Grammens, Mark

Mark Grammens werd geboren in de Oost-Vlaamse taalgrensgemeente Ronse, waar hij tot 1940 woonde. Nadien verhuisde hij met zijn ouders naar Brussel, waar hij de middelbare school volgde in het Sint-Jan-Berchmanscollege. Daarna volgden studies rechten en diplomatieke wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven. Nadat een sollicitatie bij de krant De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer uiteindelijk geen positieve afloop kende, trok hij in 1956 als beroepsjournalist naar Londen. Tot 1961 werkte Grammens er als correspondent voor Vlaamse en Nederlandse kranten en weekbladen. Na een paar jaar ging hij in de Britse hoofdstad als freelancer ook werken voor de BBC-radio en voor een aantal Britse bladen, waaronder The Manchester Guardian, sinds 1959 The Guardian.

De Linie en De Nieuwe

Na zijn terugkeer uit Londen in de lente van 1961 was Grammens vanaf begin 1962 politiek redacteur bij het Vlaamse jezuïetenweekblad De Linie De Linie
De Linie (1946-1963) was een van oorsprong Nederlands katholiek opinieblad, dat eerst via De Vlaamse Linie en daarna via De Linie een zusterblad kreeg in Vlaanderen. Lees meer , waarvoor hij vanuit Londen al als correspondent had gewerkt. Toen De Linie er in 1964 mee ophield, nam hij het initiatief tot de oprichting van het links-flamingantische opinieweekblad De Nieuwe De Nieuwe
De Nieuwe was een links flamingantisch weekblad dat werd uitgegeven van april 1964 tot augustus 1986. Mark Grammens was meestal - behalve tijdens enkele intermezzo’s in het midden van de... Lees meer , waarvan hij directeur-hoofdredacteur werd. Na die functie bijna 15 jaar te hebben uitgeoefend, verliet Grammens in 1980 De Nieuwe na een conflict. Gedurende enige tijd redigeerde hij wekelijks de Knack-bijlage De Nieuwe Boekenkrant. Een paar jaren later keerde hij kortstondig terug aan het hoofd van ‘zijn’ weekblad met de steun van Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer -boegbeeld Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer , ondanks het feit dat hij die ten tijde van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer (1977-1978) met alle middelen had bestreden.

Toen De Nieuwe in 1986 ter ziele ging, werkte Grammens een tijdje mee aan het weekblad ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer , waarvoor hij op geregelde tijdstippen bijdragen bleef leveren tot 2002. Van 1974 tot 1982 was Grammens ondertussen uitgever en hoofdredacteur geweest van het door hem opgerichte Tijdschrift voor Diplomatie, dat voornamelijk essays over buitenlandse politiek, maar ook over literair-culturele en politiek-filosofische thema’s bevatte.

Journalist, uitgever en publicist

Tussen 1983 en 1987 gaf Grammens over meer of minder actueel gebonden thema’s ook de brochurereeks Aktueel Aktueel
Aktueel was de titel van een reeks brochures die tussen 1983 en 1989 door journalist en publicist Mark Grammens werd uitgegeven via de naar zijn familienaam vernoemde en door hem geleide ... Lees meer uit, inclusief enkele essays van hemzelf. Zijn uitgeverij Grammens (1982-1986) bracht daarnaast in 1987 en 1988 een Jaarboek Vlaamse Beweging op de markt en van 1985 tot 1988 vier edities van een Jaarboek Vlaamse Literatuur. Van 1988 tot 2013, toen hij 80 werd, gaf Grammens gedurende een kwarteeuw het veertiendaagse eenmansblad Journaal. De Nieuwsbrief van Mark Grammens uit. In de jaren 1990 schreef hij ook een tijdlang columns voor het weekblad Trends.

Mede als gevolg van zijn verblijf in Groot-Brittannië, maar vooral door zijn uitgebreide lectuur van buitenlandse publicaties heeft Grammens altijd een grote belangstelling getoond voor de wereldpolitiek. Hij stelde zich daarbij op een onafhankelijk standpunt, los van de traditionele Oost-Westtegenstellingen. Zijn kritische houding tegenover de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten maakte hem geenszins blind voor het democratische, politieke en economische deficit van de toenmalige Oostbloklanden. Maar hij weigerde om zich, in de periode vóór de val van het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur, zonder meer aan te sluiten bij de gangbare antagonistische positie van de NAVO ten opzichte van de Sovjet-Unie en haar bondgenoten.

Wat de binnenlandse politiek en Vlaanderen betreft vielen Grammens’ eerste analyses en stellingnames samen met die van de werkgroep rond het sinds 1950 tweewekelijks en later maandelijkse verschijnende blad Het Pennoen Het Pennoen (1950-1977)
Het Pennoen was een Vlaamsgezind maandelijks opinieblad dat, geleid door Jan Olsen, verscheen tussen 1950 en 1977. Het evolueerde van een traditioneel jeugdblad naar een vernieuwend en la... Lees meer , waarvoor sociale en democratische emancipatie een natuurlijke bondgenoot vormde van het streven naar Vlaamse autonomie. Deze houding is heel lang een constante gebleven in Grammens’ teksten en uitspraken over de rol en de toekomst van de Vlaamse beweging. Zijn ongebreidelde oppositie tegen het  Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer , dat uiteindelijk werd afgevoerd, en de volgens hem weinig principiële en al te pragmatisch op regeringsparticipatie gerichte evolutie binnen de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) leidden tot een conflict en een breuk met deze partij.

Het trauma van de Tweede Wereldoorlog

In het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer , dat bij de parlementsverkiezingen van 1991 een electorale doorbraak realiseerde, vond Grammens de radicaal-flamingantische en anti-Belgische standpunten terug die de VU oorspronkelijk had verdedigd. Hij verzette zich daarom met klem tegen het ostracisme tegenover deze partij (later Vlaams Belang), het zogeheten ‘cordon sanitaire’ en richtte zijn pijlen op de in zijn ogen ongenuanceerde ontsporingen van het antiracistische discours. Zonder het migrantenstandpunt van het Vlaams Blok bij te treden, pleitte Grammens voor een migratiebeleid dat erop bedacht zou zijn de met moeite gewonnen Vlaamse eigenheid niet op te offeren aan een in zijn ogen onduidelijk multicultureel concept of aan de Europese (politieke) bureaucratie. Tegenover zijn uitgesproken kritiek op antiracistisch links staan echter zijn opvallend begrip voor of stilzwijgen over de xenofobe uitspraken en intolerante programmapunten van het extreemrechtse Vlaams Blok. Grammens, die tot dan beschouwd werd als een coryfee van de Vlaamsgezinde linkerzijde, kreeg daarom vanaf het eind van de jaren 1980 de reputatie toebedeeld van rechtse en zelfs extreemrechtse Vlaams-nationalist.

Een aandachtige studie van zijn stellingnames toont evenwel een meer genuanceerd beeld. Wel is het juist dat zijn oordeel over de Vlaamse  collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer  tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer vrijwel ongenuanceerd positief uitviel. Het was volgens hem de enige periode waarin de Vlamingen in België echt macht hadden uitgeoefend, waarbij hij niet aangaf dat dat alleen kon gebeuren onder de paraplu en met de gewapende macht van de zogeheten Nieuwe Orde van de nationaalsocialistische Duitse bezetter. ‘Alleen na de oorlog, en niet tijdens de bezetting, werd wraak genomen op vrouwen en kinderen. En bijgevolg was de Bevrijding wreder dan de Bezetting’, zo schreef Grammens simplificerend en in strijd met de historische waarheid in Herinneringen aan oorlog en repressie (1985), een autobiografisch geschrift waaruit blijkt hoezeer de gebeurtenissen vlak na de Tweede Wereldoorlog, en daarmee verbonden de gebroken relatie met zijn vader Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer , hem blijvend hebben getekend, zowel menselijk als politiek.

Vlaamse onafhankelijkheid

In zijn Essay over de toekomst van Vlaanderen (1992) argumenteerde Grammens dat Vlaanderen moest reageren op twee grote uitdagingen: enerzijds de Waalse, die onder het voorwendsel van eenzijdige solidariteit de welvaart in Vlaanderen trof en anderzijds de Europese, die het democratisch inspraakrecht en de machtsuitoefening binnen België van de Vlamingen mee verhinderde. Als antwoord op deze volgens hem bedreigende ontwikkelingen bepleitte hij nationale soevereiniteit voor Vlaanderen. Ook na het uiteenvallen van de Volksunie in 2001, toen de Nieuw-Vlaamse Alliantie Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer (N-VA) zich manifesteerde als opvolger van deze partij, hield Grammens zijn Vlaams-autonomistische lijn aan en oordeelde hij dat Bart de Wever De Wever, Bart
Bart de Wever (1970) is een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is sinds 2004 voorzitter van de N-VA, die onder zijn voorzitterschap de grootste partij van België werd. Sinds 2013 is hi... Lees meer een partij aanvoerde die haar Vlaams-nationalistische principes - en met name het streven naar Vlaamse onafhankelijkheid - verloochende. Grammens ontving de Orde van de Vlaamse Leeuw (1978), de Prijs voor de Vrijheid van Nova Civitas (2008) en de Erepenning van de Marnixring Marnixring
De Marnixring is een Vlaamse serviceclub. Vlaamsgezindheid is een essentieel onderdeel van de club, maar ook dienstvaardigheid, vriendschap en dienstbetoon staan centraal. Lees meer (2012).

Opmerkelijke opiniemaker

De invloed van dwarsligger Grammens als journalist en publieke intellectueel in Vlaanderen gedurende meer dan vijf decennia kan moeilijk worden overschat. Hoewel hij vrijwel uitsluitend ageerde via zijn scherpe en polemische pen, beïnvloedde hij in sterke mate de opinievorming binnen de Vlaamse beweging en tot op zekere hoogte ook daarbuiten. Grammens was bovendien, zowel vanuit democratische als flamingantische motieven, een fervente republikein en propageerde die overtuiging als een van de weinige publicisten in Vlaanderen consequent.