Renkin, Jules

Persoon
Jan De Maeyer (2023, aanvulling), Reginald De Schryver (1998)

Jules Renkin (1862-1934) was een katholieke, christendemocratisch geïnspireerde politicus, die verschillende ministerposities bekleedde en vooral naam maakte als minister van Koloniën. Hoewel de Franstalige Renkin eerder kritisch stond tegenover de Vlaamse beweging, werden onder zijn eerste ministerschap (1931-1932) belangrijke wetten goedgekeurd op het taalgebruik in het bestuur en het onderwijs.

Volledige voornaam
Jules Laurent Jean Louis
Geboorte
Elsene, 3 december 1862
Overlijden
Brussel, 15 juli 1934
Leestijd: 4 minuten

Jules Renkin promoveerde in 1884 aan de Katholieke Universiteit Leuven tot doctor in de rechten. Van 1895 tot 1907 was Renkin gemeenteraadslid te Elsene en van 1896 tot zijn dood katholiek volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Brussel.

Hij maakte in de jaren 1880 mee de wending door van Kerk Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer
en katholieken naar het volk en zo werd hij in Brussel deel van een groep fervente christendemocraten die de sociale en politieke emancipatie van de volksklassen voorstonden. Met Henry Carton de Wiart Carton de Wiart, Henry
Henry Carton de Wiart (1869-1951) was een christendemocratisch politicus die meerdere ministerfuncties vervulde. Lees meer
lag hij aan de oorsprong van het christendemocratische weekblad L’Avenir social (1891-1894) voortgezet als La justice social (1895-1902). Met Joris Helleputte Helleputte, Joris
Joris Helleputte (1852-1925) heeft bijna een halve eeuw lang gewogen op de Belgische samenleving: als neogotisch architect, als gangmaker van sociale organisaties, inzonderheid de Belgisc... Lees meer
, Arthur Verhaegen Verhaegen, Arthur
Arthur Verhaegen (1847-1917) speelde een prominente rol bij de omslag die een aantal ultramontanen ca. 1886 maakte in de richting van structurele initiatieven ter emancipatie van de volks... Lees meer
en bovengenoemde Carton de Wiart vormde hij in de Kamer van volksvertegenwoordigers de christendemocratische groep die opkwam voor sociale wetgeving en de rechtvaardiger geachte persoonlijke dienstplicht. De groep toonde zich ook voorstander van de overname van de Onafhankelijke Congo Congo
Lees meer
staat door België in een poging een einde te maken aan de wantoestanden. Om de verstandhouding in de conservatieve partij te bewaren werden Helleputte en Renkin opgenomen in de regering-Jules de Trooz.

Het werd het begin van een lange en opmerkelijke carrière als minister: Renkin fungeerde als minister van justitie (1907-1908), koloniën (1908-1918), spoorwegen-posterijen-telegraaf (1918-1919), binnenlandse zaken (1919-1920, 1931-1932), volksgezondheid (1931-1932) en financiën (1932). Van juni 1931 tot oktober 1932 was hij eerste minister. In 1920 was hij minister van staat geworden. Jules Renkin maakte vooral naam als minister van Koloniën en lag aan de basis van zowat alle aspecten van de bestuurlijke, sociaaleconomische organisatie van Belgisch Congo. Hij loodste in die hoedanigheid ook de kolonie door de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
. Tot de oorlog genoot Renkin het vertrouwen van de ontluikende christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
in Brussel; nadien stond hij buiten die beweging. Bij de verkiezingen van 1925 steunde hij een antisocialistische concentratie en kantte hij zich tegen de christendemocratisch-socialistische regering- Prosper Poullet Poullet, Prosper
Hoewel hij afkomstig was uit een Franstalig aristocratisch milieu, realiseerde de katholieke burggraaf Prosper Poullet (1886-1937) mee de eentaligheid van Vlaanderen en leidde hij de eers... Lees meer
- Emile Vandervelde Vandervelde, Emile
Emile Vandervelde (1866-1936) was een socialistische partijleider en politicus die een vooraanstaande rol speelde in de Vlaamse vraagstukken van zijn tijd. Lees meer
.

De Franstalige Renkin was eerder een tegenstander van de Vlaamse beweging en ‘was steeds de hoop geweest van de Belgische nationalisten’ (aldus historicus Emmanuel Gerard), al evolueerde hij in het interbellum in de richting van een meer begripsvolle houding, mogelijk ingegeven door strategische overwegingen als een van éminence grises van de conservatieven. In 1908 werd de wet- Juliaan van der Linden Van der Linden, Juliaan
Juliaan van der Linden (1848-1911) was advocaat in Brussel. Hij ijverde voor de ontplooiing van de Nederlandse rechtstaal en voor het gebruik van het Nederlands in de rechtbanken. Lees meer
-Renkin aangenomen, dat het gebruik van het Nederlands voor het assisenhof van Brabant regelde (zie Gerecht Gerecht
Lees meer
). In de late jaren 1920 kwam Renkin op voor het herstel van de eenheid binnen de katholieke partij, tegen het bloc bourgeois in, en hij verdedigde daarbij de eis tot vernederlandsing van de Gentse universiteit (zie Hoger onderwijs in Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer
). Die campagne werd in juni 1931 bekroond met zijn eerste-ministerschap van een katholiek-liberale regering, waarin hij vier Vlaamsgezinden opnam ( Emiel van Dievoet Van Dievoet, Emiel
Lees meer
, Jules van Caenegem Van Caenegem, Jules
Jules van Caenegem (1880-1942) was ingenieur, onderwijzer en minister van Openbare Werken. Al medestichter van het VEV maakte hij zich sterk voor een Vlaamse meerderheidspositie in het be... Lees meer
, Hendrik Heyman Heyman, Hendrik
Hendrik Heyman (1879-1958) engageerde zich in de christelijke vakbeweging en in de katholieke partij. Hij was onder meer de voorzitter van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) en va... Lees meer
, Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer
). Voorts werd in juni 1931 Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
tot minister van staat benoemd. Bovenal werden onder Renkins eerste-ministerschap belangrijke wetten goedgekeurd op het taalgebruik in het bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer
en het onderwijs Onderwijs
Lees meer
(taalwetgeving van 1932), waarbij krachtens het territorialiteitsprincipe de eentaligheid van Vlaanderen bij wet erkend werd.

Renkins persoonlijkheid laat zich typeren als die van een harde werker, die zijn dossiers kende en goed bijhield. Op het eerste gezicht kwam hij volgens getuigenissen wat stuurs over, maar ten aanzien van vrienden of bekenden kon hij heel vriendelijk en open zijn. Behept met een ijzeren logica was Renkin moeilijk van een mening af te brengen als die eenmaal was gevormd.

Werken

— Le problème des langues en Belgique, in: Revue catholique des idées et des faits, 21 juli 1927.

Literatuur

— F. Dellicour, Jules Renkin, in: Biographie coloniale belge, 1955, dl. IV, pp. 747-753.
— H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 1969, dl. III.
— A.W. Willemsen, Het Vlaams- nationalisme. De geschiedenis van de jaren 1914-1940, 19692.
— L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging, 1985, dl. II.
— E. Gerard, De Katholieke Partij in crisis. Partijpolitiek leven in België (1918-1940), 1985.
— H. van Goethem, De taaltoestanden in het Vlaams-Belgisch gerecht 1795-1935, 1990.
— J. de Maeyer, De rode baron. Arthur Verhaegen (1847-1917), 1994.
— M. d’Hoore, Jules Renkin, in: Archives de particuliers relatives à l’histoire de la Belgique contemporaine, 1998 (Guides, nr. 40), vol. 2, pp. 614-616.
— H. van Velthoven, Scheurmakers & Carrièristen. De opstand van christendemocraten en katholieke flaminganten, 1890-1914, 2014.

Suggestie doorgeven

1975: Jean-Marie Lermyte (pdf)

1998: Reginald De Schryver

2023: Jan De Maeyer

Databanken

Inhoudstafel