Van Caenegem, Jules

Jules van Caenegem was afkomstig uit een bescheiden milieu. Hij kreeg de kans om na het lager onderwijs aan de gemeenteschool in Vurste humanioraonderwijs te volgen in Sint-Niklaas. Eerst bij de broeders Hiëronymieten, daarna aan het kleinseminarie. Vermoedelijk kwam hij daar in contact met de Vlaamse emancipatiegedachte. Alleszins werd hij er een groot voorstander van. Als knap student studeerde hij in 1905 als burgerlijk ingenieur aan de Leuvense universiteit. Onmiddellijk na zijn afstuderen werd hij met ingang van oktober benoemd aan het Bestuur van Bruggen en Wegen in Antwerpen waar hij gezet werd op het moeilijke dossier van de Kempische kanalen.

De beloftevolle ingenieur werd vanaf september 1907 aangetrokken door de kolenmijn André Dumont in As. Hier werd Van Caenegem onder meer belast met de bestudering van de verbinding van het nieuwe Kempische kolenbekken met de Maas en de Antwerpse haven en ontpopte hij zich als de ontwerper van het kanaal Luik-Antwerpen, het Albertkanaal. In november 1910 werd hij leraar aan de Limburgsche Ambachtsschool in Hasselt en tot 1927 bestuurder van dezelfde technische school die intussen de naam Limburgsche Werkhuizen had aangenomen.

Als groot ijveraar voor de sociale en economische emancipatie van Vlaanderen vond Van Caenegem aansluiting bij de christendemocratie en bij de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer in Limburg Limburg
Lees meer , waarvan priester (later monseigneur) Pieter Jan Broekx Broekx, Pieter Jan
De priester Pieter Jan Broekx (1881-1968) was als directeur van het Secretariaat voor Godsdienstige en Maatschappelijke Werken, oprichter van Ons Limburg en provinciaal senator een van d... Lees meer het boegbeeld was. Al vlug werd hij door toedoen van deze achterban verkozen tot volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Hasselt-Sint Truiden (1919-1936). Als vaste waarde en als ingenieur werd hij van oktober 1929 tot mei 1932 minister van openbare werken. Bovendien was hij van 1926 tot 1932 gemeenteraadslid en schepen van openbare werken en financiën in Hasselt. In 1936 ruilde hij zijn mandaat van parlementslid in voor dat van afgevaardigd beheerder van de Maatschappij der Brugsche Zeevaartinrichtingen, waarvan hij reeds in 1932 technisch adviseur en in 1933 lid van de raad van beheer was geworden. Als ingenieur vond hij hier een nieuwe uitdaging, waarop hij ook verhuisde naar Brugge.

Zoals hoger geschetst ontplooide Van Caenegem zijn Vlaamsgezindheid zowel op het politieke als op het sociaal-economische vlak. Hij was lid van de Katholieke Vlaamsche Kamergroep en actief binnen de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer (KVL). Bij de stichting van laatstgenoemde vereniging, op 28 september 1919 in Brussel, werd hij lid van het tienkoppige dagelijks bestuur. Het tweede congres van de Landsbond in Hasselt, op 15-16 mei 1921, werd door zijn stuwkracht een groot succes en een mijlpaal op weg naar de verwezenlijking van het Vlaams (economisch) programma in Limburg. Van Caenegem onderscheidde zich ook binnen het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV) waarvan hij in 1926 een van de zestien stichtende leden was vanuit zijn functie als algemeen bestuurder van de naamloze vennootschap Nieuwe Kempen (Hasselt). Als een van de boegbeelden van het opkomende Vlaamse ondernemingswezen in Limburg werd hij lid van het dagelijks bestuur tot april 1933.

Het VEV, dat van meet af aan zeer begaan was met de Kempische mijnen, richtte in april 1927 de studiecommissie Kempenvraagstuk op die onder leiding kwam te staan van Van Caenegem. Het eindverslag van die commissie werd op 22 oktober 1927 tijdens de algemene vergadering van het VEV voorgelezen door ingenieur Pira, die aandrong op een Vlaamse meerderheidspositie in het bestuur van de Limburgse mijnen. Op een nieuwe, uitsluitend aan het Kempenvraagstuk gewijde VEV-bestuursvergadering kort nadien, op 11 november 1927, sneed Van Caenegem het aanslepende project van de kanaalverbinding Luik-Antwerpen doorheen het Limburgse steenkoolbekken aan. Hij schrok er niet voor terug om de weerstand aan te klagen van de Belgische spoorwegen en vanwege Emile Francqui en de Société Générale. Voor zijn toehoorders legde hij openlijk de vinger op de wonde: het in de Limburgse mijnen geïnvesteerde kapitaal (40% van het totaal) berustte volledig in anti-Vlaamse handen. Als volksvertegenwoordiger verdedigde Van Caenegem het project van het Albertkanaal ook in de bijzondere regeringscommissie voor openbare werken. Uiteindelijk kon hij als minister van openbare werken de werkzaamheden van dit Albertkanaal op 31 mei 1930 laten aanvatten.

Temidden van de ideologische spanningen in het interbellum bleef Van Caenegem steeds trouw aan de christendemocratie en schoof hij niet mee op naar de Vlaams-nationalistische stroming. Zo benadrukte hij als verslaggever op het negende congres van de KVL in Gent, op 4 augustus 1928, dat de bond het Vlaams-nationalistische standpunt niet deelde en dat ook de Katholieke Vlaamsche Kamergroep zich Belgisch-nationaal bleef opstellen. Voor van Caenegem mocht het streven naar Vlaamse emancipatie de katholieke eendracht en katholieke belangen niet in het gedrang brengen. Zijn gematigde opstelling kwam ook tot uiting toen hij als minister meewerkte aan de regeringsinitiatieven voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en aan de nieuwe taalregeling in het onderwijs Onderwijs
Lees meer . Bij de kabinetswijziging van mei 1932 werd hij opgevolgd door de radicalere Gustaaf Sap Sap, Gustaaf
Gustaaf Sap (1886-1940) was een invloedrijk en controversieel katholiek politicus, die op verschillende momenten in zijn leven een ministerpost bekleedde en vanaf 1929 tot zijn overlijden... Lees meer .

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer verliet hij Brugge voor Frankrijk op aanraden van de regering. Het bestuur van de Maatschappij van de Brugse Zeevaartinrichtingen nam hem dit niet in dank af en verving hem prompt als bestuurder door Pierre Vandamme. Van Caenegem kwam ziek terug van zijn vlucht naar Frankrijk en overleed in Brugge in april 1942.