Coppieters, Maurits

Coppieters doorliep de klassieke humaniora in het Sint-Jozef Klein Seminarie in Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer , waar hij een klasgenoot was van Cyriel Coupé Coupé, Cyriel
Cyriel Coupé (1918-1998), beter bekend onder zijn pseudoniem Anton van Wilderode, was priester, auteur, dichter en classicus. Lees meer , de latere priester-dichter Anton van Wilderode. Vervolgens studeerde hij geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Gent en behaalde er in 1942 het diploma van licentiaat met een studie over de burggraven in het graafschap Vlaanderen tijdens de middeleeuwen. In 1970 promoveerde hij via de Centrale Examencommissie tot doctor in de rechten en in 1983 behaalde hij aan de Gentse universitiet een diploma Oost-Europakunde.

De jaren 1940 en 1950

Coppieters was tussen 1945 studiemeester en leraar in diverse athena en daarna docent en vervolgens adjunct-directeur in de Rijkshogere Technische en Handelsschool te Gent (1948-1965). In 1974 schreef hij zich in als advocaat bij de balie van Dendermonde.

Coppieters moest tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer als werkweigeraar onderduiken in Nederland om te ontkomen aan de verplichte tewerkstelling die de nazi-bezetter jonge mannen oplegde. Tussen 1948 en 1956 was hij verbondscommissaris van het Vlaams Verbond van Katholieke Scouts Vlaams Verbond van Katholieke Scouts
Het Vlaams Verbond van Katholiek Scouts (1910) heet vandaag Scouts en Gidsen Vlaanderen. Het is de Vlaamse versie van de in 1907 door Baden Powell begonnen jeugdbeweging gericht op de zel... Lees meer (VVKS) in opvolging van Maurits Vanhaegendoren Van Haegendoren, Maurits
Maurits van Haegendoren (1903-1994) was een Vlaamse historicus, rijksarchivaris, politicus en publicist. Hij leidde vanuit een Vlaamsgezinde overtuiging het Vlaams Verbond van Katholieke ... Lees meer , net als hij historicus van opleiding en later VU-politicus. Van 1956 tot 1965 was Coppieters, die op 12-jarige leeftijd in zijn geboortestad lid was geworden van een scoutsgroep, vebondsvoorzitter. Met ‘filmpater’ Jos Burvenich(1914-2002) nam hij in de jaren 1950 de redactie op zich van Jeugdlinie, de jeugdpagina van het jezuïetenweekblad De Vlaamse Linie De Vlaamse Linie
Lees meer .

Coppieters genoot, door zijn redenaarstalent en charisme al op vrij jonge leeftijd een grote populariteit en een niet gering moreel gezag, zowel in het rijksonderwijs als in de katholieke zuil, bij de georganiseerde jeugdbewegingen, in het vormingswerk en in de Vlaamse beweging. In 1952 hield hij op de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer de toespraak namens de jongeren, in 1954 trad hij toe tot het Verbond van het Vlaams Verzet Verbond van het Vlaams Verzet
Het Verbond van het Vlaams Verzet (VVV) was een katholiek geïnspireerde organisatie die zich in de jaren 1950 inzette voor de amnestie van gewezen collaborateurs tijdens de Tweede Wereldo... Lees meer (dat pleitte voor amnestie Amnestie
Lees meer ), in 1955 was hij stichter en eerste voorzitter van de Jonge Gezinnen Actie, in 1956 richtte hij mee de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer (VVB) op en werd hij er de eerste voorzitter van, in 1959 werd hij lid van de Kultuurraad voor Vlaanderen Kultuurraad voor Vlaanderen
De Kultuurraad voor Vlaanderen was een vereniging zonder winstoogmerk opgericht op 21 april 1959, omgevormd tot Interprovinciale Cultuurraad voor Vlaanderen vzw (ICV) op 31 januari 1976 e... Lees meer en van de adviesredactie van Kultuurleven, het sociaalcultureel tijdschrift van de Vlaamse dominicanen.

Naar de Volksunie

De uitzichtloosheid van de buitenparlementaire actie en de ontgoocheling over de resultaten van het conclaaf van Hertoginnedal Hertoginnedal-besprekingen
Lees meer (1963) brachten Coppieters in de politiek. Ofschoon hij - zeker in de eerste fase begin 1964 - betrokken was bij de gesprekken tot oprichting van een Vlaams politiek front dat breder zou zijn dan de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU), zette hij uiteindelijk toch de stap naar deze Vlaams-nationalistische partij Vlaams-nationalistische partijen
Het partijpolitieke Vlaams-nationalisme brak door in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en streefde een verregaande of volledige staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen na. De b... Lees meer . Vooral door het afhaken van de ruim bekende en gerespecteerde Coppieters waren de Vlaamse Demokraten Vlaamse Demokraten
De Vlaamse Demokraten was de naam van een groep rond Antoon Roosens, Staf Verrept en Roger Bourgeois. Ze kwamen uit de sociaal-flamingante, niet-partijpolitieke Vlaamse beweging en probee... Lees meer , wiens poging tot frontvorming met de Volksunie er finaal niet kwam, gedoemd tot mislukken.

Tussen 1965 en 1981 bekleedde Maurits Coppieters verkozen politieke mandaten namens de VU in de gemeenteraad van achtereenvolgens Sint-Amandsberg, Nieuwkerken-Waas en Sint-Niklaas. Van 1965 tot 1971 was hij Kamerlid voor het arrondissement Sint-Niklaas en van 1971 tot 1979 senator voor het arrondissement Sint-Niklaas-Dendermonde. Van 1971 tot 1977 was hij VU-fractievoorzitter in de pas opgerichte Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap
Lees meer . Toen de VU ingevolge het Egmontpact tot de regering toetrad, werd Coppieters voorzitter van deze Cultuurraad (1977-1978), de voorloper van het Vlaams parlement Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer . Van 1979 tot 1981 was hij lid van het Europees parlement.

“De voorman van de linkse bende” (in de VU)

Coppieters groeide uit tot een van de boegbeelden van de VU, die mede onder zijn impuls een tweeledige transformatie doormaakte tijdens wat de Nederlandse historicus Hans Righart (1954-2001) ‘de eindeloze jaren zestig’ noemde. Enerzijds van een in het verleden (van de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer ) gewortelde, rechtse partij tot een politieke formatie die zich profileerde als open, pluralistisch en ongebonden. Anderzijds van een oppositionele, anti-Belgische zweeppartij tot een beleidspartij, althans de facto en ‘pour les besoins de la cause’, die via regeringsdeelname de Belgische staat beslissend mee omvormde in federale zin. Van deze ideologische verschuiving en heroriëntering van de in 1954 opgerichte VU vormde Coppieters als het ware de incarnatie, wat hem vanuit radicaal-nationalistische en conservatieve hoek trouwens aanhoudend felle en persoonsgerichte (interne) kritiek opleverde.

Met de strategische keuze voor pragmatisme en rationalisme had deze voluntaristische intellectueel al ten tijde van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer in 1977-1978 meer moeite, wat er later zelfs mee toe leidde dat hij zijn partijlidmaatschap tot twee keer toe opzegde. De opeenvolgende staatshervormingen Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer vanaf de jaren 1980, die de doelstellingen van het Vlaams-nationalisme Vlaams-nationalisme
Lees meer - afgezien van de Vlaamse onafhankelijkheid - in belangrijke mate realiseerden, deden terzelfdertijd geleidelijk het cement afbrokkelen dat de uiteenlopende tendensen binnen de VU met elkaar verbond. Bovendien werd de regeringsverantwoordelijkheid, een gegeven dat niet behoorde tot het historische DNA en de

mentale cultuur van de partij, moeilijk verteerd door een niet onbelangrijk aantal mandatarissen, (bestuurs)leden en militanten, die zich vanuit flamingantische en/of andere motieven niet konden identificeren met (steun aan) het (Belgische) establishment. Tegelijk beleefde het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer electorale successen met een invulling van het Vlaams-nationalisme die tegengesteld was aan die van Coppieters.

Het creëren van zelfbestuur voor Vlaanderen was voor de overtuigde democraat Coppieters niet los te denken van een diepgaande en volgehouden vernieuwing van de Vlaamse samenleving. Hij verwachtte vooral heil van de scheppende levenskracht en de geestelijke groei van de jongere generaties. Daartoe was edelmoedige openheid tegenover de ontwikkelingen in de wereld en het doorbreken van de verzuiling een conditio sine qua non. Dit 'bevrijdingsnationalisme', waarbij Coppieters de Vlaamse beweging situeerde in het bredere kader van de strijd van de verdrukte volkeren elders in de wereld en hij ten strijde trok tegen velerlei vormen van structurele onverdraagzaamheid, lokte herhaaldelijk scherpe reacties uit, zowel bij behoudsgezinde katholieken als in kringen van traditionele Vlaams-nationalisten.

Als invloedrijk parlementslid, lid van het VU-partijbestuur en bezieler van het Vormingscentrum Lodewijk Dosfel Vormingscentrum Lodewijk Dosfel
Het Vormingscentrum Lodewijk Dosfel werd opgericht in 1966 en fungeerde als vormingsinstituut en denktank van de Volksunie. Sinds de opheffing van deze partij in 2001 en de oprichting van... Lees meer droeg Coppieters omstreeks 1970 - vooral door de organisatie van partijcongressen over politiek pluralisme, vrouwenrechten, welvaartsspreiding en sociale zekerheid, gemeentebeleid, milieuproblematiek en ontwikkelingssamenwerking - in sterke mate bij tot de formulering van een politiek programma waardoor de VU ook buiten traditioneel Vlaams-nationalistische kringen aanhang verwierf. Ook als woordvoerder inzake onderwijs- en cultuurproblemen ijverde Coppieters voor een pluralistisch georiënteerde maatschappijhervorming. Op die manier werd hij de meest prominente aanvoerder van de meer linkse vleugel in de partij, terwijl hij zich herhaaldelijk scherp distantieerde van de extreem-rechtse richting en van het goedpraten van de collaboratie. Als medestichter van het Vlaams Internationaal Centrum Vlaams Internationaal Centrum
Het Vlaams Internationaal Centrum (VIC) was een organisatie die in 1976 werd opgericht vanuit de Volksunie en die zich inzette voor ontwikkelingssamenwerking. In 2013 transformeerde het ... Lees meer (VIC) wilde hij in de late jaren 1970 in de Vlaamse beweging de interesse voor de Europese integratie en voor ontwikkelingssamenwerking bevorderen.

In de bewogen periode van verdeeldheid over het Egmontpact in de late jaren 1970 veroorzaakte  Coppieters' plan om de herdenking van het 150-jarige bestaan van België in 1980 in het teken te stellen van de erkenning van de gemeenschappen, het ongedaan maken van de sociale gevolgen van de repressie Repressie
Lees meer en het sluiten van het Taalunieverdrag met Nederland ( Nederlandse Taalunie Nederlandse Taalunie
Lees meer ) nogal wat ophef. Dat gold eveneens voor zijn voorstel tot het sluiten van een cultureel akkoord tusen Vlaanderen en Wallonië.

Als lid van het Europese parlement was Coppieters in 1981 medestichter van de Europese Vrije Alliantie Europese Vrije Alliantie
Lees meer (EVA), een samenwerkingsverband van autonomistische en federalistische partijen. In opdracht van de EVA schreef hij onder de titel De schone en het beest een ontwerp van politiek programma.

Na 1981 bekleedde Coppieters geen verkozen politiek mandaat meer. Hij werkte mee aan de uitbouw van de EVA, was actief in de Vlaamse vredesbeweging en bepleitte als voorzitter (1983-1989) van Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (NCOS) een vernieuwde aanpak van de Belgische en Europese Afrikapolitiek. Het voorzitterschap van het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme ADVN | archief voor nationale bewegingen
ADVN | archief voor nationale bewegingen is een archief en onderzoekscentrum, erkend door de Vlaamse overheid als collectiebeherende cultuureelerfgoedorganisatie. Sinds 1984 worden archie... Lees meer (ADVN), dat hij bekleedde van 1984 tot 1986, stelde hij ter beschikking nadat hij zich in het slotdebat van de televisiereeks De Nieuwe Orde van Maurice de Wilde De Wilde, Maurice
Maurice de Wilde (1923-1998) was een onderzoeksjournalist van de Vlaamse openbare Radio en Televisie (VRT). Hij werd herhaaldelijk bekroond voor zijn reportages, waarvan er enkele belangr... Lees meer erg kritisch had uitgelaten over de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer en daardoor een storm van protest had uitgelokt bij oud-collaborateurs en (uiterst-)rechtse Vlaams-nationalisten. Voor bladen als 't Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer was Coppieters trouwens al veel langer een mikpunt van bijtende kritiek. In 1987-1993 keerde Coppieters terug naar een van zijn oorspronkelijke liefdes, de geschiedschrijving en publiceerde hij de meerdelige monografie Het jaar van de klaproos over de politieke, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in en rond zijn geboortejaar 1920.

Hoewel Coppieters in 1988 de staatshervorming en de VU-regeringsdeelname had goedgekeurd, nam hij - ontgoocheld omdat de partij niet bereid bleek het destijds door de opeenvolgende congressen aangenomen programma waar te maken - in 1989 ontslag. Sinds de goedkeuring van het Sint-Michielsakkoord Sint-Michielsakkoord
Het Sint-Michielsakkoord (1992) was een regeerakkoord rond de vierde fase van de federale staatshervorming. Het vormde België om tot een federale staat. Lees meer (1993) en de totstandkoming van een autonoom Vlaams politiek gezag werkte Coppieters, steeds duidelijker afstand nemend van het klassiek Vlaams-nationalistisch discours, in samenspraak met politici uit verschillende partijen aan een hergroepering van de links georiënteerde maatschappelijke krachten in Vlaanderen. In het verlengde daarvan en in samenhang daarmee streefde hij ook naar een ideologische vernieuwing van het Vlaams-nationalisme, dat op zijn (electorale) limieten begon te stuiten omdat het oorspronkelijke federalistisch programma zogoed als gerealiseerd was geworden. In dat verband baarde hij opzien met de verklaring dat hij zich na de staatshervorming eerder als een Vlaams patriot dan als een Vlaams-nationalist beschouwde.

Coppieters, een intellectueel-in-de-politiek, kwam in 1996 opnieuw in de schijnwerpers als medeauteur van Het Sienjaal, samen met de Vlaamse socialist Norbert de Batselier De Batselier, Norbert
Norbert de Batselier (1947) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die verschillende ministerposities bekleedde en van 1995 tot 2006 voorzitter was van het eerste rechtstreeks ve... Lees meer , die van 1995 tot 2006 voorzitter was van het Vlaams parlement Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer . Het Sienjaal, waarvan Copieters de voornaamste gangmaker was geweest, was echter een zo goed als doodgeboren project van progressieve frontvorming en politieke herverkaveling in Vlaanderen. Het werd vrijwel onmiddellijk overstemd door allerhande vernieuwingsbewegingen die naar aanleiding van de affaire-Dutroux op het einde van de jaren 1990 ontstonden.