Jonckheere, Karel

Persoon
Anne-Marie Musschoot (2023, aanvulling), Anne-Marie Musschoot (1998)

Karel Jonckheere (1906-1993) was een auteur en propagandist voor de Vlaamse letterkunde in binnen- en buitenland.

Geboorte
Oostende, 9 april 1906
Overlijden
Rijmenam, 13 december 1993
Leestijd: 3 minuten

Karel Jonckheere was een dichter, prozaïst, criticus, journalist, bloemlezer, vertaler en hertaler, conferencier, medewerker aan radio- en televisieprogramma’s en redacteur van verschillende literaire tijdschriften.

Jonckheere studeerde aan het atheneum van zijn geboortestad en aan de rijksmiddelbare normaalschool in Gent, waar hij geaggregeerd leraar middelbaar onderwijs werd, afdeling Germaanse talen. Na zijn militaire dienst was Jonckheere een tijdje ambtenaar op het stadhuis in Oostende. Daarna werd hij leraar, achtereenvolgens in Gembloux, Nieuwpoort en Gent. In 1945 was hij secretaris van de minister van binnenlandse zaken, daarna directeur van de rijksmiddelbare school in Veurne en in 1946 inspecteur van de openbare bibliotheken. In 1954 volgde hij Maurice Roelants Roelants, Maurice
Maurice Roelants (1895-1966) was een Vlaamse literaire auteur en cultuurpromotor. Lees meer
op als literair adviseur van de minister van openbaar onderwijs, bestuur Kunst en Letteren, en in 1958 werd hij hoofd van de dienst Kunst en Letteren. Hij werd een zeer invloedrijk ambtenaar en recensent, in 1964 belast met de verspreiding van de Vlaamse literatuur in het buitenland. In 1966 werd hij lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
.

Als dichter debuteerde Jonckheere in De Vlaamse Gids De Vlaamse Gids (met) Boek & Biliotheek
De Vlaamse Gids (1905-2000) was een flamingantisch en liberaal tijdschrift. Het werd gesticht door Max Rooses, met medewerking van Paul Fredericq en Jozef Vercoullie. Het blad was feiteli... Lees meer
. Hij zou grote bekendheid krijgen in de vrijzinnige Vlaamse literaire wereld. Hij bereisde Cuba, Mexico, de Verenigde Staten en Canada, Congo, Zuid-Afrika, India, het nabije Oosten, Midden- en West-Europa. Hij schreef een twintigtal dichtbundels, die werden verzameld in een Poëtische inventaris (1973), naast een hele reeks prozawerken: reisverhalen, novellen, kritisch proza en essays, literair-historisch werk, aforistische en anekdotische teksten. Zijn werk werd vertaald in het Frans, Engels, Duits en nog een zevental andere talen.

Jonckheere heeft een bijzondere betekenis gehad als propagandist van de Vlaamse literatuur; in Vlaanderen zelf en in het buitenland. Als polyglot en vlot improviserend spreker heeft hij zowel in Vlaanderen en Nederland als ver daarbuiten de belangstelling voor de Nederlandstalige cultuur en literatuur weten te wekken. Jonckheere is als overtuigd flamingant actief geweest in de Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer
-afdeling van Oostende en heeft in woord en daad gepleit voor een culturele toenadering en samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. Hij werd herhaaldelijk met de titel 'ambassadeur van de Vlaamse literatuur' bedacht.

Jonckheere werd twee keer bekroond met de Driejaarlijkse Staatsprijs voor poëzie: voor Spiegel der Zee in 1947 en voor Van Zee tot Schelp in 1956. In 1968 begon hij zijn gedenkschriften te boek te stellen, waarvan het zevende deel, Wuiven naar gisteren, verscheen in 1987. Het zijn speelse, spits geformuleerde teksten, vol anekdoten over de vele kunstenaars die hij heeft ontmoet.

Werken

– De Vlaamse letteren vandaag, 1958.
– De poëziemuur doorbreken, 1958.
– (met J. Brandt Corstius) De literatuur van de Nederlanden in de moderne tijd, 1959.
– De vogels hebben het gezien, 1968.
– Leer mij ze kennen…de Vlamingen, 1969.
– Oostende verteld. Anekdotische roman van een stad, 1970;
– Denkend aan de Nederlanden. Ernst en luim in de culturele eenheid Noord/Zuid, 1970.
– Poëtische inventaris, 1973.
– Waar plant ik mijn ezel?, 1974.

Literatuur

– M. Gijsen, K. Jonckheere, 1964.
– R. Roemans en H. van Assche, Bibliografie van Karel Jonckheere, 1967.
– Zeven over Jonckheere, 1967.
– B. Decorte, Karel Jonckheere, 1974.
– J. Schoolmeester, Karel Jonckheere, in: (H. Brems, T. van Deel, A. Zuiderent red.), Kritisch Lexicon van de Moderne Nederlandstalige Literatuur, februari 1997.
– Karel Jonckheere, Geraadpleegd op 19 februari 2022, op: https://schrijversgewijs.be/schrijvers/jonckheere-karel-2/.

Suggestie doorgeven

1973: Bert Decorte (pdf)

1998: Anne-Marie Musschoot

2023: Anne-Marie Musschoot

Databanken

Inhoudstafel