Verbond van Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders

Wederzijdse hulp en versnipperde organisatie in tijden van repressie

Al snel na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer ontstonden in verschillende Vlaamse gevangenissen kleine gemeenschappen van oud-strijders die hun eigen ervaringen of die van andere gevangengenomen collaborateurs Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer documenteerden en getuigenissen over vermiste of overleden soldaten verzamelden. Dergelijke contacten vormden de basis van een embryonaal sociaal vangnet, gestoeld op wederzijdse hulp, en resulteerden in de eerste verenigingen voor oostfrontveteranen. Aanvankelijk bestond er tussen deze verenigingen weinig samenwerking vanwege hun sterk regionale karakter en onderlinge politiek-ideologische verschillen.

Oprichting

Het duurde tot 1950 voor in Gent een poging tot eenmaking plaatsvond. Het Verbond van Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders (VVOOS) werd opgevat als een overkoepelende organisatie voor alle Vlaamse oud-oostfrontstrijders uit verschillende eenheden (de Waffen-SS, de Nationalsozialistische Kraftfahrkorps (NSKK), de Organisation Todt (OT) en/of het Duitse Rode Kruis) en werd tevens opengesteld voor weduwen, wezen of ouders van gesneuvelde en vermiste soldaten. De vereniging bestond uit verschillende gewestelijke afdelingen die een grote mate van autonomie behielden. De verbondsleiding zelf was in Brussel gevestigd. Bert de Gruyter nam het voorzitterschap op zich, Peter Claeys fungeerde als algemeen secretaris en Toon van Overstraeten Van Overstraeten, Toon
Toon van Overstraeten (1926-2011) was de zoon van VTB-coryfee Jozef van Overstraeten. Hij was een van de jongste oostfronters. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij snel actief in de herople... Lees meer , Luc de Meyer, Frans de Landsheer, Leo Tollenaere Tollenaere, Leo
Leo Tollenaere (1917-1984 ) was de jongere broer van Reimond Tollenaere en speelde een omstreden rol in de Militaire Organisatie van het VNV. Na de oorlog was hij actief in organisaties v... Lees meer en Kamiel de Smet maakten deel uit van het bestuur. Van Overstraeten was tot 1953 bovendien hoofdredacteur en verantwoordelijk uitgever van het ledenblad Periodiek Contact (1951-1959) Periodiek Contact (1951-1959)
Periodiek Contact (1951-1959) was het tijdschrift van het Verbond voor Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders (VVOOS). Lees meer .

Werking en profiel

Om zijn leden materieel te ondersteunen organiseerde het VVOOS, vaak op regionaal niveau, een soort sociale dienst die nooddruftige veteranen aan prothesen, voedings- en kledingspaketten of een nieuwe betrekking hielp. Er werd ook geld ingezameld voor geïnterneerde Vlaamse vrijwilligers en er vonden zoekacties plaats naar vermisten of onbekende gesneuvelden.

Een ander belangrijk aspect van de werking vormden de dodenhuldes en zogenoemde ‘heldendagen’, waarmee de vereniging het samenhorigheidsgevoel aanwakkerde en een onverwerkt verleden herdacht. Het VVOOS profileerde zich daarbij als een diepchristelijke organisatie, die de zaak van de oostfronters wilde eren door het Dietse Diets
Het woord ‘Diets’ stamt uit het Middelnederlands. In de context van de Vlaamse beweging dook deze term voor het eerst op in de loop van de 19de eeuw, meestal als equivalent voor Nederlan... Lees meer volk in tijden van Koude Oorlog te beschermen tegen het bolsjewisme. Zo organiseerde het VVOOS eind januari 1951 de eerste naoorlogse herdenking van VNV Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer -politicus en oostfrontmartelaar Reimond Tollenaere Tollenaere, Reimond
Reimond Tollenaere (1909-1942) was een Vlaams-nationalistisch studentenleider in Gent en politicus in het VNV. Hij was parlementair (1936-1942) en propagandaleider. Hij stuurde het VNV in... Lees meer .
De vereniging liet zich bovendien voorstaan op haar Vlaamsgezinde engagement. Ze spiegelde zich aan het offer van de frontsoldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog, onder meer door in haar naam te alluderen op het VOS ( Verbond der Vlaamse Oudstrijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer ). Door hun trouw aan Vlaanderen en God te benadrukken probeerden de oostfrontveteranen zichzelf te zuiveren van de associatie met de collaboratie en het nationaalsocialisme. Mede om die reden beriep het VVOOS zich geregeld op de betrokkenheid van zijn oprichters bij de zogenaamde Rebellenclub Rebellenclub
De Rebellenclub was de benaming van een groep Vlaamse oostfronters in het Vlaamsch Legioen die zich verzette tegen het afleggen van de SS-eed. Lees meer , een groep Vlaamse oostfronters die in 1943 protest had aangetekend tegen de integratie van het Vlaamsch Legioen Vlaamsch Legioen
Het Vlaamsch Legioen (1941-1943) was een Vlaamse eenheid aan het oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Waffen-SS. Lees meer in de Waffen-SS.

Gedwongen ontbinding

Gedurende zijn korte bestaan kampte het VVOOS met verschillende problemen die al na enkele jaren tot de ontbinding van de vereniging zouden leiden: er bleef een sterke regionale werking die autonoom wilde zijn, sluimerende politiek-ideologische conflicten zoals de vete tussen VNV Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer - en DeVlag Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer / SS Algemeene-SS Vlaanderen
De SS-Vlaanderen was een collaborerende militie tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Duitse SS. Ze ijverde voor de aanhechting van Vlaanderen bij Duitsland. Lees meer -aanhangers staken regelmatig de kop op en de Staatsveiligheid hield de vereniging nauwlettend in het oog. In 1955 werd het VVOOS onder druk van de overheid opgeheven, waarop de verschillende gewestelijke afdelingen wettelijk erkende verenigingen (vzw’s) werden: het Sint-Maartensfonds Sint-Maartensfonds
Het Sint-Maartensfonds (1953-2006) was een organisatie van Vlaamse oud-Oostfrontstrijders. Lees meer (Antwerpen, Antwerpse Kempen, Limburg, Waasland), Vriendenkring Sneyssens Vriendenkring Sneyssens
De Vriendenkring Sneyssens (1950-2016) was een Gentse vereniging van Vlaamse oud-oostfrontstrijders. Lees meer (Oost-Vlaanderen), Sint-Jorishulp (Brabant), Sint-Maartensvrienden (West-Vlaanderen), Vlaamse Ardennen (regio Aalst). De leden van de Rebellenclub verdwenen vanaf dat moment naar de achtergrond. Na verloop van tijd sloten de meeste van de gewestelijke verenigingen zich aan bij het Antwerpse Sint-Maartensfonds, dat daardoor in zekere zin de rol van het VVOOS overnam.