Bruggen, Staf

Jeugd

Staf Bruggen werd geboren in Schaarbeek op 16 februari 1893. Op zijn zestiende ging hij in het leger als beroepssoldaat. Het is niet bekend hoe lang Bruggen precies in het leger is gebleven, maar feit is dat hij zich al in 1911 inschreef voor de declamatieklas van het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen. Ondertussen ging hij werken in de fabriek van Lieven Gevaert Gevaert, Lieven
Lees meer in Mortsel. In diezelfde periode begon hij op te treden met diverse gezelschappen als acteur en als declamator.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer werd Bruggen gemobiliseerd en diende hij bij de infanterie. Tijdens de slag aan de IJzer in oktober 1914 werd hij krijgsgevangen genomen en afgevoerd naar het krijgsgevangenenkamp van Göttingen Göttingen
In Göttingen, gelegen in de hedendaagse Duitse deelstaat Nedersaksen, bestond tijdens de Eerste Wereldoorlog een activistisch propagandakamp voor krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer . In het kamp was hij bijzonder actief op cultureel vlak. Hij was er redacteur van een krijgsgevangenenblad en richtte  een theatergroep op.

Interbellum

Na de oorlog hervatte Bruggen zijn studies aan het Conservatorium van Antwerpen. Ondertussen speelde hij bij het Fronttoneel Fronttooneel
Lees meer . Toen dit gezelschap werd ontbonden, nam Bruggen de leiding op zich van het Vossentoneel, de toneelvereniging van het Verbond van Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer (VOS), waarmee hij in de winter 1919-1920 heel Vlaanderen doorkruiste.

In september 1920 trad Bruggen toe tot het pas door Jan Oscar De Gruyter De Gruyter, Oscar
Lees meer opgerichte Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1920-1924)
Lees meer , waar hij heel wat hoofdrollen speelde en ook regieopdrachten voor zijn rekening nam. Gedurende het seizoen 1930-1931 ging dit gezelschap onherroepelijk ten onder in een kluwen van financiële, politieke, syndicale en culturele twisten. Staf Bruggen, die in Vlaanderen ondertussen grote bekendheid had verworven, kon in die chaos een nieuw gezelschap oprichten dat uiteindelijk, na flink wat discussie daarover, de naam Nationaal Vlaamsch Tooneel Het Nationaal Vlaamsch Tooneel
Het Nationaal Vlaamsch Tooneel was een rondreizend theatergezelschap, geleid door Staf Bruggen, dat de traditie van het Vlaamsche Volkstoneel voortzette in de periode 1924-1940. Lees meer heeft gekregen. Zelf trad hij nauwelijks nog op, hij beperkte zich voortaan tot de regie. Onder zijn coaching kregen vele jonge acteurs kansen. Ondanks de artistieke kwaliteiten van de groep bleef het zakelijk management ervan problematisch en het gezelschap ging in 1934 failliet. Na een reddingsoperatie die het gezelschap gedurende enkele jaren een nieuw elan gaf, kwam met de mobilisatie – de meeste acteurs werden onder de wapens geroepen - het definitieve einde.

Bruggen zag het toneel als een instrument tot volksopvoeding en wilde met zijn gezelschap een rol spelen in de culturele opgang van Vlaanderen. Vandaar zijn grote aandacht voor oorspronkelijk Nederlandstalig werk en het aanhalen van de banden met het Vlaams-nationalisme, meer bepaald het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV). In het bestuur van Het Nationaal Vlaamsch Volkstooneel zaten verschillende VNV-sympathisanten. In 1940 ondertekende Bruggen het manifest van Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer tot oprichting van de Volksbeweging.

Directeur van de Koninklijke Nederlandse Schouwburg

Dankzij de steun van het VNV werd Bruggen op 23 augustus 1940 benoemd tot directeur van de Gentse Koninklijke Nederlandse Schouwburg. Onder het motto ‘geen rijker kroon dan eigen schoon’ startte Bruggen zijn eerste seizoen met een selectie van uitsluitend Vlaamse en Nederlandse toneelstukken. Vanaf het tweede seizoen programmeerde hij een meer internationaal gericht repertoire. In het seizoen 1941-1942, net als in 1943-1944, was een derde van de stukken zelfs Duits. Ook Italiaanse, Engelse en Franse stukken stonden op het programma.

Na de bevrijding, in oktober 1944, kreeg Bruggen van het Gentse stadsbestuur het schriftelijke bevel zijn bureau zo snel mogelijk te ontruimen. Het gerecht liet hem aanvankelijk ongemoeid, maar in juni 1946 werd hij toch door de politie ondervraagd. Zes maanden later moest hij voor de krijgsauditeur verschijnen. Bruggen werd echter niet vervolgd. Toch betekende het einde van de oorlog voor hem ook het einde van zijn professionele carrière.

Na de repressie

Amateurverenigingen en semiprofessionele toneelkringen bleven echter vaak een beroep op hem doen. Zo regisseerde hij de talrijke openluchtspelen en massaspelen, een genre dat na de oorlog populair was in Vlaanderen (zie Toneel Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer ).

De reputatie van Bruggen herstelde zich langzaam maar zeker. Naar aanleiding van zijn zeventigste verjaardag werd hij op 15 juni 1963 uitgebreid gehuldigd in de Gentse Sint-Pietersabdij en kreeg hij de erkentelijkheidsmedaille van de Belgische Regering.

Bruggen overleed op 18 mei 1964 na een korte ziekte.

In 1921 trouwde Bruggen met Tilly Van Speybrouck, een van de steractrices van het Vlaams Volkstoneel. In 1922 kregen ze een zoon, Herman Bruggen, die ook acteur is geworden.