Ter Waarheid (1921-1924)
Ter Waarheid was een tijdschrift dat in 1921 werd opgericht door Joris van Severen en Achilles Mussche. Het zocht aansluiting bij het humanitaire expressionisme. Humanitaire en pacifistische axioma’s werden verzoend met nationalistische idealen.
Ter Waarheid was een literair en politiek tijdschrift dat in januari 1921 in Gent werd opgericht door Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer en Achilles Mussche Mussche, Achilles
Achilles Mussche (1896-1974) was een socialistisch en flamingantisch geïnspireerde leraar en dichter, die zich in zijn jonge jaren engageerde in het activisme en begin jaren 1920 mee aan ... Lees meer . De volledige titel luidde:Ter Waarheid, met het gedachtenleven in Vlaanderen en in de wereld. De aanvankelijke ondertitel ‘Maandschrift over Godsdienstleven, Kunst, Staatkunde in Vlaanderen en in de wereld’ liet volop blijken dat de twee voornaamste stichtende leden aansluiting zochten bij het ideeëngoed van het humanitair expressionisme. Deze stroming leefde vooral in Antwerpen en kwam tot uiting in een aantal tijdschriften die tussen 1920 en 1925 alle een kortstondig bestaan leidden: Ruimte Ruimte
Lees meer (1920-1921), Opstanding Opstanding (1920-1921)
Opstanding (1920-1921) was het orgaan van de Vlaamse Clarté-groep. Lees meer (1920-1921), Het Overzicht Het Overzicht
Lees meer (1921-1925), Pogen (1923-1925) en De Driehoek (1925-1926).
Het is niet duidelijk of het Manifest dat in het eerste nummer verscheen alleen van de hand van Van Severen was. In die tijd was hij in tamelijk drukke correspondentie met Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer over de oprichting, vorming en uitwerking van een nieuw en vernieuwend tijdschrift. Het Manifest prees de nationale bewustwording van het Vlaamse volk, wilde ijveren voor een rechtvaardiger sociaaleconomisch bestel en begroette uitbundig de internationale samenwerking. Humanitaire en pacifistische axioma's werden aldus verzoend met nationalistische idealen. Mussche die uit het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer kwam en tot in 1921 redacteur was bij Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer en Van Severen uit de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer interpreteerden op dat ogenblik het politieke programma van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer in het perspectief van democratische, radicaal Vlaamse, pacifistische en internationaal gerichte doelstellingen. Zij werden, in de eerste nummers althans, bijgestaan door Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer en Bert d'Haese D'Haese, Bert
Bert D’Haese (1889-1982) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme en engageerde zich tijdens het interbellum in het Vlaams-nationalisme. Na de Tweede Wereldoorlog wa... Lees meer .
Die internationalistische tendens uitte zich niet alleen op het cultuurpolitieke vlak, maar ook op een aantal filosofisch-literaire en artistieke domeinen. Niet alleen d’Annunzio en Bloy, die als sinds de oorlog tot zijn vaste lectuur behoorden, maar ook Rabindranath Tagore (Nationalism, 1918), Dostojevski, Maritain, Stravinski, de Nobelprijswinnaar William B. Yeats en, wat voor het katholieke Vlaanderen van die tijd uiterst merkwaardig was, James Joyce, kwamen aan bod. In dat opzicht had het tijdschrift van Joris van Severen een geheel aparte betekenis.
Reeds in juni 1921 moest, op uitdrukkelijk bevel van de Brugse bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer , Verschaeve elke medewerking en publicatie staken. Toch verschenen nog bijdragen van de kapelaan, maar het waren overnames uit andere tijdschriften (onder andere uit Onze Jeugd Onze Jeugd
Onze Jeugd (1920-1933) was een idealistisch vormingstijdschrift voor de Vlaamse studerende jeugd, uitgegeven door de dominicanen. Met pater Callewaert als redacteur kwam het blad om zijn ... Lees meer ). Het blad geraakte al snel in ademnood hoewel Van Severen het gestadig opvulde met artikelen, in de oorspronkelijke taal, uit Franse, Duitse en Engelse tijdschriften om zo de aansluiting op het Europees internationaal geestesleven te bewerkstelligen. Het was een formule die snel tot vermoeidheid leidde.
Bovendien oriënteerde Van Severen zich in 1923, mede als gevolg van zijn parlementair mandaat en van de stormachtige ontwikkelingen van de nationalistische partijformatie in West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer (onder meer door de oprichting van de Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging
De Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging (1924-1925) was een kortstondige formatie onder impuls van Lodewijk Dosfel, die het katholieke nationalisme in Vlaanderen ideologisch ... Lees meer ), langzaam maar zeker in strikt nationalistische en katholieke richting. Vanaf medio 1923 verschenen een aantal artikelen waarin Van Severen deze politieke metamorfose voltooide. Het belangrijkste droeg als titel: ‘Vlaamsch Nationalisme. Een essay’ (1924). Daardoor verloor Van Severen zijn voornaamste co-redacteur Mussche, die niet in het nationalistische vaarwater wilde terechtkomen en aansluiting zocht bij de socialistische partij Socialistische partij
De socialistische partij werd in België in 1885 opgericht als de Belgische Werkliedenpartij (BWP), veranderde in 1945 haar naam in Belgische Socialistische Partij (BSP) en viel in 1978 u... Lees meer . Het blad viel nog voor het einde van 1924.
Literatuur
– A. de Bruyne, Joris van Severen. Droom en daad, 1961.
– L. Delafortrie, Joris van Severen en de Nederlanden, 1963.
– L. Delafortrie, Lodewijk Dosfel 1881-1925. Kultuurflamingant Aktivist Nationalist, 1967.
– R.F. Lissens, De Vlaamse letterkunde van 1780 tot heden, 1973.
– M. Sertyn, Avondlandstemming in de jonge avant-garde in Vlaanderen. Inspiratiebron voor purito-flaminganten en marginale wereldverbeteraars, in: Belgisch tijdschrift voor nieuwste geschiedenis, jg. 5, 1974, nr. 3-4, pp. 547-583.
– P. Renard, De ideologische en organisatorische problemen van het Vlaams nationalisme in West-Vlaanderen 1919-1931, U Gent, licentiaatsverhandeling, 1983.
– M. Coppieters, Het jaar van de klaproos [1920], in: Kruispunt, nr. 111, december 1987; nr. 150 en nr. 151, maart 1993.
– M. Rutten en J. Weisgerber, Van “Arm Vlaanderen” tot “De voorstad groeit” 1888-1946. De opbloei van de Vlaamse literatuur van Teirlinck-Stijns tot L.P. Boon, 1988.
– P.J. Verstraete, Joris van Severen en de Vlaamse beweging. Beschouwingen bij enkele artikels, in: Gedenkboek Joris van Severen 1894-1994, 1994, pp. 9-22.
– V. Eggermont, Ter Waarheid. Aanzet tot een inhoudsanalyse, in: Gedenkboek Joris van Severen 1894-1994, 1994, pp. 23-40.
– E. Spinoy, Tussen moderniteit en reactionair katholicisme, in: Dietsche Warande en Belfort, 140, 1995, pp. 700-714.
– A. van Severen, Joris van Severen. Het verhaal van een leven, I 1894-1929, 1995.
– K. Ravyts, De invloed van Gabriele d’Annunzio en Léon Bloy op de persoonlijkheid en religiositeit van Joris van Severen, in: Jaarboek Joris van Severen, 1, 1997, pp. 67-118.
– R. Vanlandschoot, Kapelaan Verschaeve. Biografie, 1998.
– L. Pauwels, De ideologische evolutie van Joris van Severen 1894-1940. Een hermeneutische benadering, in: Jaarboek Joris van Severen, 3, 1999, pp. 57-62.
– K. Ravyts, Joris van Severen en de avant-garde in de spiegel van Ter Waarheid, in: Jaarboek Joris van Severen, 4, 2000, pp. 45-122.
– G. Lernout en W. van Mierlo, The reception of James Joyce in Europe I, 2004.
– R. Vanlandschoot, ‘Vlaanderen, de Vlaamse beweging en Frederik van Eeden 1918-1922’, in WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 55, 2006, nr. 4, pp. 270-300.
– St. van den Bossche, “Een stille ongemanierde volksjongen”. Jos Verdegem 1897-1957, Wies Moens en Ter Waarheid, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 66, 2007, nr. 2, pp. 146-162.
– K. Ravyts, De literaire voorkeuren van Joris van Severen tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), in: Jaarboek Joris van Severen, 11, 2007, pp. 5-92.
– R. Vanlandschoot, De unieke betekenis van Ter Waarheid 1921-1922 in het cultuurpolitieke klimaat in Vlaanderen na de eerste wereldoorlog (1), in: Jaarboek Joris van Severen, 12, 2008, pp. 5-44; (2) in 15, 2011, pp. 19-106.
– P. Tommissen, À propos “Ter Waarheid”, in: Nieuwsbrief Joris van Severen, 12, december 2008, nr. 4, pp. 4-9.
– R. Vanlandschoot, ”Wij willen een principiële politiek voeren” Joris van Severen 1923, in: Jaarboek Joris van Severen, 16, 2012, pp. 83-162.
– R. Vanlandschoot, De eerste grote synthese. Joris van Severen 1924, in: Jaarboek Joris van Severen, 17, 2013, pp. 71-158.
– E. van Damme, Ter Waarheid. Een onderzoek naar de Vlaamse poëzie in het literaire-politiek tijdschrift van Joris van Severen, UGent, licentiaatsvethandeling, 2015.
– E. van Damme, Ter Waarheid met het gedachteleven in Vlaanderen en in de wereld. Een onderzoek naar de Vlaamse poëzie in het literair-politiek tijdschrift van Joris van Severen, in: Jaarboek Joris van Severen, 23, 2019, pp. 5-28.
– H. Verstraete, ‘De Russische inspiratie van Joris van Severen’ (1), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 79, 2020, nr. 2, pp. 127-139; (2) in 2020, nr. 3, pp. 197-248.