Valkhoff, Marius

Marius Valkhoff studeerde na zijn gymnasiumopleiding te Hilversum in 1930 aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam af als romanist, na onder meer een studieverblijf in het Roemeense Cluj Napoca. In 1931 promoveerde Valkhoff hij in de Nederlandse hoofdstad met een dissertatie getiteld Etudes sur les mots français d’origine néerlandaise. Tussen 1931 en 1933 was hij werkzaam aan universiteiten in Zuid-Afrika en Roemenië. Van 1933 tot 1938 was hij buitengewoon en van 1938 tot 1951 gewoon hoogleraar Romaanse filologie aan zijn Amsterdamse alma mater. Van 1951 tot zijn emeritaat in 1975 doceerde Valkhoff aan de Witwatersranduniversiteit in Johannesburg, waar hij ook hoofd was van de studierichting Romaanse talen. Hij keerde terug naar Europa, ging in Zuid-Frankrijk wonen en overleed in Parijs.

In 1938 publiceerde Valkhoff Philologie et littérature wallonnes, een studie die hem een onderscheiding bezorgde van de Société de Littérature Wallone. In 1943 bracht hij de bundel De expansie van het Nederlands uit, waarvan in 1944 een Franstalige editie verscheen onder de titel L’expansion du Néerlandais. Met expansie bedoelde de auteur, zoals hij aangaf in de inleiding, “de uitbreiding en het succes welke het Nederlands heeft gehad buiten het eigenlijke taalgebied”. De bundel bevat vier bijdragen, respectievelijk over de geschiedenis van het Nederlands en de Frans-Nederlandse taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer , over leenwoorden uit het Nederlands in de Romaanse talen en over de ontwikkeling van het Afrikaans.

Als student was Valkhoff actief geweest in de Sociaal-Democratische Studentenclub, die contacten onderhield met Vlaanderen en in de jaren 1930 trad hij toe tot het Algemeen Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer (ANV). Zowel vóór, tijdens als na de Tweede Wereldoorlog correspondeerde Valkhoff met Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer en probeerde hij in Nederland een afdeling op te richten van diens Vereniging voor Wetenschap Vereniging voor Wetenschap
De Vereniging voor Wetenschap werd in 1935 opgericht met als doel de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen te stimuleren. Vanaf 1981 werd de werking beperk tot de wetenschappelijke studie v... Lees meer (VVW) en trachtte hij in de redactie van het tijdschrift Wetenschap in Vlaanderen, sinds januari 1940 Wetenschappelijke Tijdingen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer , een aantal Nederlanders te doen opnemen. Dat leidde echter niet tot enig resultaat. In brieven aan Gossenaerts uit de jaren 1942-1944, toen hij ook enkele lezingen verzorgde in Vlaanderen en Brussel, schreef Valkhoff romantiserend over ‘onze Dietsche vriendschap’, ‘mijn geliefde Vlaanderen’ en ‘het warme hart van Vlaanderen dat zo mooi door het nuchtere verstand van Holland kan worden aangevuld’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Valkhoff de initiatiefnemer voor de vorming van wat, na de bevrijding van Nederland in mei 1945, de Nederlands-Vlaamse Vereniging Noord en Zuid Nederlands-Vlaamse Vereniging Noord en Zuid
De Nederlands-Vlaamse Vereniging Noord en Zuid ontstond in 1943, toen een aantal Nederlanders, onder wie oud-leden van de Dietsche Bond (DB) en het Dietsch Studentenverbond (DSV), in Amst... Lees meer zou worden. Hij was ondervoorzitter van de afdeling Amsterdam en lid van het hoofdbestuur.

Op 9 januari 1950 sprak Valkhoff als rector van de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam de dies natalis-rede uit over ‘Geschiedenis en actualiteit van de Frans-Nederlandse taalgrens’. Hij behandelde daarin –onder meer de talentellingen die werden gekoppeld aan de toenmalige tienjaarlijkse bevolkingstellingen in België. Over de op dat moment meest recente talentelling, die van 1947, liet hij zich opmerkelijk kritisch uit en tegelijk etaleerde hij in niet mis te verstane termen zijn sympathie voor Vlaanderen. ‘Als gevolg van propaganda of pressie, verklaren zich b.v. Vlamingen tweetalig, of schoon zij van het Frans slechts een rudimentaire kennis bezitten; terwijl dan, als reactie daarop intellectuele Vlamingen die wel degelijk het Frans machtig zijn, stelselmatig verklaren dat zij alléén Nederlands kennen. […] Veel Vlamingen die de Franse taal absoluut niet machtig zijn, doch die in de praktijk enig Frans kennen, antwoorden, uit ijdelheid of om utilitaire redenen, dat zij het Frans het meeste spreken, wat dan […] grote invloed kan hebben op het bestuur der gemeenten waartoe zij behoren’, zo sprak Valkhoff. Als uitsmijter voegde hij er het volgende aan toe betreffende de Voerstreek Voeren
Lees meer , die toen nog tot de provincie Luik behoorde: ‘Is het niet een beetje beschamend dat in de tijd van de Benelux onze culturele en economische uitstraling vlak over de Zuid-Limburgse grens niet in staat is geweest deze dorpen voor onze taal te redden?’. De toespraak van Valkhoff leidde zowel in Nederland als in België tot reacties in de pers en de Nederlandse minister van Kunsten en Wetenschappen vroeg hem ook om uitleg.