Ruimte

Vlaams maandelijks tijdschrift, uitgegeven te Antwerpen van februari 1920 tot december 1921.

Ruimte werd opgericht door de letterkundige Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer , de wegens activisme geschorste stadsbibliothecaris van Antwerpen. Het kortstondige leven van Ruimte doet niets af aan zijn reële betekenis, als stimulator van de V.B. in moeilijke tijden, als heraut van het flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer isch humanitair expressionisme, als indicator van een artistiek renouveau en als verruimer van de Vlaamsgezinde kijk op de wereld. De initiatiefnemers, allen oud-activisten, baadden in de ondergangssfeer van de onmiddellijke naoorlog, zoals die vooral bij de Duitse expressionisten en denkers tot uiting kwam. Maar zij deelden ook het geloof in een ommekeer, een revolutie, de heropstanding door een grote visie. De mens zakte weg in de nacht van de ondergang om op te duiken in een nieuwe dageraad. Boodschap van Wies Moens Moens, Wies
Lees meer verscheen niet toevallig in het eerste nummer van Ruimte, naast Terras bij de stroom van Victor-Jozef Brunclair Brunclair, Victor
Victor J. Brunclair (1899-1944) was een avant-gardistische schrijver en journalist, die behoorde tot de groep rond Paul van Ostaijen. Hij ging de geschiedenis in als een van de weinige Vl... Lees meer .

In Vlaanderen werd het ongenoegen met de burgerlijk-kapitalistische samenleving verweven met de opstandigheid tegen de vernederende situatie van de Vlamingen in België, tegen het hoera-patriottisme. De inleidende beginselverklaring van Ruimte door Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer (1921, nr. 1) was een belangrijk, algemeen-theoretisch stuk: het 'individualisme' had afgedaan; de 'gemeenschap' vorderde de kunstenaars op; de tijd van het 'zuiver esthetische' was voorbij; elke geestelijke actie moest een 'ethische' grondslag hebben; die ethische grondslag heette het 'gemeenschapsideaal', dat lijnrecht stond tegenover de 'individualistisch-anarchistische' gedachte van de industriële, proletarische 19de eeuw (in het katholieke tijdschrift Vlaamsche Arbeid Vlaamsche Arbeid
Vlaamsche Arbeid was een katholiek en Vlaamsgezind literair tijdschrift dat in Antwerpen verscheen van 1905 tot 1914 en van 1919 tot 1930. Het was het geesteskind van Karel van den Oever ... Lees meer van april-mei 1920 werd opgemerkt dat Ruimte geen ruimte gaf aan de christelijke gemeenschapsethiek: "Gemeenschapsideaal buiten den Christus!"); de taak van de toekomst "zal meer dan ooit na deze oorlog een organisatorische taak zijn, eerder dan een scheppende (...). In dienst van de gemeenschap wordt elk opgeroepen om te handelen; om tot de stoffelijke of geestelijke produktie bij te dragen (...). Naar alle kollektieve kultuurwaarden zal de belangstelling van de geestelijke wachters van deze tijd uitgaan: de Arbeidersorganisatie, de Politieke Partij, de Staat."

In een Repliek op Karel van de Woestijne Van de Woestijne, Karel
Karel van de Woestijne (1878-1929) was een Gentse dichter, prozaïst, criticus en journalist. Hij engageerde zich als gematigd flamingant binnen de Vlaamse beweging en was tijdens de Eerst... Lees meer (oktober 1921) poogde De Bock de opzet van Ruimte scherper te duiden: de tijd van de politieke, maatschappelijke onthouding, van het "quiëtisme" van Van Nu en Straks Van Nu en Straks
Van Nu en Straks (1893-1901) was een literair en cultureel tijdschrift, dat voor Vlaanderen vernieuwend was doordat het aansloot bij internationale eigentijdse denkrichtingen zoals het an... Lees meer was voorbij; weg met de "Ivoren Torens"!

Activisten, zoals Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer en Vos, kwamen aan het woord: het dringendste probleem in Europa was het Vlaamse, en dat viel met literatuur alleen niet op te lossen; waarachtige, vruchtbare literatuur had met de actuele maatschappelijke opvattingen te maken: "Wij voelen enkel de dwang van de nieuwe geest (...). De kunstenaar keert zich van eigenmachtig, geesteloos geliefhebber af en tracht zijn kunst te rechtvaardigen en meer te grondvesten."

Van deze ethische, geëngageerde instelling getuigden twee prachtige gedichten ter ere van de op 11 juli 1920 vermoorde Herman van den Reeck Van den Reeck, Herman
Herman van den Reeck (1901-1920) was een Vlaamsgezinde links-radicale student, die zich van 1916 tot zijn overlijden in 1920 engageerde in de activistische jongerenbeweging. Toen Van den ... Lees meer : Paul van Ostaijen Van Ostaijen, Paul
Paul van Ostaijen (1896-1928) was een schrijver die met zijn poëzie, proza en kritische werk grote invloed heeft uitgeoefend op de Nederlandstalige literatuur. Zijn zoektocht naar een nie... Lees meer , In memoriam Herman van den Reeck en Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer , Tijdzang voor Herman van den Reeck (gepubliceerd in Ruimte, 1920, nr. 8-9).

In oktober 1920 wilde Vos in Ruimte een antwoord geven op de vraag wélk Vlaanderen? In zijn bijdrage kon eigenlijk de gehele dienst-aan-de-Vlaamse beschavingsgedachte worden afgelezen: de kunstenaars en intellectuelen wilden niet terug naar het literair flamingantisme van voor de Eerste Wereldoorlog; zij wilden verder, voorwaarts; zij stonden voor een 'geschonden' volk, zonder echte elite; Vlaanderen moest eerst 'beschaafd' vooraleer het kon 'verfijnd' worden; de Vlaamse "arbeiders van de geest" behoorden vooralsnog "tot de schamele klasse van vernederden en verdrukten".

Volgens Ruimte werd de Vlaamse cultuur nog altijd bedreigd door een "wurgend staatswezen"; de Vlaamse zelfstandigheid werd aangetast door "sociale machtsfactoren"; de kunstenaars moesten in "de adem van opstandige durf" staan, die door de wereld vaart op zoek naar de "ideële" gemeenschap. Ideële gemeenschap, bevat in de slotverzen van Gijsens Loflitanie van den H. Franciscus van Assisië (verschenen in Ruimte, 1920, nr. 2).