Van Dieren, Edmond

Advocaat

Edmond van Dieren studeerde twee jaar aan het Sint-Barbaracollege in Gent, waarna het gezin naar Herenthout verhuisde en hij de humaniora voltooide aan het college in Herentals. Van Dieren studeerde rechten aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1902 promoveerde en er zich als advocaat vestigde. Van 1904 af werd hij een veelgevraagd pleiter. Van Dieren, van huis uit katholiek en behorende tot de flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer die de oplossing van het Vlaamse vraagstuk binnen het Belgische staatsverband zagen, maakte als jong advocaat in 1907 deel uit van de Vlaamsche Volksraad Vlaamsche Volksraad
De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen. Lees meer , een drukkingsgroep in Leuven. In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog werd hij ook bestuurslid voor Brabant bij de oprichting van het Katholiek Vlaamsch Verbond.

In de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer werd hij krijgsgevangen genomen, maar in januari 1915 kon hij ontsnappen en begaf zich via België en Nederland naar Londen, waar hij tot het eind van de oorlog voor de Engelse censuur werkte. In december 1918 keerde hij terug naar Leuven, waar zijn huis, zijn bibliotheek en zijn dossiers door de oorlog waren vernield. Hij bouwde zijn praktijk opnieuw op. In september 1919 verdedigde hij samen met Emiel Schiltz Schiltz, Emiel
Emiel Schiltz (1865-1929) was een katholieke advocaat en politicus, die ook sterk was geïnteresseerd in beeldende kunst en literair bedrijvig was. Hij zette zich sterk in voor de verneder... Lees meer , de activistische leider August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer en later samen met Hendrik Picard Picard, Hendrik
Hendrik Picard (1883-1946) was een advocaat en Vlaams-nationalistisch politicus. Lees meer de leider van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer , Adiel Debeuckelaere Debeuckelaere, Adiel
Adiel Debeuckelaere (1888-1979) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij zou zijn imago vooral opbouwen dankzij zijn leidende rol in de Frontbeweging. Lees meer . Dit maakte hem tot een algemeen bekende figuur.

Politicus

Toen datzelfde jaar parlementsverkiezingen werden gehouden, vroeg de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer hem in Antwerpen op haar lijst. Hij weigerde omdat hem, naar eigen zeggen, ‘geen voldoende vrijheid van handelen zou gewaarborgd zijn’. In 1921 behoorde hij tot de sprekers op de eerste amnestie Amnestie
Lees meer -meeting. Van Dieren bleef verder actief in organisaties als de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer , ook toen hij in 1929 de eerste plaats aanvaardde op de lijst voor de Senaat van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer , de nationalistische lijst van Thomas Debacker Debacker, Thomas
Oorlogsvrijwilliger Thomas Debacker (1892-1971) was volksvertegenwoordiger voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij. Ook werkte hij mee aan De Nieuwe Kempen. Later trad hij toe tot het VN... Lees meer . Een voorwaarde van Van Dieren was, dat hij nooit de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer gedachte zou behoeven te verdedigen. Van 1929 tot 1932 en van 1936 tot 1945 was hij onafhankelijk Vlaams-nationalistisch senator voor het arrondissement Mechelen-Turnhout. De onstuimige, levendige debater genoot al die jaren en ook daarna een grote reputatie als humoristisch en sarcastisch redenaar, als vurig pleiter en als vinnig, maar in zijn Vlaams-nationalistische opvattingen gematigd, parlementariër.

Van Dieren lokte in het nationalistische kamp verzet uit door zijn opvatting over de 'Belgische oplossing'. Hij meende dat de nationalisten uiteindelijk in de katholieke partij zouden moeten terugkeren. In 1932 werd hij niet herkozen wegens de verdeeldheid in het Vlaams-nationalistische kamp, met name in het arrondissement Mechelen. In 1936 keerde hij terug in het parlement, maar niet als lid van het in 1933 opgerichte Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV). Hij bleef een onafhankelijk vertegenwoordiger, die het niet eens kon zijn met de extremisten en die een vurig pleitbezorger was van de concentratie-idee ( Vlaamsche Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer ). In 1939 werd hij herkozen als onafhankelijke op een Vlaamsch Nationaal Blok Vlaamsch Nationaal Blok
Vlaamsch Nationaal Blok (VNB) was de benaming waaronder de Vlaams-nationalistische partij het Vlaamsch Nationaal Verbond bij de parlements- en provincieraadsverkiezingen van 1936 en de p... Lees meer -lijst.

Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer was Van Dieren in de Senaat woordvoerder van de Vlaams-nationalistische groep. Bij de Duitse aanval legde hij, namens zijn groep, in de Senaat een plechtige loyauteitsverklaring af. Drie van zijn zoons dienden in het Belgisch leger, één zou enige tijd door de Duitsers in het kamp van Breendonk worden opgesloten.

Van Dieren kantte zich tegen een nieuw activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Hij meende als parlementslid de Belgische regering te volgen, wat hem door de omstandigheden werd verhinderd. Het bleek dat hij toen voorkwam op de lijst van mensen die, met het oog op de Belgische staatsveiligheid, moesten worden gedeporteerd, wat met hem evenwel niet gebeurde. De willekeurige arrestaties en de omstandigheden van de deportaties verwekten in het toenmalige politieke klimaat en in de verwarring na de capitulatie grote verontwaardiging. Op 1 juli 1940 diende Van Dieren in het gerechtshof in Brussel een symbolische kaakslag toe aan de auditeur-generaal Walter Ganshof van der Meersch Ganshof Van der Meersch, Walter
Walter Ganshof van der Meersch (1900-1993) was een Belgisch rechtsgeleerde, magistraat en staatsman. Als auditeur-generaal bij het krijgsgerecht en Hoog Commissaris voor ’s Rijks Veilighe... Lees meer , die volgens velen grote verantwoordelijkheid voor de gang van zaken droeg. Van Dieren diende bij het Belgische gerecht dienaangaande ook klacht in. Tijdens zijn proces, na de oorlog, zou die kaakslag door zijn verdedigers worden uitgelegd als een uiting van zijn verontwaardiging om het onrecht en van zijn ontgoocheling, omdat men door dit onrecht de naar verzoening met België strevende politiek dwarsboomde. Tijdens de bezetting verdedigde hij, naar het getuigenis van deken van de balie A. Delvaux, volledig belangeloos, maar met risico voor zijn eigen persoon, een aantal door de Duitsers voor hun krijgsgerecht gebrachte Belgen.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de oorlog werd op 9 augustus 1945 de parlementaire onschendbaarheid van de senator opgeheven, waarbij hij werd verdedigd door zijn politieke tegenstander, de katholieke senator August de Boodt De Boodt, August
August de Boodt (1895-1986) was landbouwingenieur. Als Vlaamsgezind katholiek senator stelde hij de uitwassen van de repressie aan de kaak. Verder was hij lid van een groep CVP-parlements... Lees meer . Er volgde een proces voor de krijgsraad in Brussel, die hem op 28 februari 1946 tot acht jaar gevangenisstraf veroordeelde. De beschuldiging luidde, dat de 'kaakslag' en de daarmee gepaard gaande publiciteit eigenlijk verklikking betekenden. Van Dieren zou daarna de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer met de bezetter hebben gesteund. Hij ging in beroep en op 8 juni 1946 veranderde het krijgshof in Brussel de straf in vijf jaar. Omwille van een procedurefout werd dit arrest verbroken en op 26 april 1947 sprak het krijgshof in Gent een nieuwe straf uit: drie jaar. Na een nieuwe verbreking wegens een fout werd Van Dieren door het krijgshof in Luik op 18 november 1947 – nadat hij anderhalf jaar gevangen had gezeten – vrijgesproken.

Het proces van de reeds bejaarde advocaat vond grote weerklank, niet alleen omdat Van Dieren zich op spectaculaire wijze verdedigde, maar ook en vooral doordat er de verwarde politieke situatie en de complexe verantwoordelijkheden in 1940 uit bleken.

Van Dieren heeft het naoorlogse Vlaams-nationalisme mee uit het slop gehaald. In 1949 kwam hij in Brussel op met een lijst die zijn naam droeg, nadat hij vruchteloos geprobeerd had een mandaat te bekomen bij de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP). Zijn lijst was verbonden aan die van de Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer . Net als de Vlaamse Concentratie was de lijst-Van Dieren in de allereerste plaats een anti-repressiepartij, die overigens ook mikte op gewezen rexisten met Franstalige propaganda. Een van de kandidaten was de latere Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer -voorzitter Frans van der Elst Van der Elst, Frans
Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).... Lees meer . De lijst-Van Dieren behaalde 13.989 stemmen (1,8%), maar geen verkozenen. Ook bij de parlementaire verkiezingen van juni1950 wilde Van Dieren zich kandidaat stellen bij de CVP voor gecoöpteerd senator ‘na ruggespraak met en met instemming van verschillende vooraanstaande Vlaams- nationalisten waaronder Romsee en Borginon’. Als vurig pleitbezorger van ‘de eendracht onder alle christelijk gezinden’ was hij niet te vinden voor een zelfstandige naoorlogse Vlaams-nationale partij, zeker niet als deze een bedreiging zou vormen voor de positie van de CVP in de Senaat en bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1952 in de diverse Vlaamse gemeenten. In november 1952 was Van Dieren betrokken bij de oprichting van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer (VVB) en maakte hij deel uit van de VVB-raad. Daarna speelde hij geen belangrijke politieke rol meer. Hij bleef wel actief als advocaat aan de Brusselse balie. Na zijn overlijden werd op de plechtige openingszitting van het Vlaams Pleitgenootschap bij de balie in Brussel Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel
Lees meer hem hulde gebracht (18 februari 1961).