Carton de Wiart, Henry

Henry Carton de Wiart promoveerde in 1890 tot doctor in de rechten aan de Université libre de Bruxelles en vestigde zich als advocaat in de hoofdstad. Van 1895 tot 1911 was Carton de Wiart katholiek gemeenteraadslid in Sint-Gillis (Brussel) en van 1896 tot zijn dood lid van de Kamer. Hij was herhaaldelijk minister: van juni 1911 tot november 1918 van Justitie (in welke hoedanigheid hij onder meer in 1913 een aanpassing van de taalwetgeving in rechtszaken verwezenlijkte), van november 1920 tot december 1921 eerste minister en minister van Binnenlandse Zaken, van december 1932 tot januari 1934 van Sociale Voorzorg en Openbare Gezondheid, van augustus 1949 tot juni 1950 van Economische Coördinatie en Nationale Wederuitrusting en van juni 1950 tot augustus 1950 opnieuw van Justitie. Hij werd eind 1918 minister van staat en in 1922 graaf.

Christendemocratie

Carton de Wiart was medestichter van het blad L'Avenir social (1891-1894), later La Justice sociale (1895- 1902), de spreekbuis van de christendemocratische Jeune Droite, die de opvattingen van Rerum Novarum en de triangle démocratique (schoolplicht, algemene dienstplicht, belastingprogressiviteit) voorstond. Ook was hij medestichter van de Ligue nationale du suffrage universel en onderhield hij goede betrekkingen met de christendemocratische bewegingen in Vlaanderen en Wallonië. De Fédération démocratique chrétienne de l'arrondissement de Bruxelles, die hij uit wrevel over de wet op de vertegenwoordiging in de gemeenteraden (1895) met Jules Renkin Renkin, Jules
Jules Renkin (1862-1934) was een katholieke, christendemocratisch geïnspireerde politicus, die verschillende ministerposities bekleedde en vooral naam maakte als minister van Koloniën. H... Lees meer oprichtte, was een autonome groep die aanleunde bij de Christene Volkspartij Christene Volkspartij
De Christene Volkspartij (1893-1919) was de eerste daensistische politieke partij. Lees meer van priester Adolf Daens Daens, Adolf
Priester Adolf Daens (1839-1907) was de grondlegger en het boegbeeld van de daensistische beweging en van de Christene Volkspartij. Lees meer .

In 1896 werd Carton de Wiart met Renkin op de gemeenschappelijke katholieke lijst gekozen, maar de uitsluiting van die partij uit de Belgische Volksbond in september 1897 leidde tot een verkoeling. In 1898 deed Carton stappen bij Mgr. Rampolla in Rome en de Gentse bisschop Antoine Stillemans, om het verbod op de politieke kandidatuur van priester Daens in te trekken. Toen priester Daens zich in 1900 kandidaat stelde tegen de katholieke partij, werden de vroegere medestanders politieke vijanden.

Taalbeleid

Omstreeks de eeuwwisseling voerde Carton een Belgisch-nationalistische campagne met Paul Crokaert en Pierre Nothomb Nothomb, Pierre
Pierre Nothomb (1887-1966) was een Belgisch-nationalistisch politicus, schrijver en publicist. Hij groeide tijdens en net na de Eerste Wereldoorlog uit tot het boegbeeld van het Belgisch ... Lees meer en toonde hij zich een fel tegenstander van de regionale eentaligheid. Als minister in Le Havre tijdens de Eerste Wereldoorlog wekte hij wantrouwen bij de Vlamingen door zijn beleid inzake censuur, oorlogspropaganda en militaire rechtspraak, maar ook door zijn francofiele relaties. Onder zijn eerste-ministerschap werd een wet op het taalgebruik in bestuurszaken goedgekeurd die voor het eerst het territorialiteitsbeginsel inzake taalwetgeving erkende (wet van 31 juli 1921). Van Cartons belofte omtrent Nederlandstalig hoger onderwijs kwam niets terecht tijdens zijn eerste-ministerschap. Later ging hij akkoord met de oprichting van Nederlandstalige faculteiten aan de Gentse universiteit, maar een volledige vernederlandsing wees hij af. Naar aanleiding van een socialistische manifestatie in La Louvière voor een zes-maanden-legerdienst en de benoeming (weliswaar met tegenzin) van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer tot burgemeester van Antwerpen verloor Carton het vertrouwen van zijn socialistische en liberale regeringspartners.