De Witte, Paul

Persoon
Amsab-ISG (2023, aanvulling), Guy Vanschoenbeek (1998)

Paul de Witte (1848-1929) was een kleermaker en actief in de socialistische beweging, onder andere als medestichter van de coƶperatie Vooruit. Hij schreef voor meerdere tijdschriften en was redacteur bij Vooruit en later van het socialistische en activistische De Waarheid.

Pseudoniem
P.D.W.
Smidje Smee
Alternatieve naam
Pol De Witte
Geboorte
Gent, 17 september 1848
Overlijden
Gent, 11 maart 1929
Leestijd: 3 minuten

Paul de Witte was een van de militanten van de Eerste Internationale in Gent en medestichter van de Vlaamsche Socialistische Arbeiderspartij en van de coƶperatie Vooruit. In 1883 verliet De Witte, die kleermaker was, de beweging wegens meningsverschillen met Edward Anseele Anseele, Edward
Edward Anseele (1856-1938) was een Gents socialist en lag in 1885 mee aan de basis van de Belgische Werkliedenpartij. Hij was decennialang een van de tenoren van het socialisme in Belgiƫ.... Lees meer
: toch werd hij in 1894 redacteur van Vooruit Vooruit (1869)
Lees meer
. In 1896 begon hij regelmatig ā€“ onder pseudoniem ā€“ kritische artikels over Anseele en Vooruit te schrijven in het Nederlands anarchistisch weekblad Recht voor Allen van Ferdinand Domela Nieuwenhuis, om uiteindelijk in september 1896 als dissident te worden uitgesloten. Hij publiceerde in 1898 een kritische geschiedenis van Vooruit. Samen met anderen en uitgeslotenen (Frans Seffers, Paul Braeckman, Paul de Wachter, later Paul Verbauwen) kwam hij in contact met de liberale flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
Benoit Huybreghts Huybreghts, Benoit
Benoit Huybreghts (1868-1921) was een Vlaamsgezinde redacteur, hoogleraar en schepen. Hij maakte tijdens de Eerste Wereldoorlog carriĆØre binnen het Gentse activistische milieu. Lees meer
, die hem als advocaat ook bijstond in zijn processen tegen Vooruit. In 1906 engageerden zij zich in de groep rond het blad De Waarheid De Waarheid (1906-1918)
De Waarheid (1906-1918) was een dissident socialistisch, flamingant en activistisch weekblad in Gent. Lees meer
, waarvan De Witte in 1916 de hoofdredactie zou overnemen.

Eerder schreef hij onder pseudoniemen van Smidje Smee in De Vlaamsche Smeder De Vlaamsche Smeder
De Vlaamsche Smeder (14 april ā€“ 13 oktober 1918) was een activistisch weekblad van de Nationalistische Bond dat in Gent werd uitgegeven door Jan Wannyn. Het was een radicaal anti-Belgisch... Lees meer
en De Vlaamsche Post De Vlaamsche Post
Lees meer
(waar ook Huybreghts aan meewerkte). Uit zijn geschriften en ook zijn postuum uitgegeven herinneringen blijkt wel zijn voorkeur voor de flamingantische en ook activistische standpunten ( activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiƫle... Lees meer
), maar zonder dat hij zich hiervoor ten volle zou engageren: daarvoor was hij de politiek te veel afstandelijk gaan bekijken, en het best voelde hij zich nog in het schrijven van anekdotische satires over Anseele en de Gentse socialisten. Na de oorlog werkte hij nog mee aan de officieuze spreekbuis van de activisten, De Gieljotine van Pierlala De Gieljotine van Pierlala
Lees meer
. Ondanks zijn redacteurschap bij het activistischgezinde De Waarheid, werd hij bij de bevrijding in november 1918 niet vervolgd.

Werken

ā€“ Artikelen in De Werker; Vooruit; De Waarheid; Recht voor Allen.
ā€“ De geschiedenis van Vooruit en de Gentsche socialistische werkersbeweging sedert 1878, 1898.
ā€“ Histoire du Vooruit, 1898.
ā€“ De Allemansvrienden, toneelspel in drie bedrijven, 1900.
ā€“ Hoe de werklieden vroeger leefden 1848-1918, 1986.

Literatuur

ā€“ H. Gaus en G. Vanschoenbeek, Nawoord, in: Pol De Witte: Hoe de werklieden vroeger leefden, 1986, pp. 269-310.
ā€“ G. Vanschoenbeek, Witte, Paul de, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 1990, dl. 13.
ā€“ D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
ā€“ G. Vanschoenbeek, De wortels van de sociaal-democratie in Vlaanderen, RUG, onuitgegeven doctoraatsverhandeling, 1992.
ā€“ G. Hubrechts, Toepassing van de historische methode op ā€œAlles is omgekeerd. Hoe de werklieden vroeger leefden (1848-1918)ā€ van Pol De Witte, 1998.
ā€“ D. van Ryssel, Pol De Witte (Gent 1848 - Gent 1929)ā€™, Ghendtsche Tydinghen, jg. 42, 2013, nr. 2, pp. 168-170.

Suggestie doorgeven

1998: Guy Vanschoenbeek

2023: Amsab-ISG

Databanken

Inhoudstafel