Nederlands Kunstverbond

Organisatie
Marc Somers (2023, ongewijzigd), Marc Somers (1998)

Het Nederlands Kunstverbond was in Antwerpen een politiek onafhankelijke Vlaamsgezinde vereniging voor schrijvers en kunstenaars.

Alternatieve naam
Nederlandsch Kunstverbond
Oprichting
1855
Leestijd: 2 minuten

Het Nederlandsch Kunstverbond ging uit van Jan-Baptist van Ryswyck Van Ryswyck, Jan Baptist
Jan Baptist van Ryswyck (1818-1869) was leerkracht, volksdichter, journalist en schrijver. Vanuit zijn radicaal liberalisme, antimilitarisme, flamingantisme en Antwerps particularisme von... Lees meer
, die aanvankelijk als leider en secretaris optrad. In november 1855 zaten in het bestuur: L. de Cuyper, Constant J. Hansen Hansen, Constant J.
Lees meer
, Frans de Cort De Cort, Frans
Frans de Cort (1834-1878) was een vrijzinnig en progressief flamingant, redacteur en volksdichter. Lees meer
, Jacob Karsman Karsman, Jacob
Lees meer
, H. Cartol, Jacob en Emmanuel Rosseels Rosseels, Emmanuel
Emmanuel Rosseels (1818-1904) was een Antwerpse theaterauteur die ijverde voor een Nederlandstalig toneelrepertoire. Lees meer
. De leden waren schrijvers en plastische kunstenaars. Het initiatief vond geen navolging in andere steden, al bestonden daar wel persoonlijke contacten.

De vereniging verdedigde een breed programma, met aandacht voor de moedertaal, de verspreiding en de beoefening van de literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
, het activeren van kunst en wetenschap en, niet het minst, de culturele toenadering tussen Noord en Zuid. Ze schreef wedstrijden uit en organiseerde diverse manifestaties, zoals een hulde aan schilder Hendrik Leys waar het Kunstverbond op 26 november 1855 ruim aan deelnam. Ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van de Belgische Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
werd in juli 1855 een officiële dichtwedstrijd georganiseerd. Daartegen protesteerde het Kunstverbond met een open brief tot minister Pierre de Decker De Decker, Pierre
Lees meer
van binnenlandse zaken (verschenen in De Broedermin, 8 augustus 1855). Het flamingantische kamp zag weinig redenen tot feestvieren. Er waren weinig Vlaamse inzendingen, waaronder dan nog verscheidene proteststemmen. De bekende dichter Prudens van Duyse Van Duyse, Prudens
Lees meer
, kampioen in feestverzen, weigerde mee te werken. Dit gold ook voor Jan van Beers Van Beers, Jan
Jan van Beers (1821-1888) was een Vlaams leraar en dichter uit Antwerpen. Lees meer
en Frans de Cort De Cort, Frans
Frans de Cort (1834-1878) was een vrijzinnig en progressief flamingant, redacteur en volksdichter. Lees meer
. Nog in 1855 schreef het verbond een wedstrijd uit voor Nederlandstalige toneelauteurs om de productie van origineel werk aan te moedigen.

Een jaar later, op 2 mei 1856, riep dezelfde minister de dichters opnieuw op voor een wedstrijd, ditmaal voor het 25-jarige bestaan van het Koningshuis. Op 28 mei 1856 reageerde het Kunstverbond door de publicatie van een radicaal en emotioneel manifest, verspreid op 10.000 exemplaren en opgesteld door Van Ryswyck, Rosseels en Hansen: "Sinds 25 jaar wordt gij in eene vreemde taal aangesproken, gehoord, gevonnisd (sic) en geregt." De afgelopen kwarteeuw was uitsluitend positief door de staatkundige stabiliteit. De Nederlandsgezindheid was in het manifest uitgesproken aanwezig; de spelling was overigens de Noord-Nederlandse. De scherpe toon veroorzaakte in Vlaamse kringen en in de Belgische pers een polemiek. Op 14 juli 1856 verscheen in De Beurzen-Courant De Beurzen-Courant
De Beurzen-Courant was een Gents dagblad dat verscheen tussen 17 maart 1856 en 31 juli 1870. Het ging van start als informatieblad over de beurs, maar zou stelselmatig evolueren tot een V... Lees meer
een repliek tegen de kritiek op het manifest. In een Vertoog aan de Antwerpsche burgerij van 31 juli 1856, ter gelegenheid van het bezoek van Leopold I van Saksen-Coburg, Leopold I
Leopold I (1790-1865) was de eerste koning der Belgen. Hij werd als prins uit het hertogelijk huis van Saksen-Coburg-Gotha in 1831 vanwege zijn uitgebreid Europees netwerk tot de Belgisch... Lees meer
aan Antwerpen, werd een mildere toon aangeslagen. Het manifest van mei 1856 ligt ten dele mee aan de basis van de oprichting van de Grievencommissie Vlaemsche Commissie
De Vlaemsche Commissie of Grievencommissie inventariseerde op vraag van de regering in 1856-1857 voor de eerste keer de problemen in verband met de positie van het Nederlands in België en... Lees meer
op 27 juni 1856.

Het louter Vlaamsgezinde programma en de politieke ongebondenheid maakten dat verscheidene leden mee aan de wieg stonden van de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer
(1861).

Literatuur

– M. de Vroede, De Vlaamse Beweging in 1855-1856. Bijdrage tot een meer verantwoorde kennis van haar evolutie, 1960.

Suggestie doorgeven

1975: Jan Hardy (pdf)

1998: Marc Somers

2023: Marc Somers

Inhoudstafel