Blauwvoet

Begrip
Lieve Gevers (2023, aanvulling), Lieve Gevers (1998, aanvulling)

De Blauwvoet werd sinds 1875 een van de meest vertrouwde symbolen van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging en de Vlaamse beweging. Het was ontleend aan Concience’s De Kerels van Vlaanderen. Albrecht Rodenbach verspreidde de blauwvoetsymboliek via zijn liederen en gedichten.

Leestijd: 3 minuten

In juli 1875 brak een conflict uit tussen de directeur en de Vlaamsgezinde leerlingen van het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
, de zogenoemde Groote Stooringe, De scholieren namen de stormvogel blauwvoet als symbool van hun opstand. Hij werd sindsdien een van de meest vertrouwde symbolen van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging en, in het verlengde ervan, van de hele Vlaamse beweging.

De Roeselaarse scholieren lieten zich bij de keuze van hun strijdsymbool inspireren door het kort voordien, in 1871 verschenen boek van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer
, De Kerels van Vlaanderen. Dat beschreef de strijd tussen de Kerels Kerels
Kerels is een naam die werd gegeven aan de middeleeuwse bewoners van Kust-Vlaanderen, die als een volk van vrije boeren werden beschouwd. In de Vlaamse beweging werden ze een begrip en sy... Lees meer
, een autonoom oer-Vlaams zeemansvolk van Saksische oorsprong met als partijnaam Blauwvoeten, met de aristocratische, met Frankrijk meeheulende Isengrims (zie Literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
). Deze historisch-romantische evocatie, die op zijn beurt terugging op de Histoire de Flandre (1847-1850) van de historicus Joseph Kervyn de Lettenhove Kervyn de Lettenhove, Joseph
Baron Joseph C.M.B. Kervyn de Lettenhove (1817-1891) was een katholieke politicus en historicus, die vanuit zijn Belgisch nationalisme bijdroeg aan de verheerlijking van het Vlaamse verle... Lees meer
, sprak sterk tot de verbeelding van de studerende jongeren. Ze zagen er een gelijkenis in met hun eigen strijd als katholieke Vlaamsgezinden tegen verfransing en liberalisme waartoe ze door verscheidene van hun leraars werden opgeroepen.

Vooral de Roeselaarse poësisleerlingen raakten in schooljaar 1874-1875 in de ban van de Ke­relsromantiek. In het bijzonder Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer
, de dichter van de klas, droeg bij tot de ontwikkeling van de blauwvoetsymboliek door de verwerking ervan in zijn liederen en gedichten. De tweede verscherpte versie van zijn Lied der Vlaamse Zonen (met als refrein 'Vliegt de blauwvoet, storm op Zee') die hij na de Groote Stooringe schreef bleef tot in de jaren 1950 een van de meest gekende en mobiliserende liederen in de Vlaamse studentenbeweging evenals trouwens in de hele Vlaamse beweging. 'De Blauwvoet' werd een veelgebruikte titel voor Vlaamsgezinde publicaties, in het bijzonder studententijdschriften. Het werd ook een geprefereerde naam voor nationalistische groeperingen en jeugdbewegingsvendels.

Na Rodenbachs dood werd de voorstelling van de blauwvoet als visarend meer gestileerd, zodat deze op een zeemeeuw ging lijken. Met een dergelijke vogel wordt Rodenbach voorgesteld door het in 1909 voor hem te Roeselare opgerichte standbeeld van Jules Lagae Lagae, Juul
Jules Lagae (1862-1931) was een West-Vlaamse beeldhouwer die bustes en standbeelden ontwierp voor verschillende bekende figuren uit de Vlaamse beweging en zelf ijverde voor Nederlandstal... Lees meer
. In het interbellum, met de ontwikkeling van het rechts-radicale Vlaams-nationalisme raakte evenwel opnieuw het beeld van de meer combattieve visarend in trek, zoals onder meer blijkt uit de tekening van Jos Speybrouck Speybrouck, Jos
Jos Speybrouck (1891-1956) was een Kortrijkse graficus, schilder en beeldhouwer, die met zijn vele romantische prentkaarten vorm gaf aan de Vlaams-nationalistische verbeelding. Als gemati... Lees meer
op de omslag van het studententijdschrift van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer
De Blauwvoet De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer
.

Literatuur

– L. Willems, Notes sur la querelle des Isengrins et des Blauwvoets, in: Bulletijn der Maatschap­pij van Geschied- en Oudheidkunde te Gent, 14, 1906, pp. 253-285.
– E. van Cappel, Kerels en Blauwvoeten, in: Biekorf, 1907, pp. 157-166 en 205-212.
– R.F. Lissens, Vliegt de Blauwvoet, in: Leuvense Bijdragen. Tijdschrift voor moderne filologie, 47, 1958, pp. 134-136.
– E. Kesteloot, De Blauwvoet in de vogelwereld, in: Biekorf, 1960, pp. 167-168.
– A. Viaene, De stormvogel Blauwvoet, in: Biekorf, 1960, pp. 293-300.
– L. Vos, Bloei en ondergang van het AKVS. Geschiedenis van de Katholieke Vlaamse Studen­tenbeweging, 1914-1935, 1982.
L. Gevers, Bewogen jeugd. Ontstaan en ontwikkeling van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging, 1830-1894, 1987.
– R. Vanlandschoot, Albrecht Rodenbach. Biografie, 2002.
– L. Gevers, 'Eens zal de wereld zijn wat wij willen dat zij weze'. Albrecht Rodenbach en de ka­tholieke Vlaamse studentenbeweging, in: B. Vermeulen (ed.), Omtrent Albrecht Rodenbach. Historisch-literaire schetsen en essays, 2006, pp. 13-29.
– W. Deconinck, O. Dochy, Welke vogel is de mysterieuze blauwvoet? in: VOB Jaarboek, 2015, pp. 129-152.
– K. Humbeeck, Omtrent De Kerels van Vlaanderen. Eerste aanzet tot een kleine draagbare ge­schiedenis van de Vlaamse Kerel, in: K. Humbeeck, K. Absillis en J. Weijermans (eds.), De grote onleesbare: Hendrik Conscience herdacht, 2016, pp. 113-173

Suggestie doorgeven

1973: Lieve Gevers (pdf)

1998: Lieve Gevers (pdf)

2023: Lieve Gevers

Inhoudstafel