De Paep, Gerard

Sint-Annakliniek

Gerard de Paep was de elfde uit een welgesteld en Vlaamsgezind landbouwersgezin met dertien kinderen, waarvan de vader actief was in de gemeentepolitiek namens de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer . Hij volgde secundair onderwijs in het Klein Seminarie te Sint-Niklaas, waar hij in contact kwam met de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sympathiseerde De Paep met het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Dat leidde ertoe dat hij zich in 1918 inschreef voor geneeskundestudies aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit, die echter een week later werd gesloten toen de Duitsers hun aftocht begonnen voor te bereiden. Onder een schuilnaam slaagde hij erin om - ondanks het verbod voor voormalige studenten van de zogeheten Von Bissing-universiteit om dat te doen - vanaf 1919 zijn academische studies verder te zetten. In 1925 behaalde hij aan de Université Libre de Bruxelles het diploma van arts. Datzelfde jaar vestigde hij zich als geneesheer-chirurg in Beveren-Waas. In 1927 richtte hij er in samenwerking met de Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo de Sint-Annakliniek op, die in het begin van de jaren 1930 achtereenvolgens werd uitgebreid met een operatiekwartier, een materniteit, een verpleegstersschool en een kindertehuis.

Politiek

In 1919 was De Paep betrokken bij de oprichting van een regionale afdeling van de Vlaams-nationalistische Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer in het Land van Waas. In 1929 werd hij voor deze politieke formatie verkozen in de Oost-Vlaamse provincieraad en benoemd tot fractieleider. Van 1930 tot 1932 werd hij als eerste Vlaams-nationalist in België aangesteld tot bestendig afgevaardigde in een coalitie met de katholieke partij, die hij mee had onderhandeld. In 1932 figureerde De Paep als lijsttrekker bij de parlementsverkiezingen in het arrondissement Sint-Niklaas, maar werd hij ondanks 933 voorkeurstemmen niet verkozen. Vanaf juni 1933 keerde hij als plaatsvervanger terug in de Oost-Vlaamse provincieraad. Het jaar voordien was hij verkozen tot gemeenteraadslid in Beveren-Waas. Dat mandaat behield hij tot 1936, toen hij opnieuw aantrad als bestendig afgevaardigde van Oost-Vlaanderen, andermaal in een bestuurscoalitie van zijn eigen Vlaams-nationalistische en de katholieke partij, die een voorakkoord hadden gesloten. In 1938 werd hij in Beveren-Waas opnieuw verkozen tot gemeenteraadslid. Nadat zijn Concentratielijst buiten de bestuursmeerderheid werd gehouden, verkoos hij echter om niet te zetelen en aan te blijven als gedeputeerde. De Vlaams-nationalisten uit het Waasland integreerden zich vanaf 1935 in het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), dat twee jaar voordien was gesticht. Bij de parlementsverkiezingen van mei 1936 raakte De Paep vanop de tweede plaats op de VNV-lijst voor de Kamer in het arrondissement Sint-Niklaas niet verkozen. Dat gebeurde in 1939 evenmin, ondanks zijn koppositie op de lijst voor de Senaat en 2366 naamstemmen.

Tweede Wereldoorlog

Op 21 augustus 1940 werd De Paep in Beveren-Waas aangesteld tot commissaris-burgemeester, een uitzonderingsmaatregel die door de Duitse bezetter werd gebruikt om de machtspositie van het VNV op lokaal vlak door te drukken. Omdat De Paep tegelijk gedeputeerde van Oost-Vlaanderen bleef en de combinatie van beide bestuursmandaten in principe onverenigbaar was, werd hij een jaar later vervangen als burgemeester. Hij bleef in zijn woonplaats wel afdelingsleider van het VNV en was er lid van de paramilitaire Dietsche Militie-Zwarte Brigade Dietsche Militie – Zwarte Brigade
De Dietsche Militie-Zwarte Brigade was de militie van de Eenheidsbeweging-VNV (1941-1943), in november 1943 herdoopt tot Dietsche Militie (1943-1944). Lees meer . Vanaf eind 1941 leidde De Paep daarnaast de Oost-Vlaamse provinciale cultuurdienst, met de bedoeling die te stroomlijnen in kader van de Nieuwe Orde. Vanaf 30 maart 1943 bekleedde hij daarbovenop de functie van waarnemend gouverneur.
Na de Tweede Wereldoorlog werd De Paep geïnterneerd en veroordeeld wegens politieke collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer . Na zijn vrijlating in 1950 hernam hij zijn medische praktijk. In 1962 werd hij in zijn burgerlijke en politieke rechten hersteld. De precieze omvang van De Paeps betrokkenheid bij een razzia van de Feldgendarmerie in de gemeenten Burcht, Zwijndrecht en Beveren in de nacht van 27 op 28 april 1944 werd nooit helemaal opgehelderd en uiteindelijk niet weerhouden in zijn strafdossier.
Nadat hij even had overwogen om lid te worden van de Christelijke Volkspartij (CVP), trad De Paep toe tot de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) en zetelde hij namens die partij van 1965 tot 1974 in de Senaat. De Paep, die als geneesheer bekendheid, populariteit en maatschappelijk aanzien genoot, was in zijn Wase geboortestreek een absolute stemmentrekker. De meer progressieve koers die de VU vanaf de late jaren 1960 insloeg was aan hem niet besteed.
In 2010 werd in de Beverse deelgemeente Melsele, waar hij geboren was, een straat vernoemd naar Gerard De Paep. In 2020 werd in seniorenresidentie Meulenberg, op de plaats van zijn vroegere woning en dokterskabinet in Beveren, een permanente tentoonstelling over hem ingericht. Zijn borstbeeld, dat zich oorspronkelijk in de inmiddels afgebroken Sint-Annakliniek bevond, was al eerder overgebracht naar de tuin van deze locatie.