dat echter nog voor aankomst al in Russische handen zou vallen.

De brigade kwam op 31 december 1943 aan het front bij Zjytomyr in het Dnjepr ā€“ Karpatenoffensief terecht en vocht binnen Kampfgruppe Das Reich. De Brigade Langemarck vormde het einde van de linker vleugel van het zwakke XIIIe legerkorps dat op dat moment voor zijn overleven vocht en dreigde omsingeld te raken. Brigade Langemarck hielp in eerste instantie mee de ineenstorting van dit front te voorkomen om daarna de opmars van het Rode Leger te helpen vertragen. Bij Jampol (Yampil) vocht de brigade zich vrij uit een omsingeling. Hierna was ze na de zware geleden verliezen -zowel in manschappen als aan zwaar materieel- van geen grote betekenis meer en trok ze begin april 1944 met nog 400 man en in 80 voertuigen van de oorspronkelijke 850 geleidelijk aan terug over de Karpaten. De resten van de Brigade werden in Knowitz opgevangen.

Vanuit de Sturmbrigade Langemarck in heropbouw trok een versterkt bataljon naar het Het IIIe Germaanse SS Pantserkorps onder generaal SS-ObergruppenfĆ¼hrer Felix Steiner. Dat SS Pantserkorps bevatte Esten, Nederlanders, Scandinaven en ook 300 soldaten uit de Sturmbrigade Wallonie van LĆ©on Degrelle Degrelle, LĆ©on
LĆ©on Degrelle (1906-1994) was de leider van Rex, initieel een Belgische, extreemrechtse nationalistische beweging, nadien omgevormd tot partij, die na 1936 radicaliseerde in fascistische ... Lees meer
.

De Vlamingen vochten in juli 1944 bij Narwa op enkele heuvels met de naam ā€˜de Blauwe Bergenā€™ en werden er nagenoeg vernietigd. Het bataljon voerde de naam Kampfgruppe Rehmann maar werd in werkelijkheid geleid door een Vlaamse officier: Georg dā€™Haese.

Op 20 september 1944 gaf Himmler het bevel de Sturmbrigade om te vormen tot de 27. SS-Freiwilligen-Grenadier- Division Langemarck Division Langemarck
Division Langemarck was een Vlaamse Waffen-SS eenheid, met als officiƫle benaming 27.SS-Freiwilligen-Grenadier-Division 'Langemarck'. Lees meer
.

Literatuur

ā€“ A. Toelen, Vlamingen aan het oostfront, deel II, 1975.
ā€“ B. de Wever, Oostfronters: Vlamingen in het Vlaams Legioen en de Waffen SS, 1984.
ā€“ J. Vincx, Vlaanderen in uniform, VII, 1984.
ā€“ B. de Wever, 'Rebellen aan het oostfront: de politieke moeilijkheden bij de Vlaamse oostfronters'. In: WT, jg. 53, nr. 4 (1994), p. 201-216 en jg. 54, nrs. 1-2 (1995), p. 3-12 en p. 81-90.

Suggestie doorgeven

1998: Bruno De Wever

2024: Bruno De Wever / Philip Vanquaethem

Databanken

Inhoudstafel