Ten Brink, Jan

Persoon
Nico Van Campenhout (2024, herwerking), Pieter Van Hees (1998, aanvulling)

Jan ten Brink (1834-1901), hoogleraar Nederlandse literatuur in Leiden, koesterde sympathie voor Vlaanderen en de Vlaamse beweging.

Geboorte
Appingedam, 15 juni 1834
Overlijden
Leiden, 19 juli 1901
Leestijd: 2 minuten

Jan ten Brink studeerde theologie in Utrecht en promoveerde er in 1860. Hij werkte als huisleraar in Batavia (1860-1862) en als leraar Nederlands aan twee middelbare scholen in Den Haag (1862-1884). In 1884 volgde hij Willem Jonckbloet Jonckbloet, Willem
De Nederlander Willem Jonckbloet (1817-1885) was hoogleraar Nederlandse taal en geschiedenis en liberaal volksvertegenwoordiger. Lees meer
op als hoogleraar Nederlandse letteren aan de Rijksuniversiteit Leiden. Als literatuurhistoricus publiceerde hij historische overzichten van de Nederlandse literatuur in het algemeen en van die van de 19de eeuw in het bijzonder.

Zijn journalistieke en essayistische bijdragen werden gebundeld onder de titel Litterarische Schetsen en Kritieken, waarvan 20 delen werden uitgebracht. Hij schreef ook literaire fictie en was een van de eersten die de uit Frankrijk afkomstige stroming van het naturalisme in het Nederlandse taalgebied introduceerde. Ten Brink was lange tijd een establishmentfiguur in het Nederlands letterkundig leven en werd als dusdanig in de late 19de eeuw een van de mikpunten van de Tachtigers en hun blad De Nieuwe Gids.

Ten Brink schreef met veel waardering over een aantal Vlaamse auteurs, zoals Tony Bergmann Bergmann, Anton
Anton Bergmann (1835-1874), zoon van George Bergmann, was een Lierse advocaat, Vlaamsgezind liberaal polemist, historicus en vernieuwend schrijver. Lees meer
, de gezusters Rosalie Loveling, Rosalie
Rosalie Loveling (1834-1875) was een vernieuwende Vlaamse schrijfster van vaak uitgesproken geëngageerde gedichten en novellen. Ze was de zus van Virginie Loveling en de tante van Cyriel... Lees meer
en Virginie Loveling Loveling, Virginie
Virginie Loveling (1836-1923) was een Vlaamse, vernieuwende en vaak uitgesproken geëngageerde schrijfster. Ze was de zus van Rosalie Loveling en de tante van Cyriel Buysse. Lees meer
en Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer
. Hij was een trouwe deelnemer aan de Nederlandse Congressen, waarover hij uitvoerig verslag uitbracht. Zijn belangstelling voor de Vlaamse beweging etaleerde Ten Brink onder andere in een bijdrage in het tijdschrift Nederlandsche Spectator (augustus 1872), waarin hij een overzicht presenteerde van de verschillende stromingen binnen het flamingantisme en waarin hij als volgt terugblikte op de Belgische revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
van 1830: ‘Ons jammert de verscheuring van den Nederlandschen volksstam, die met behulp van Fransche wapens bevestigd, tot de voortdurende gallificeering van Zuid-Nederland kan leiden, maar ons verdriet het evenzeer, dat de hardnekkige eigenzinnigheid van een Nederlandschen vorst tot die scheuring aanleiding gaf’. Vanuit die Heel-Nederlandse oriëntatie kantte hij zich tegen het West-Vlaamse taalparticularisme en pleitte hij voor taalkundige eenvormigheid in het gehele Nederlandse cultuurgebied.

Ten Brink woonde in Vlaanderen geregeld literair-culturele evenementen bij, waarbij hij soms ook optrad als spreker. In 1894 werd hij buitenlands erelid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
.

Literatuur

– Jan ten Brink, in: Neerlandia, 1901, pp. 95-97.
– F. Schregel-Ornstein, Het rijk geschakeerde leven van prof. dr. Jan ten Brink, 1973.
– G. J. van Bork, Ten Brink, idealist of positivist?, in: Literatuur, 1989, nr. 6, pp. 329-332.

Suggestie doorgeven

1973: Samuel J. Lenselinck (pdf)

1998: Pieter Van Hees (pdf)

2024: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel