Van Kerckhoven, Pieter F.

Doorliep samen met zijn vriend Domien Sleeckx het Antwerpse atheneum en studeerde van 1836 tot 1838 geneeskunde aan de universiteit van Bologna. Het Italiaanse milieu stimuleerde zijn romantische aanleg, terwijl de confrontatie met het revolutionaire Risorgimento-klimaat bepalend bleek voor zijn latere liberale en antiklerikale oriëntering. Zijn voortijdige terugkeer – als baccalaureus geneeskunde en filosofie – was vermoedelijk het gevolg van compromitterende contacten met de clandestiene carbonari-beweging. Terug in Antwerpen, werd hij door Jan J. de Laet en Hendrik Conscience geïntroduceerd in het artistieke en culturele leven van de Scheldestad. Hij zou er zich weldra ontpoppen als onvermoeibaar en gedreven, maar ook vooruitstrevend en vaak non-conformistisch kunstenaar en voorman: een profiel dat wel contrasteert met de saaie kantoorloopbaan – in de vaderlijke handelszaak, later in de stedelijke administratie – die hem beschoren was. Hij werd secretaris van De Olijftak, speelde – samen met Conscience – een vooraanstaande rol als lid van de geheime flamingantische genootschappen De Hermans (1843) en Het Heilig Verbond (1845) en als hoofdredacteur en streng en gezagvol criticus in tijdschriften als De Noordstar, het (Antwerpse) Kunst- en Letterblad en vooral De Vlaemsche Rederyker, dat hij tot kort voor zijn dood leidde (1848-1856). Toen de rooms-liberale polarisatie in de jaren 1840 toenam, ontstond een conflict in de schoot van Het Heilig Verbond. Van Kerckhoven beschuldigde Conscience van (katholiek) opportunisme. Karakterverschillen en persoonlijke rivaliteit wakkerden het geschil verder aan en leidden uiteindelijk tot Van Kerckhovens uitsluiting uit Het Heilig Verbond (1846) en laaghartig twistgeschrijf in de schimpblaadjes De Roskam (katholiek) en De Schrobber (liberaal) (1847). Voortaan profileerde Van Kerckhoven zich als wegbereider van de progressieve, democratisch-vrijzinnige stroming in de Vlaamse beweging. Zo koos hij in zijn geruchtmakend pamflet De Vlaemsche Beweging (1847) resoluut de zijde van de liberalen tegen het 'obscurantisme' van de katholieke partij en haar monopolisering van de Vlaamse beweging

De productie die Van Kerckhove in zijn kort leven – hij overleed op 38-jarige leeftijd aan tuberculose – bijeenschreef is even omvangrijk als verscheiden: behalve politieke geschriften vooral romans en verhalen, poëzie en toneel, kritiek en essays. Zijn (vaak onvoldragen) literair werk wordt, behalve door een verrassende mengeling van romantiek en realisme, van sentimentaliteit en ironie, gekenmerkt door soms felle sociale en antiklerikale aanklacht (Jaak of een arm Huisgezin, 1842; Twee Goddeloozen, postuum 1857 onder pseudoniem van Jan de Vry), alsmede door de voorkeur voor paranormale thematiek (Ziel en Lichaam, 1848-1850). Ook in zijn essayistiek waagde hij zich aan controversiële onderwerpen als het magnetisme (somnambulisme) of het utopisch-socialistische gedachtegoed. Niet slechts de vooruitstrevendheid van zijn denkbeelden, maar ook zijn getourmenteerdheid en gespletenheid stempelen Van Kerckhoven tot een vroeg aankondiger van de moderniteit.