Gravensteengroep

Ontstaan, samenstelling en einde

De Gravensteengroep was actief in de communautair turbulente periode tussen 2007 en 2012. Ze ontstond eind 2007 op initiatief van televisiejournalist en documentairemaker Chris Michel. De groep ontleende haar naam aan de locatie van haar eerste bijeenkomst (de Lievekaai te Gent). Hoewel de groep in 2012 officieel het statuut van een vzw verwierf (met Etienne Vermeersch als voorzitter en Jean-Pierre Rondas Rondas, Jean-Pierre
Jean-Pierre Rondas (1946) was een radiomaker en cultuurjournalist bij de openbare omroep. Na zijn pensioen ontpopte hij zich tot uitgesproken Vlaams-nationalist en medestander van de Nieu... Lees meer als secretaris), vormde zij in de praktijk vooral een informeel gezelschap van geëngageerden, dat functioneerde zonder sterk organisatorisch kader.

De groep, waarvan de samenstelling sinds het ontstaan wijzigde, bestond uit Etienne Vermeersch, Ludo Abicht Abicht, Ludo
De marxistische literatuurwetenschapper en filosoof Ludo Abicht (1936) is een van de boegbeelden van het links-flamingantisme. Als kritische publicist en essayist over diverse thema’s is ... Lees meer , Eric Defoort, Tinneke Beeckman, Jean-Pierre Rondas, Bart Maddens Maddens, Bart
Bart Maddens (1963), is hoogleraar politicologie aan de KU Leuven. Naast zijn academisch werk publiceerde hij een aantal boeken en talrijke opiniestukken waarin hij zich uitte als een voo... Lees meer , Chris Michel, Paul de Ridder, Nelly Maes Maes, Nelly
Nelly Maes (1941) was een Belgische politica voor de Volksunie en na 2001 voor het links-liberale Spirit. Haar uitgesproken politiek activisme manifesteerde zich vooral op het vlak van vr... Lees meer , Johan Sanctorum Sanctorum, Johan
Johan Sanctorum (1954) is filosoof, columnist en Vlaams republikein. Sinds 2014 schrijft hij voor het magazine Doorbraak over politiek, media en cultuur. Lees meer , Bart Staes, Johan Swinnen, Paul Ghijsels, Brigitte Raskin, Peter de Graeve, Tuur van Wallendael, Jan M.L. Bosmans, Edi Clijsters, Willy Courteaux, Jo Decaluwe, Dirk Denoyelle, Luc van Doorslaer, Jan van Duppen, Piet van Eeckhaut, Karel Gacoms, Magda Michielsen, Yves Panneels, Hugo Stevens, Jef Turf Turf, Jef
Jef Turf (1932-2022) was een Vlaamsgezinde communist. Hij was onder meer politiek directeur van De Rode Vaan en Vlaams voorzitter van de Kommunistische Partij. Hij wilde de democratische ... Lees meer , Frans-Jos Verdoodt Verdoodt, Frans-Jos
Historicus Frans-Jos Verdoodt (1939) specialiseerde zich in de geschiedenis van het daensisme en van de Vlaamse beweging. In 1984 was hij de gangmaker achter de oprichting van het ADVN, w... Lees meer en Jan Verheyen. Vanwege hun latere toetreding of hun vroegtijdige vertrek (omwille van uiteenlopende redenen van politieke of persoonlijke aard), waren diverse van deze leden niet bij alle verder besproken manifesten betrokken.

Na 2012 taande de activiteit en de zichtbaarheid van de groep, die uiteindelijk volledig uit zou doven. Hoewel diverse factoren en dynamieken binnen de groep hierin een rol speelden, kan het einde van de Gravensteengroep in elk geval niet los worden gezien van de veranderende politieke context waarin ze opereerde. Sinds haar aantreden in oktober 2014 verbond de regering-Michel I, de eerste federale regering waaraan ook de Vlaams-nationalistische partij Vlaams-nationalistische partijen
Het partijpolitieke Vlaams-nationalisme brak door in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en streefde een verregaande of volledige staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen na. De b... Lees meer N-VA Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer deelnam, zich ertoe geen communautaire initiatieven of debatten op te starten. In het licht van deze communautaire stilstand zag de Gravensteengroep, of minstens een belangrijk deel ervan, onvoldoende reden tot verdere actie. In 2017, jaren na haar feitelijke einde, werd ook de vzw achter de groep officieel ontbonden.

Progressieve agitatie

Een van de hoofddoelstellingen van de Gravensteengroep bestond eruit in te gaan tegen de associatie van Vlaamsgezinde eisen met (radicaal-)rechtse Rechts-radicalisme
De rechts-radicale traditie begon toen het Vlaams-nationalisme in het interbellum koos voor Nieuwe Orde en collaboratie. Na de oorlog evolueerde radicaal-rechts in Vlaanderen van nostalgi... Lees meer standpunten. Zelf veroordeelde de groep elke vorm van racisme Racisme
Lees meer en xenofobie, terwijl het belang van de liberale democratie en de waarden van vrijheid, gelijkheid en solidariteit steeds door haar werd onderstreept. De verontwaardiging over de (radicaal-)rechtse bijklank van Vlaamsgezinde standpunten vormde een belangrijke drijfveer voor de oprichting van de groep, net zoals de aversie voor Vlaamgezinde standpunten bij een aanzienlijk deel van de academische, kunst- en cultuurwereld. Kenmerkend voor de Gravensteengroep was dan ook de scherpe kritiek op wat ze het ‘zelfverklaard’ progressief Vlaanderen noemde. Hen werd een vorm van conservatisme verweten: een contraproductief vastklampen aan de Belgische status quo waardoor ze ‘de trein van de geschiedenis dreigen te missen’. Net als de teksten van de groep, leidde deze kritiek vaak tot publieke tegenreacties (onder meer vanuit de progressieve Vooruitgroep, die als reactie op de Gravensteengroep werd opgericht).

Gravensteenmanifesten

Tien manifesten, gepubliceerd tussen februari 2008 en mei 2012, gaven uiting aan de inhoudelijke visie van de groep. Deze teksten moeten worden gezien in de context waarin zij werden geschreven: die van de aanslepende onderhandelingen over de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) en, meer algemeen, een zesde staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer . Centraal in deze manifesten staat ten eerste de solidariteitsnotie en de koppeling van politieke solidariteit (respect voor elkaars territorium, identiteit en verzuchtingen) aan de stabiliteit van België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer en aan de sociaaleconomische solidariteit die binnen het land bestaat (de financiële transfers Financiële transfers
Dit lemma brengt het verloop van veertig jaar interregionale transfers in België in kaart, evenals de verklaring, de verantwoording en de effecten ervan. Meer dan een centenkwestie zijn t... Lees meer tussen de deelstaten). Ook pleiten de teksten voor een strikte toepassing van het territorialiteitsprincipe op basis van de bestaande taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer , voor respect voor het meerderheidsprincipe en voor de realisatie van de vijf resoluties Vlaamse resoluties
Op 3 maart 1999 keurde het Vlaams Parlement vijf resoluties goed die bekend zouden worden als de ‘5 Vlaamse resoluties’. Ze kunnen omschreven worden als een Vlaams minimumprogramma waarin... Lees meer van het Vlaams parlement (1999). Daartegenover bekritiseren de teksten (vaak in scherpe bewoordingen) de zogenaamde grendels, het ‘expansionistisch nationalisme’ dat men de Franstaligen verwijt, het reduceren van de rol en plaats van de Vlaamse Gemeenschap Vlaamse Gemeenschap
De Vlaamse Gemeenschap (1980) is een van de drie gemeenschappen in België (naast de Franse en Duitstalige Gemeenschap) die bevoegd is voor de zogenaamde ‘persoonsgebonden aangelegenheden’... Lees meer in Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer (wat de groep het ‘Brussels separatisme’ noemt), het complexe politieke taalgebruik (‘de Belgische tussentaal’), en diverse hervormingsvoorstellen uit Belgischgezinde of Franstalige hoek (waaronder bijvoorbeeld de herfederalisering, een federale kieskring, samenvallende verkiezingen, de uitbreiding van Brussel enzovoort).

De manifesten werden samen met individuele ledenbijdragen gebundeld in het boek Land op de tweesprong. Manifesten ter ontgrendeling van Vlaanderen, dat in 2012 verscheen onder redactie van Jean-Pierre Rondas. Daarin erkent de groep de radicalisering en toenemende actiegerichtheid die haar opeenvolgende manifesten kenmerkte. Illustratief hiervoor is de oproep tot de eenzijdige opzegging van de ‘institutionele blokkeringsmechanismes’ indien de Franstalige partijen de principes van territorialiteit, niet-inmenging en gelijkheid niet onderschrijven (geformuleerd in het zevende Gravensteenmanifest). De splitsing van de Belgische staat werd door de groep niet als een taboe beschouwd, maar was evenmin een doelstelling op zich. In die zin hield de Gravensteengroep steeds vast aan het credo ‘met de Franstaligen als het kan, zonder hen als het moet’.