Moens, Wies

Was de zoon van kleine middenstanders. Tijdens zijn humaniora aan het Heilige-Maagdcollege in Dendermonde was Moens actief in de plaatselijke bonden van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). Hij werkte tijdens de Eerste Wereldoorlog mee met de Hamse studentenbond van Maurits de Meyer De Meyer, Maurits
Maurits de Meyer (1895-1970) was tijdens de Eerste Wereldoorlog student aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna was hij directeur van de Standaard Boekhandel en medeorganisator... Lees meer aan het inrichten van volwasseneneducatie. Van 1916 tot 1918 studeerde Moens Germaanse filologie aan de door de Duitse bezetter vernederlandste universiteit van Gent. In deze periode publiceerde hij zijn eerste kritische bijdragen en gedichten in Aula Aula (1916-1918)
Aula was het studententijdschrift aan de tussen 1916 en 1918 vernederlandste Gentse universiteit. Lees meer en speelde een eersteplansrol in het Gentse studentenleven. Opgegroeid in de nadagen van het cultuur flamingantisme Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer en onder invloed van het ideeëngoed van Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer , onderging hij in de loop van de Eerste Wereldoorlog een ideologische evolutie, wat onder andere tot uitdrukking kwam in zijn deelname aan de activistische propagandavoering. Op 10 december 1920 werd hij wegens zijn activistische engagement veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf, na ruim zeventien maanden voorarrest. ( activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ; repressie Repressie na de Eerste Wereldoorlog
De ‘repressie’ na de Eerste Wereldoorlog was de bestraffing van degenen die tussen 1914 en 1918 met de Duitse bezetter collaboreerden en misdrijven tegen de veiligheid van de (Belgische)... Lees meer ).

Tijdens zijn gevangenschap verkondigde Moens een christelijke boodschap van naastenliefde en universele broederschap in de modernistische dichtbundels De Boodschap (1920) en De Tocht (1920), samen met Het Sienjaal (1918) van Paul van Ostaijen Van Ostaijen, Paul
Paul van Ostaijen (1896-1928) was een schrijver die met zijn poëzie, proza en kritische werk grote invloed heeft uitgeoefend op de Nederlandstalige literatuur. Zijn zoektocht naar een nie... Lees meer de hoogtepunten van het humanitair expressionisme. Populariteit verkreeg hij vooral met de prozabundel Celbrieven. Moens' literaire profetisme wordt gekenmerkt door een sociale inslag en volksverbondenheid. Door zijn artistieke bekendheid als literator en als medewerker aan Ruimte Ruimte
Lees meer groeide hij binnen de Vlaamse beweging uit tot het symbool van de apolitieke dichter die uit idealistische overwegingen in het activisme was gestapt. Op 5 maart 1921 werd Moens vervroegd vrijgelaten. Hij kwam uit het 'activistisch avontuur' als een anti-Belgisch en anti-parlementair Vlaams-nationalist die het Groot-Neerlandisme propageerde.

Reeds vanuit de gevangenis werkte Moens mee aan Ter Waarheid Ter Waarheid (1921-1924)
Ter Waarheid was een tijdschrift dat in 1921 werd opgericht door Joris van Severen en Achilles Mussche. Het zocht aansluiting bij het humanitaire expressionisme. Humanitaire en pacifistis... Lees meer , waaruit hij zich begin 1923 terugtrok. In januari 1922, onmiddellijk na zijn legerdienst, werd hij secretaris en literair adviseur bij Het Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1924-1932)
Lees meer van Oscar de Gruyter De Gruyter, Oscar
Lees meer . Nadat midden april 1924 het toneelgezelschap was overgenomen door de samenwerkende maatschappij Het Vlaamse Volkstoneel, herzag en 'katholiceerde' de gevolmachtigde secretaris Moens de programmatie voor het seizoen 1924-1925. Als gevolg van interne twisten nam hij op 23 mei 1925 ontslag. Daarvoor had hij de dichtbundels Opgangen (1922) en Landing (1923) gepubliceerd, waarin het humanitarisme werd ingewisseld voor een hedonistische stemmingslyriek. Hij leverde bijdragen voor verschillende tijdschriften in Vlaanderen en Nederland en in maart 1923 richtte hij Pogen op, dat een katholieke dogmatische kunstopvatting verdedigde. Moens solliciteerde tevergeefs Van Ostaijen als medewerker. Het vroegtijdige failliet van Pogen (1925), zijn ontslag bij Het Vlaamsche Volkstooneel en de groeiende kritiek op zijn poëzie, gaven de aanzet tot een belangrijke kentering in Moens' leven, waarna literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer in de schaduw stond van een intensere politieke bedrijvigheid.

Vanaf de tweede helft van de jaren 1920 manifesteerde hij zich in de Vlaamse beweging als dé theoreticus van de radicale Groot-Nederland Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer se gedachte. In 1928 nam hij het secretariaat waar van het directorium van het Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond (1928) was een Vlaams-nationalistische partij die kortstondig de versnipperde katholieke Vlaams-nationalistische partijgroeperingen probeerde te v... Lees meer , waarin hij zich met Joris van Severen profileerde als revolutionair Diets Diets
Het woord ‘Diets’ stamt uit het Middelnederlands. In de context van de Vlaamse beweging dook deze term voor het eerst op in de loop van de 19de eeuw, meestal als equivalent voor Nederlan... Lees meer -nationalist tegenover 'demo-federalisten' zoals Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer . Voor de parlementsverkiezingen van 1929 richtte Moens samen met Jef François François, Jef
Jef François (1901-1996) was als leider van de Dinaso Militanten Orde een kopstuk van het Verdinaso. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij commandant van de Dietsche Militie – Zwarte Br... Lees meer in de arrondissementen Gent-Eeklo en Dendermonde het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond (Wies Moens)
Het Vlaamsch-Nationaal Verbond (VNV-Wies Moens) (1929-1931) was een Vlaams-nationalistische partij, opgericht door Wies Moens en Jef François in de arrondissementen Gent-Eeklo en Dendermo... Lees meer op, dat een anti-parlementair Groot-Neerlandisme voorstond. Als lijsttrekker voor Gent-Eeklo leed hij – net zoals Van Severen – in de verkiezingen een persoonlijke nederlaag. Reeds in juni 1929 leefde bij beiden de gedachte om samen een politieke formatie op te richten. In oktober 1931 stichtten Moens en Van Severen het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer (Verdinaso), dat de politieke Groot-Nederlandse gedachte en een autoritair ideeëngoed verenigde in een totale maatschappijhervorming: de 'Dietse volksstaat' georganiseerd op nationaal-solidaristische grondslag. Toen Van Severen in de zomer van 1934 de Nieuwe Marsrichting afkondigde waarin hij het oorspronkelijke 'volks-Dietse' ideaal en de strakke revolutionaire anti-Belgische lijn losliet, trad Moens uit het Verdinaso. Na zijn breuk met Van Severen stond hij meer dan ooit politiek en ideologisch geïsoleerd binnen de Vlaamse beweging In dezelfde periode leverde hij in zijn maandblad Dietbrand Dietbrand
Dietbrand (1932-1939) was een Groot-Nederlandsgezind tijdschrift gesticht door Wies Moens. Tot 1934 steunde het blad het Verdinaso. Na de Nieuwe Marsrichting stelde de redactie zich onafh... Lees meer (oktober 1933-december 1939) de ideologische bouwstenen voor het Dietse volksnationalisme waarvan hij zich sinds de tweede helft van de jaren 1920 als de exclusieve vertegenwoordiger had opgeworpen. Met zijn 'volks-Dietse' nationalisme borduurde hij voort op het oorspronkelijke programma van het Verdinaso. Moens concentreerde zich in zijn betoog op de theoretische onderbouw en de definitie van de 'Dietse volksstaat' en had weinig oog voor de concrete uitwerking van het nationaal-solidaristische maatschappijconcept. Zijn radicaal Groot-Nederlandse ideeëngoed vond in de Vlaamse beweging weinig weerklank. Ontgoocheld keerde Moens terug naar de literatuur. In de dichtbundels Golfslag (1935) en Het Vierkant (1938) en het prozawerk De dooden leven (1938) houdt hij een pleidooi voor het 'volks-Dietse' beginsel in traditionalistische volkslyriek. Vaak stijgt die literatuur niet uit boven de verbitterde getuigenis.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstond er een toenadering tussen Moens en het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), dat zich in het begin van de bezetting opwierp als de voortrekker in het streven naar de 'Dietse volksstaat'. Moens hield vast aan zijn Dietse volksnationalisme, plaatste het in een Germaanse context maar verwierp de Duitse annexatiepolitiek. Zijn belevenissen gedurende de eerste oorlogsmaand verwoordde hij in het prozawerk Dertig dagen oorlog (1940) en in de bezettingsjaren verschenen de opstellenbundel De Spitsboog (1943) en de autobiografisch geïnspireerde dichtbundel Het Spoor (1944). Op 4 april 1941 kreeg Moens, die in de jaren 1930 als redactiesecretaris voor het Nederlandse R(ooms)-K(atholieke) Bouwblad werkte, de leiding over de gesproken uitzendingen van Zender Brussel Zender Brussel
Zender Brussel (1940-1944) was een collaborerend Vlaams Radio-instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer . In januari 1942 bevorderd tot 'algemeen leider' van de culturele uitzendingen, nam hij op 31 december 1943 ontslag omwille van de steeds verdergaande inmenging van Duitse zijde en van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer en de SS-Vlaanderen Algemeene-SS Vlaanderen
De SS-Vlaanderen was een collaborerende militie tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Duitse SS. Ze ijverde voor de aanhechting van Vlaanderen bij Duitsland. Lees meer . Bij de bevrijding dook Moens onder en begon met het schrijven van zijn memoires. In mei 1947 werd hij bij verstek ter dood veroordeeld. Vier maanden later vluchtte hij naar Nederland.

In Nederland, waar hij de eerste jaren onder de schuilnaam van Dijkman leefde, werkte hij in de jaren 1950 en 1960 als leraar Nederlands en als directeur van een volkshogeschool in Geleen. Hij publiceerde nog één afzonderlijke dichtbundel, De Verslagene (1963), die nog steeds in het teken van het 'volks-Dietse' idealisme staat. De volgende jaren werden twee verzamelwerken met poëzie (1968 en 1974) en zijn verzameld prozawerk (1969-1973) uitgegeven. In december 1968 weigerde hij van de genademaatregel, waardoor hij naar België had kunnen terugkeren, gebruik te maken. Na de Tweede Wereldoorlog speelde Moens geen actieve rol meer in de Vlaamse beweging Tegenover deze terugval van daadwerkelijke betrokkenheid stond echter zijn symboolwaarde. Voor de radicale Vlaams-nationalistische groep die de Groot-Nederlandse gedachte verder cultiveerde, was hij de 'ongekroonde koning van Vlaanderen'. Hijzelf bleef onverminderd vasthouden aan het Dietse volksnationalisme uit de jaren 1930. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging zijn niet zozeer Moens' politieke activiteiten van belang voor de ontwikkeling en groei van bepaalde tendensen. Belangrijker zijn de moreel-ideologische rol die hij vervulde, en de politiek-ideologische bakens die hij heeft uitgezet.