Fayat, Hendrik

Persoon
Maria De Waele (2023, ongewijzigd), Maria De Waele (1998)
Volledige voornaam
Henri
Geboorte
Sint-Jans-Molenbeek, 28 juni 1908
Overlijden
Brussel, 22 september 1997
Leestijd: 4 minuten

Groeide op in een gezin met socialistische sympathieën. Via zijn vader kwam de jonge Fayat in contact met de toen nog bloeiende volkshuizencultuur en met de Vlaamse werkende bevolking van de hoofdstad. "Ik ben flamingant geworden omdat ik socialist was," getuigde hij later. Fayat studeerde rechten aan de Université libre de Bruxelles (ULB). Als Vlaamsgezind student was hij lid van Geen Taal Geen Vrijheid Geen Taal Geen Vrijheid
Geen Taal Geen Vrijheid is de kenspreuk en tot einde van de jaren 1940 de roepnaam van de Vlaamse studentenkring van de Brusselse universiteit. Lees meer
en in 1931 stichtte hij, samen met Jef Rens Rens, Jef
Jef Rens (1905-1985) was een socialistische vakbondsleider en politicus, die onder meer als redacteur van de Vlaamsgezinde socialistische tijdschriften Schakels en Menschen een niet onbel... Lees meer
en Maurits Naessens Naessens, Maurits
De van huis uit katholieke Maurits Naessens (1908-1982) engageerde zich tijdens zijn studietijd in de socialistische beweging en werd een volgeling van Hendrik de Man. Na de Tweede Werel... Lees meer
, het Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten
Het Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten was de Vlaamse afdeling van het Algemeen Verbond der Socialistische Studenten, die werd opgericht in 1930, met Ward Coens als eerste voor... Lees meer
. Na zijn studies werkte Fayat enkele jaren als wetenschappelijk navorser. In 1935 schreef hij zich in als advocaat aan de Brusselse balie, waar hij onmiddellijk in het bestuur van het Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel
Lees meer
terechtkwam. Ondertussen was hij ook politiek actief binnen de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer
, waar hij zich al vlug liet opmerken als een pleitbezorger van de Vlaamse eisen. Tijdens het eerste Vlaamsch Socialistisch Congres van 1937 trad Fayat op als verslaggever over het taalvraagstuk in Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
. Samen met Naessens was hij in 1938 en 1939 betrokken bij de socialistische Guldensporenvieringen Elf juli-vieringen
Lees meer
in Kortrijk. Vanaf 1938 schreef Fayat ook geregeld in het dagblad Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer
over de Vlaamse eisen.

Fayat volgde in mei 1940 de regering-Hubert Pierlot naar Frankrijk. In augustus 1940 werd hij, als juridisch adviseur van het Commissariaat-Generaal voor Repatriëring, belast met de bijstand aan de Belgen in onbezet Frankrijk. In mei 1942 vertrok Fayat naar Groot-Brittannië, waar hij als vrijwilliger dienst nam in het Belgisch leger. Hij werd in het najaar van 1942 juridisch adviseur van het departement van buitenlandse zaken. In juli 1943 werd hij kabinetschef van de katholieke minister van binnenlandse zaken August de Schryver De Schryver, August
Lees meer
, een functie die hij ook behield in de naoorlogse regering-Pierlot.

Bij de eerste naoorlogse parlementsverkiezingen in februari 1946 werd Fayat verkozen tot volksvertegenwoordiger voor Brussel. Als Kamerlid toonde hij grote belangstelling voor de buitenlandse en internationale politiek, maar dit betekende niet dat hij de Vlaamse problemen uit het oog verloor. Zijn maidenspeech in de Kamer was gewijd aan de vernieling van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer
en in zijn tussenkomsten kloeg hij geregeld wantoestanden op taalgebied aan. Fayat behoorde na de oorlog tot de oprichters van het August Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer
en was van 1954 tot 1979 voorzitter van de Brusselse afdeling. In 1946 werd hij lid van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht Vaste Commissie voor Taaltoezicht
De Vaste Commissie voor Taaltoezicht (VCT) is een orgaan dat toezicht uitoefent op de toepassing van de bestuurstaalwet. De Commissie werd eerst opgericht in 1932 en later heropgericht in... Lees meer
en tussen 1952 en 1958 lag hij, samen met de Nederlandse hoogleraar Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer
, aan de basis van de vijf Vlaams-Nederlandse socialistische congressen. In 1948 werd Fayat benoemd tot docent koloniaal recht aan de ULB, in 1961 promoveerde hij tot hoogleraar.

Fayat werd in mei 1957 voor het eerst minister, toen hij zijn partijgenoot Victor Larock op buitenlandse handel verving. Tijdens zijn korte ambtstermijn zorgde deze trouwe lezer van The Times voor enige opschudding in Franstalige kringen door op internationale bijeenkomsten niet het Frans, maar wel het Nederlands en het Engels te gebruiken. In de regering- Theo Lefèvre Lefèvre, Theo
Theo Lefèvre (1914-1973) was een advocaat en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij zetelde in de Kamer en was minister en premier in een periode van belangrijke wetgevende initi... Lees meer
- Paul-Henri Spaak Spaak, Paul-Henri
Paul-Henri Spaak (1899-1972) was een Franstalige socialistische politicus die een rol speelde in talrijke communautaire kwesties. Lees meer
(1961-1965) werd Fayat als adjunct-minister toegevoegd aan minister van buitenlandse zaken Spaak. De vrees van De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
, dat "de slanke Hendrik Fayat door de imposante Spaak" zou doodgedrukt worden, bleek gauw ongegrond. Fayat verwierf vooral bekendheid als de initiatiefnemer voor twee wetten uit 1962, die het evenwicht tussen Nederlands- en Franstaligen in de diplomatie Diplomatie
In deze bijdrage staat de strijd voor een gelijkwaardige vertegenwoordiging van de Vlamingen en de gelijkberechtiging van het Nederlands in de diplomatie centraal. Lees meer
moesten tot stand brengen. In de regering- Pierre Harmel Harmel, Pierre
De Franstalige christendemocraat Pierre Harmel (1911-2009) was nauwelijks acht maanden premier van België, maar meermaals minister. Hij werd ook voorzitter van de Senaat. Het Centrum van ... Lees meer
- Antoon Spinoy Spinoy, Antoon
Antoon Spinoy (1906-1967) was een socialistisch minister en burgemeester van Mechelen. Hij voerde een beleid van economische expansie door industriële reconversie. Hij was een tegenstande... Lees meer
(1965-1966) werd Fayat, opnieuw onder de hoede van Spaak, minister-staatssecretaris voor Europese zaken.

Ondertussen waren de tegenstellingen tussen Vlamingen en Franstaligen in de Brusselse socialistische federatie zo goed als onoverbrugbaar geworden. Bij de verkiezingen van maart 1968 werd Fayat, samen met zijn Vlaamse collega Frans Gelders (jr.) Gelders, Frans (jr.)
Frans Gelders (1905-1985) was schepen en burgemeester in Vilvoorde en volksvertegenwoordiger voor Brussel. Lees meer
, naar een onverkiesbare plaats verbannen. De Vlamingen reageerden met de oprichting van een eigen partijfederatie, de zogenaamde Rode Leeuwen Rode Leeuwen
De Rode Leeuwen waren Vlaamse socialisten in Brussel die vanaf 1968 opkwamen met een eigen verkiezingslijst en erkend werden als de 'Vlaamse BSP-federatie van Brussel'. Lees meer
, die bij de verkiezingen goed was voor 46.000 stemmen. Fayat en Gelders werden herkozen en de Rode Leeuwen werden een jaar later door de partijleiding officieel erkend als de Vlaamse BSP-federatie Brussel-Halle-Vilvoorde. Fayat werd opnieuw minister van buitenlandse handel in de regering- Gaston Eyskens Eyskens, Gaston
Gaston Eyskens (1905-1988) was een Vlaamsgezinde katholieke econoom en politicus, die onder andere eerste minister was ten tijde van de Koningskwestie en aan de basis lag van de eerste st... Lees meer
-Juul Merlot/André Cools (1968-1971), maar de Rode Leeuwen konden hun electoraal succes van 1968 niet herhalen. Bij de vervroegde parlementsverkiezingen van 1971 ging de Kamerzetel van Fayat verloren. Toch werd hij, als extraparlementair, opgenomen als staatssecretaris voor buitenlandse handel in de kortstondige regering-Eyskens-Cools II (1972) en als staatssecretaris voor het havenbeleid in de tripartite Edmond Leburton- Leo Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer
- Willy de Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer
(1973). Bij de regeringswijziging van oktober 1973 verdween Fayat uit de bewindsploeg, wat meteen het einde betekende van zijn actieve politieke loopbaan.

Werken

– Niets is voorbij (Mémoires, I, 1983).
– In het teken van Artevelde (Mémoires, II, 1985).
– Volharding (Mémoires, III, 1988).

Literatuur

– J. Florquin, Ten huize van ..., XV, 1979, p. 278-307.
– 'Hendrik Fayat. Flamingant omdat ik socialist ben. Interview afgenomen door Wouter Steenhaut en Geert van Goethem', in Socialistische Standpunten, jg. 35, nr. 2 (1988), p. 13-19.
– H. Gaus (ed.), Politiek Biografisch Lexicon, 1989.

Suggestie doorgeven

1973: Manu Ruys (pdf)

1998: Maria De Waele (pdf)

2023: Maria De Waele

Databanken

Inhoudstafel