Van Opstraet, Antoon

Persoon
Sam Van Clemen (2023, aanvulling), Nico Wouters (1998)

Antoon van Opstraet (1886-1969) geraakte betrokken bij het activisme via de uitgave van de krant Het Vlaamse Nieuws. Tijdens de jaren 1930 was hij redacteur van de krant De Dag. Onder zijn leiding stapte dit blad tijdens de Tweede Wereldoorlog in de collaboratie. Na de bevrijding werd hij hiervoor veroordeeld.

Volledige voornaam
Antoon Jan
Alternatieve naam
Jan Van Opstraet
Geboorte
Antwerpen, 23 december 1886
Overlijden
Antwerpen, 2 december 1959
Leestijd: 2 minuten

Antoon van Opstraet, zoon van de eerste depothouder van Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer
in Antwerpen, was vóór 1914 hoofdagent van deze krant in Antwerpen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
koos Van Opstraet, net als de hem goed bekende Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer
, voor het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
en was hij uitgever van de krant Het Vlaamsche Nieuws Het Vlaamsche Nieuws
Het Vlaamsche Nieuws was een Antwerps Duits-activistisch persorgaan, dat eerst onder de naam Vlaamsche Gazet – Het Laatste Nieuws verscheen. Het werd het belangrijkste activistische perso... Lees meer
. In november 1918 vluchtte hij naar Nederland, waar hij tot 1922 zou verblijven.

Uitgever van de eerste Vlaamse boulevardkrant

Terug in Antwerpen gaf hij het blad De Geïllustreerde Kinderwereld uit, dat in 1926 werd opgeheven. In 1927 richtte hij samen met zijn neef Edmond van Tassel, uitgever van het sinds 1911 verschijnende, concurrerende blad De Kindervriend, uitgeverij Patria op. Die gaf – naast diverse boulevard- en pin-up-weekbladen – vanaf 1934 de populaire en populistische boulevardkrant De Dag De Dag
Lees meer
uit, waarvoor tal van voormalige activisten werkzaam waren als redacteur. Als voorzitter van de raad van bestuur en directeur van De Dag ging Van Opstraet een hevige concurrentiestrijd aan met Het Laatste Nieuws, waar hij even redacteur was geweest, maar na een conflict had moeten opstappen.

De Tweede Wereldoorlog

Nadat de voorafgaande jaren meermaals was gesuggereerd dat De Dag financieel en anderszins zou worden gesteund vanuit nazi- Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
, werd Van Opstraet bij de Duitse inval op 10 mei 1940 door de Belgische regering gekwalificeerd als een staatsgevaarlijke potentiële collaborateur, opgepakt door de Staatsveiligheid en samen met heel wat andere om uiteenlopende redenen als dusdanig gepercipieerde personen per trein naar Frankrijk Frankrijk & Vlaanderen
De verhouding tussen Vlaanderen en Frankrijk werd altijd gekenmerkt door een aanzienlijke dubbelzinnigheid. Hoewel er lange tijd een grote affiniteit met de Franse cultuur bestond, werd d... Lees meer
gevoerd. Hij zat er tot juli 1940 opgesloten in het kamp van Le Vernet ( Spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer
).

Nadat De Dag op 15 juni 1940 was heropgestart, hernam Van Opstraet na zijn terugkeer in Antwerpen zijn functie bij de krant. Het blad stapte in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
en maakte onder meer propaganda om aan het Oostfront tegen het communisme te strijden. Na de bevrijding in september werd Van Opstraet veroordeeld tot zes jaar buitengewone hechtenis en hield zijn uitgeverij-drukkerij op te bestaan.

Werken

– Artikelen in Het Vlaamsche Nieuws; De Dag.

Literatuur

– E. de Bens, De Belgische dagbladpers onder Duitse censuur, 1973.
– F. Seberechts, De weggevoerden van mei 1940, 2014.
– L. Wouters, Een Antwerpse krant in de jaren dertig. De Dag naast de Gazet van Antwerpen, in: Streven, 1997, pp. 984-993.

Suggestie doorgeven

1975: Albert Goovaerts (pdf)

1998: Nico Wouters

2023: Sam Van Clemen

Inhoudstafel