De Vriendt, Juliaan

Vlaamsgezind kunstschilder en -theoreticus

Juliaan De Vriendt was de zoon van de sieraadschilder Jan de Vriendt (1809-1868), na wiens dood het gezin zich te Schaarbeek vestigde. De Vriendt studeerde aan de academies te Gent (1856-1862) en te Antwerpen (1863-1865, onder meer bij Nicaise de Keyser) en maakte talrijke buitenlandse reizen. Van 1886 tot 1894, toen hij ontslag nam, was hij leraar aan het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen; van 1894 tot 1900 katholiek volksvertegenwoordiger voor Brussel; van 1901 tot 1923 directeur van de Academie voor Schone Kunsten en het Hoger Instituut te Antwerpen. In 1907 werd hij lid van de Koninklijke Academie van België.

Als kunstschilder werkte De Vriendt, samen met zijn broer Albrecht (die hij als academiedirecteur opvolgde), in de traditie van Hendrik Leys; hij muntte uit als portrettist, in religieuze en historische taferelen en in monumentale muurschilderingen, onder andere in het Antwerpse gerechtshof (1891) en het Brugse stadhuis (1904-1905).

Op het theoretische vlak leverde hij, in de lijn van Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer , een aantal bijdragen over het nationale element in de kunst, onder meer op het Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres van 1870 (gepubliceerd in De Vlaamsche Kunstbode De Vlaamsche Kunstbode
De Vlaamsche Kunstbode was een algemeen cultureel tijdschrift dat in Antwerpen verscheen tussen 1870 en 1913. Onder hoofdredacteur August Jozef Cosyn verdedigde het de volksverbondenheid ... Lees meer van 1874) en in De Zweep De Zweep
Het liberale Brusselse weekblad De Zweep was tot de oprichting van de krant Het Laatste Nieuws in 1888 politiek georiënteerd en Vlaamsgezind, en evolueerde nadien tot een zuiver commercie... Lees meer van 1871. In 1889 engageerde hij zich in de Brusselse Vlaamse beweging; tot 1900 zou hij er het grootste deel van zijn krachten aan wijden. Toen keerde hij naar de kunst en naar de Antwerpse Academie terug.

Activiteit als flamingant

De Vriendts eerste optreden in de Vlaamse beweging vond plaats in januari 1889, toen hij samen met J.K. Beving, Karel G. Brants Brants, Karel
De jurist Karel Brants (1856-1934) zette zich in voor het gebruik van het Nederlands als rechts- en bestuurstaal in Vlaanderen. Lees meer , Prosper van Langendonck Van Langendonck, Prosper (1862-1920)
Prosper van Langendonck (1862-1920) was een dichter en letterkundige die zich ook inzette voor de Vlaamse beweging in Brussel. Lees meer (1862-1920), Emiel ver Hees Ver Hees, Emiel
Jurist en staatsambtenaar Emile ver Hees (1864-1928) nam tijdens de Eerste Wereldoorlog leidinggevende bestuursfuncties op in het activisme. Lees meer en H. de Winde de Vlaamsche Bond van het Arrondissement Brussel Vlaamsche Bond van het Arrondissement Brussel
De Vlaamse Bond, in 1889 opgericht, was een belangenbehartiger voor Vlaamse katholieke Brusselaars. In 1893 ging de Bond op in de conservatieve associatie. Lees meer stichtte. De geest in deze Brusselse kring was burgerlijk-flamingantisch en stelde de taalstrijd prioritair. De Vriendt was daarbij de overtuiging toegedaan dat het flamingantisme zowel liberalen als katholieken diende te verenigen, omdat de partijverdeeldheid vertragend werkte op de gang van de Vlaamse beweging. Van deze gezindheid getuigde de stichting van het genootschap Vlaamsch en Vrij Vlaamsch en Vrij
Vlaamsch en Vrij was een genootschap in Schaarbeek, gekenmerkt door een sterk Vlaams radicalisme, waarin liberale Vlaamsgezinden contact zochten met Vlaamsvoelende katholieken. De kring w... Lees meer in Schaarbeek op 18 maart 1889. De Vriendt werd er op 2 september 1889 voorzitter van. Hij was verder betrokken bij de werkzaamheden van het Nationaal Vlaamsch Verbond Nationaal Vlaamsch Verbond
Het Nationaal Vlaamsch Verbond was een vereniging waarin vrijzinnige en katholieke flaminganten van 1891 tot 1914 samenwerkten. Lees meer (NVV) en ondertekende op 25 juni 1893 mede de oproep voor de samenstelling van een Vlaamsche Volksraad Vlaamsche Volksraad
De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen. Lees meer . Hij zetelde in het bureau van de Vlaamse landdagen ( Landdagbeweging Landdagbeweging
De Landdagbeweging, die zich ontwikkelde vanaf de vroege jaren 1860, vormde tot aan de Eerste Wereldoorlog de aanzet tot een reeks al dan niet succesvolle initiatieven tot samenwerking va... Lees meer ) van 23 februari 1890 en 18 april 1892; op de eerste hield hij een pleidooi voor de vernederlandsing van het hoger onderwijs.

Politieke carrière

De Vriendts intrede in de politiek verliep niet zonder tegenslagen: hij mislukte bij de gemeenteraadsverkiezingen te Schaarbeek op 19 oktober 1890 en bij de provinciale verkiezingen van 22 mei 1892, doch werd op 21 oktober 1894 tot Kamerlid verkozen als kandidaat van de Brusselse katholieke Vlamingen. Zijn parlementaire bedrijvigheid zou gedurende zes jaar gewijd zijn aan de belangen van de kunst en aan de Vlaamse beweging.

Op 16 november 1894 hield hij in de Kamer een eerste redevoering in het Nederlands; hij was daarmee een pionier en gedroeg zich daarin zo consequent, dat het NVV en de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer besloten hem gezamenlijk daarvoor hulde te brengen. Zijn opeenvolgende interventies betroffen het gebruik van het Nederlands voor de militaire rechtbanken (wetsvoorstel, februari 1895), de invoering van het Nederlands als voertaal in de lagere scholen van het Vlaamse land (amendement, augustus 1895), de officiële vaststelling van de Vlaamse en Waalse gemeenten, inzonderheid met betrekking tot Brussel en randgemeenten (interpellatie, februari 1896), het taalgebruik bij de Brusselse tramwegen (amendementen, juli 1899) en bij de Nationale Bank (januari 1900) en de vernederlandsing van het hoger onderwijs, waaraan hij op 23 april 1900 zijn laatste parlementaire redevoering wijdde.

In de Vlaamse beweging zou De Vriendt echter vooral herinnerd worden als de vader van de Gelijkheidswet van 1898. Daartoe nam hij op 13 maart 1895 het initiatief door het neerleggen van een wetsvoorstel op de gelijkberechtiging van de beide landstalen in de wetgevende arbeid. Door de publieke opinie werd dit voorstel begroet als de belangrijkste gebeurtenis in de taalstrijd sinds 1830. De Vriendt beet drie jaar lang hardnekkig van zich af, onder meer op de algemene vergadering van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer op 10 januari 1897, waar hij de Waalse aantijgingen krachtdadig weerlegde. Op 18 maart 1898 werd de Gelijkheidswet, na vele peripetieën, eindelijk goedgekeurd.

Na de beëindiging van zijn parlementair mandaat bleef De Vriendt nog enkele tijd actief in het Brusselse Vlaamsgezinde verenigingsleven, doch in 1903 vestigde hij zich te Antwerpen en wijdde zich van dan af geheel aan de kunst en het kunstonderwijs. In het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ging hij, wiens beide zonen op het front stonden, niet mee: op 8 januari 1916 ondertekende hij de protestbrief van Louis Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer aan gouverneur-generaal Moritz von Bissing Von Bissing, Moritz
Moritz von Bissing (1844-1917) was van november 1914 tot aan zijn dood in april 1917 gouverneur-generaal van het bezette België. Lees meer naar aanleiding van de aankondiging van het heropenen van de Gentse universiteit met het Nederlands als voertaal. Verder liet hij zich met politiek niet meer in.