Het Leesgezelschap

Het Koninklijk Leesgezelschap van Hasselt is een vereniging van katholieke, Vlaamsgezinde intellectuelen, gesticht op 13 maart 1893 met als initiatiefnemers Eugeen Leën Leën, Eugeen
Eugeen Leën (1862-1932) was een drijvende kracht in de Limburgse Vlaamse beweging, onder meer als drukker-uitgever, oprichter van De Jonge Klauwaarts, secretaris van het Hasseltse Davids... Lees meer , Paul Bellefroid Bellefroid, Paul
Jurist Paul Bellefroid (1869-1959) was politicus voor de katholieke partij en zette zich in voor de vernederlandsing van de rechtspraak. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken b... Lees meer , Lodewijk Plessers Plessers, Lodewijk
Lodewijk Plessers (1862-1915) was zeer actief in de Vlaamsgezinde studentenbeweging. Hij was secretaris van Met Tijd en Vlijt, stichter van en schrijver in het studentenblad De Kabouter e... Lees meer , Huib Swennen en Victor Nickmans, bij wie de Hasseltse kapelanen Felix Coenegrachts en Karel van Swijgenhoven zich aansloten.

Het Leesgezelschap profileerde zich als een Vlaamsgezinde culturele kring die zich volgens de standregels ten doel stelde ‘bij middel van studie en verzet de Vlaamse en maatschappelijke belangen te bevorderen en letterkunde en geschiedenis te beoefenen’. De vereniging kwam wekelijks samen, legde een bibliotheek aan en organiseerde voordrachten. De voorzitter en de twee commissarissen werden (en worden tot vandaag) jaarlijks verkozen, de belangrijkste secretarissen waren Leën (1893-1932), Albert Kranzen (1932-1984) en Jacques Spaas (1984-2001). Tijdens de eerste decennia werden er regelmatig brieven uitgestuurd om invloed uit te oefenen op beslissingsprocessen in de hoofdstad, niet het minst in het kader van de Vlaamse ontvoogding. Zo werd gecorrespondeerd met Limburgse parlementairen en ministers over de Wet De Vriendt-Coremans Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer over de gelijkheid van de landstalen, over de ‘vervlaamsing’ van de burgerwacht en rond het wetsvoorstel Anseele Anseele, Edward
Edward Anseele (1856-1938) was een Gents socialist en lag in 1885 mee aan de basis van de Belgische Werkliedenpartij. Hij was decennialang een van de tenoren van het socialisme in België.... Lees meer - Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer - Van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer over wat toen ‘de vervlaamsing van de Gentse Hogeschool’ genoemd werd. De aanwezigheid van parlementairen onder de leden (ridder Adriaan de Corswarem De Corswarem, Adriaan
Adriaan de Corswarem (1849-1909) was een advocaat en katholiek politicus, die op lokaal en nationaal niveau actief was. Hij promootte als één van de eersten het Nederlands als administrat... Lees meer , Mgr. Pieter Jan Broekx Broekx, Pieter Jan
De priester Pieter Jan Broekx (1881-1968) was als directeur van het Secretariaat voor Godsdienstige en Maatschappelijke Werken, oprichter van Ons Limburg en provinciaal senator een van d... Lees meer , Hubert Leynen Leynen, Hubert
Hubert Leynen (1909-1997) was hoofdredacteur van Het Belang van Limburg. Daarnaast was hij als Vlaamsgezind politicus actief binnen de CVP. Lees meer , Paul Meyers Meyers, Paul
Advocaat en politicus Paul Meyers (1921-2011) zetelde in tal van commissies, bekleedde twee ministeriële mandaten en was volksvertegenwoordiger voor de CVP. Lokaal drukte hij zijn stempel... Lees meer ) bevorderde de contacten en wakkerde het interne debat aan. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer werden er vanuit het Leesgezelschap twee comités opgericht: Volksopbouw, voor distributie van levensmiddelen, en Soldatentroost, voor het bezorgen van lectuur aan Belgische krijgsgevangenen.

Het Leesgezelschap heeft het Vlaamse socio-culturele leven te Hasselt en in Limburg Limburg
Lees meer bevorderd. Het werkte mee aan de herdenking van de Boerenkrijg Boerenkrijg
De Boerenkrijg is de benaming van een korte, verloren opstand in het najaar van 1798 tegen het Franse regime, die door toedoen van Hendrik Conscience en anderen uitgroeide tot een invloed... Lees meer in 1898 en aan de viering van de 600ste verjaardag van de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer in 1902. In 1903, bij de viering van het tienjarige bestaan van het gezelschap, werd op initiatief van Leën besloten tot de uitgave van een periodiek, de Limburgsche Bijdragen. Hierin werden onder andere de bekroonde opstellen van de door Het Leesgezelschap uitgeschreven prijskampen gepubliceerd. De bijdragen gaven de Limburgse dichters, romanciers, essayisten en historici, zowel leden als niet-leden, een forum waarop zij zich aan het Limburgse publiek konden voorstellen. Zo verschenen er onder impuls van Het Leesgezelschap belangrijke studies over de Hasseltse rederijkerskamer De Roode Roos, over de Bokkerijders en een Hasselts Glossarium.

Tot in de jaren 1930 overwoog de Vlaamsgezinde reflex. In 1928 werd een luisterrijke Hendrik van Veldeke-herdenking op touw gezet, waaraan vooral Leën, Xavier Byvoet en Jozef Droogmans een belangrijke impuls gaven. Er waren nog activiteiten in 1940 en 1941, maar na een Duitse inval in het vergaderlokaal werden de activiteiten gestaakt

Het duurde tot het einde van de jaren 1940 vooraleer de werking opnieuw op kruissnelheid kwam. De bibliotheek van het Leesgezelschap werd in 1958 overgedragen aan de Provinciale Bibliotheek en tot vandaag is er een online boekenforum. De interne werking voor de 100 leden bestaat actueel uit twee activiteiten per maand met lezingen, culturele rondleidingen, intern debat en een jaarlijks weekend. Verder is de werking van de Limburgse Bijdragen meer gedifferentieerd geworden. Er verschijnen nog publicaties in boekvorm, maar ook een CD en kunstedities (onder andere van Brecht Evens). Het meest zichtbaar zijn de tot nu zes kunstwerken in de publieke ruimte, van onder meer Robert Vandereycken, Fred Eerdekens en Julien Crevaels (Novadead).

Zo draagt Het Leesgezelschap bij tot het culturele leven in Limburg. De christelijke waarden en haar Vlaamse karakter blijven belangrijke uitgangspunten voor de vereniging.