Gilson, Arthur

Persoon
Nico Van Campenhout (2024, herwerking), Anja Detant (1998)

De Franstalige christendemocratische advocaat Arthur Gilson (1915-2004) was als minister van Binnenlandse Zaken in 1962 verantwoordelijk voor het officieel vastleggen van de taalgrens en in 1963 voor de wettelijke afbakening van Brussel en de faciliteiten voor taalkundige minderheden.

Volledige voornaam
Arthur Aline Robert Ghislain
Geboorte
Antwerpen, 27 februari 1915
Overlijden
Brussel, 3 februari 2004
Leestijd: 4 minuten

Arthur Gilson werd uit Waalse ouders geboren in Antwerpen; waar zijn vader als ingenieur werkzaam was bij een petroleumbedrijf. Na de humaniora te hebben gevolgd aan het Brusselse Sint-Michielscollege, studeerde hij rechten aan de universitaire faculteiten Saint-Louis in de hoofdstad en aan de Leuvense universiteit. Zijn stage als advocaat doorliep deze oud-scout bij het Brusselse liberale kopstuk Albert Devèze (1881-1959), maar nog vóór de Tweede Wereldoorlog trad hij toe tot de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. Hij werd advocaat bij het Brusselse hof van beroep.

Christendemocratisch parlementslid en minister

Na de Tweede Wereldoorlog was Gilson eind 1945 betrokken bij de oprichting van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
(CVP)-Parti Social Chrétien (PSC). Gilson was gemeenteraadslid in Etterbeek (1946-1958) en in Elsene (1958-1964) en van 1946 tot 1968 volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Brussel. Van bij het begin van zijn parlementaire loopbaan richtte hij zijn aandacht vooral op defensie en Europese eenmaking.

Van 1958 tot 1961 was Gilson minister van Landsverdediging. In die functie organiseerde hij de repatriëring van Belgen uit de voormalige kolonie na de onafhankelijkheid van Congo Congo
Lees meer
en ontwikkelde hij plannen voor verdere Belgische militaire interventies. Hoewel hij sterk geloofde in de vormende werking van de leger Leger
Lees meer
dienst, reduceerde Gilson die van 15 tot 12 maanden.

Taalwetgeving

Als minister van Binnenlandse Zaken en van het Openbaar Ambt van 1961 tot 1965 werkte hij de wet van 8 november 1962 uit, die in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer
officieel vastlegde en de basis legde voor de culturele autonomie van de taalgebieden. In tegenstelling tot het oorspronkelijke voorstel van Gilson, werd het gebied Komen-Moeskroen Komen-Moeskroen
Beide gemeenten, Komen en Moeskroen, zijn nu gelegen in de provincie Henegouwen, maar behoorden tot 1963 tot de provincie West-Vlaanderen. De overheveling hebben ze te danken aan de resul... Lees meer
uiteindelijk overgeheveld van West-Vlaanderen naar Henegouwen en de Voerstreek Voeren
Lees meer
van Luik naar Limburg Limburg
Lees meer
. Gilson stond – op basis van het regeringsakkoord van Hertoginnedal Hertoginnedal-besprekingen
Lees meer
– ook in voor de zowel door de Vlaamse beweging als door nogal wat Franstaligen fel gecontesteerde wet van 2 augustus 1963, die enerzijds het grondgebied van het tweetalige Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
beperkte tot de 19 gemeenten en anderzijds voorzag in faciliteiten Faciliteiten
Al sinds de eerste taalwet (1873) voorzag de wetgever in faciliteiten. Deze tegemoetkomingen gaven aanleiding tot tegengestelde interpretaties door Nederlandstaligen en Franstaligen, zo ... Lees meer
voor Franstaligen in 6 gemeenten in de Brusselse rand en in faciliteiten voor taalminderheden Taalminderheden
Lees meer
in een aantal gemeenten op en rond de taalgrens in heel het land. Een derde wet betrof aanvullende taalwetgeving inzake bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer
szaken en onderwijs Onderwijs
Lees meer
, met onder meer een verhoging van het aantal lesuren tweede taal en een beperking van de ‘liberté du père de famillle’ in verband met de schoolkeuze in Brussel.

Van de politiek naar de advocatuur

Bij de verkiezingen van 1965 werd Gilson op de Brusselse CVP-PSC-lijst naar een onverkiesbare dertiende plaats verwezen, maar raakte hij dankzij bijna 14.000 voorkeurstemmen toch verkozen. De daaropvolgende jaren vertegenwoordigde deze overtuigde atlantist België in de Raad van Europa en de West-Europese Unie en bij de Verenigde naties.

Bij de Kamerverkiezingen van 1968 kreeg Gilson geen verkiesbare plaats op de tweetalige CVP-PSC-lijst van Paul vanden Boeynants Vanden Boeynants, Paul
De rechts-conservatieve christendemocraat Paul vanden Boeynants (1919-2001) werd twee keer premier, in 1966-1968 en in 1978-1979. Tegelijk drukte hij zijn stempel op het bestuur van de st... Lees meer
in Brussel en werd hij – ondanks eerdere beloften – uiteindelijk ook niet gecoöpteerd als Senator. Op 26 mei 1992 ontving hij de titel minister van Staat.

Gilson werd opnieuw advocaat, tot hij in 2000 op 85-jarige leeftijd zijn toga aan de haak hing. Met zijn advocatenkantoor specialiseerde hij zich in advies met betrekking tot de gefederaliseerde en complexer wordende Belgische staatsstructuur. In 1983 fungeerde hij als voorzitter van een onofficiële, unitaristisch georiënteerde studiecommissie, die daarover – naar aanleiding van de staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer
van 1980 - het rapport De verdeling van bevoegdheden tussen de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten uitbracht. Gilson was ook bedrijvig als lobbyist en kwam als dusdanig in 1994 in opspraak als consultant van Belgacom (nu Proximus). Hij doceerde ook een tijdlang aan het Brusselse Institut Catholique des Hautes Etudes Commerciales en publiceerde over uiteenlopende politieke thema’s.

Literatuur

– E. Witte, Hertoginnedal 1963-1988. Ontstaan en evolutie van een taalcompromis, in: Taal en Sociale Integratie, 1988, dl. 12, pp. 19-36.
– Idem, Faciliteiten voor taalminderheden in de Brusselse rand. Een analyse van hun totstandkoming, in: Brusselse thema's, 1993, dl. 1, pp. 168-209.
– G. Timmerman, Hij schonk zijn volk de taalgrens: Arthur Gilson (1915-2004), in: De Morgen, 7 februari 2004.

Suggestie doorgeven

1973: Raf Renard (pdf)

1998: Anja Detant

2024: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel