Stracke, Desideratus

Jonge jaren en flamingantisme

Desideer A. Stracke was de zoon van een Nederlandse accountant in een zaak voor huishoudelijke artikelen en een Vlaamse. Hij volgde de laatste drie jaar lager onderwijs en de Latijn-Griekse humaniora aan het -toen nog overwegend Franstalige- Onze-Lieve-Vrouwecollege van de jezuïetenorde in Antwerpen. Dat hij er aanvankelijk moeilijkheden kende met het Frans, was waarschijnlijk een van de redenen waarom hij lid werd van de katholieke Vlaamse scholieren- en studentengilde Eigen Taal Eigen Zeden Eigen Taal Eigen Zeden
Eigen Taal Eigen Zeden (1887-1914) was een Antwerpse katholieke scholieren- en studentengilde. Ze ontstond in het elan van de Landdagbeweging en speelde een centrale rol in de vooroorlogs... Lees meer . In september 1892 trad hij in het noviciaat van de jezuïetenorde in de Oude Abdij van Drongen. In 1904 promoveerde hij aan de Leuvense universiteit tot doctor in de Germaanse filologie op een verhandeling over de heiligenlevens van Lutgardis van Tongeren en van Christina de Wonderbare van Sint-Truiden. In maart 1907 werd hij in Krakau (Oostenrijk-Hongarije, nu Polen) tot priester gewijd.

Van 1909 tot 1912 was Stracke leraar van de retorica aan het Sint-Jozefscollege van zijn orde in Aalst. Hij ijverde voor de vernederlandsing van dat college en begonvoordrachten over volksverheffing te houden. Korte tijd later werd hij bij een een ruimer publiek bekend met vier brochures van zijn hand. In Was Vlaanderen altijd tweetalig als nu? (1913) verzette hij zich tegen de stelling van de 19de-eeuwse Belgischgezinde historici Godefroid Kurth Kurth, Godefroid
Godefroid Kurth (1847-1916) was een invloedrijke Belgische historicus die pleitte voor de verdediging van de Vlaamse en Duitse volkstaal. Hij hield er een uitgesproken rooms-katholieke ov... Lees meer en Henri Pirenne Pirenne, Henri
Henri Pirenne (1862-1935) was een van de invloedrijkste Belgische historici uit de 20ste eeuw. Zijn werk, met name zijn zevendelige Histoire de Belgique, reflecteerde een Belgisch-nationa... Lees meer , die poneerden dat de ontwikkelde bevolking in Vlaanderen sinds de dertiende eeuw tweetalig was. In Recht en liefde (1913), Volksslaap en -ontwaken (1913) en Arm Vlaanderen (1914) deed hij, tegen de romantische traditie om het Vlaamse volk te verheerlijken in, een oproep voor een sociaaleconomische, maar bovenal cultureel-godsdienstige verheffing van wat hij ‘het kuddevolk onder de beschaafde rassen van Europa’ noemde (zie Arm Vlaanderen Arm Vlaanderen
Arm Vlaanderen is de titel van verschillende publicaties die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de Vlaamse beweging: een roman van Reimond Stijns en Isidoor Teirlinck uit 188... Lees meer ). Deze vier brochures, voornamelijk Arm Vlaanderen, zouden grote invloed uitoefenen op meerdere generaties katholieke Vlaamse scholieren en studenten.

Vlaams-nationalistische radicalisering

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer kwam Stracke gaandeweg in activistisch Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer vaarwater. In oktober 1915 en opnieuw in december 1916 vroeg hij de Duitse bezetter Vlamingen en Walen zo niet volledig, dan toch op bestuurlijk niveau te scheiden: volgens hem was afscheiding de enige manier om Vlaanderen te ontdoen van de invloed van het Franse atheïsme en om te vermijden dat links het politieke toneel zou gaan beheersen. Hij kwam meer dan eens bij het Duitse bezettingsbestuur over de vloer, en onderhield uitstekende contacten met de katholieke studenten van de in 1916 vernederlandste universiteit van Gent en met Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer , die er doceerde.

Na de oorlog werd Stracke verweten propaganda te hebben gevoerd voor het activisme. Op 20 mei 1922 werd hij door het assisenhof in Gent schuldig bevonden voor een poging om de vijand hulp in manschappen te verlenen: als aalmoezenier van de Vlaamse krijgs- en politieke gevangenen in Duitsland had Stracke die gevangenen immers aangeraden om, als remedie tegen de verveling en de morele ellende, werk aan te nemen, maar, volgens zijn zeggen, niet in oorlogsfabrieken. Tot grote verontwaardiging van de katholieke Vlaamsgezinden werd hij tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld en voor vijf jaar uit zijn burgerrechten ontzet. Begin augustus werd het vonnis in hoger beroep bevestigd. In november 1922 kwam hij, na negen maanden opsluiting, vervroegd vrij.

Literatuurhistorisch onderzoek

De daaropvolgende jaren richtte Stracke zijn aandacht hoofdzakelijk op het wetenschappelijke onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse vroomheid, een tot dan toe weinig ontgonnen onderdeel van de Nederlandse letteren. In 1925 stichtte hij in Antwerpen met zijn medebroeders Jozef van Mierlo Van Mierlo, Jozef
Lees meer , Jan Baptist Poukens en Leonce Reypens Reypens, Leonce
Lees meer het Ruusbroecgenootschap Ruusbroecgenootschap
Lees meer , dat hij tot 1945 zou leiden. Impliciet wilde hij, door bij te dragen tot de kennis van de rijke ascetische en mystieke literatuur in de oude Nederlanden, meewerken aan de culturele en vooral godsdienstige heropleving van het Vlaamse volk. Hij leverde tientallen bijdragen aan het in 1927 opgerichte tijdschrift Ons Geestelijk Erf, en zette ook zijn schouders onder de uitbouw van de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap.

Tweede Wereldoorlog en nasleep

Op 31 mei 1942 hield Stracke op de Brugse cultuurdagen, een initiatief van het plaatselijke stadsbestuur, de redevoering In de leer bij Jacob van Maerlant, die in datzelfde jaar gepubliceerd werd. Daarin voer hij uit tegen het individualisme, in het bijzonder tegen het politieke liberalisme: volgens hem diende het parlementair systeem enkel tot verdeling van het volk. Het Vlaamse volk riep hij op zo snel mogelijk het juk van de Belgische staat af te werpen en mee te werken aan de opbouw, binnen de ‘Duits-Dietse westerwereld’, van een Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer staat. In die middeleeuws geïnspireerde, organische staat zouden de gezinnen, de families, de sibben, de gemeenten, de standen, het volk, het ras en de godsdienst de pijlers hebben gevormd van een ‘gezond, weerbaar, inheems nationaal-reaal-socialisme’.

Na de bevrijding was Stracke een tijdlang in het vizier van de repressie, maar hij werd buiten vervolging gesteld. De jezuïet zette zich in voor de getroffenen van die repressie, een werk dat na zijn overlijden onder impuls van Angela Dosfel-Tysmans Tysmans, Angela
Angela Tysmans (1890-1985), echtgenote van Lodewijk Dosfel, was tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog een van de leidinggevende figuren van de Vlaams-nationalistische meisjesb... Lees meer (weduwe van Lodewijk Dosfel) door de vzw Stracke-Noodfonds zou worden overgenomen. Hij inspireerde of steunde tal van naoorlogse Vlaams-nationalistische initiatieven-(zoals het Zwartboek der zwarten, het satirische weekblad Rommelpot Rommelpot
Lees meer en de amnestiebeweging Amnestie
Lees meer in het algemeen, alsook de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer ). Aan de IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer en het Vlaams Nationaal Zangfeest Vlaams Nationale Zangfeesten
Het Vlaams Nationaal Zangfeest is een Vlaams-nationalistische bijeenkomst die sinds 1933 jaarlijks wordt georganiseerd door het Vlaams Nationaal Zangverbond, later Algemeen Nederlands Zan... Lees meer nam hij zo mogelijk jaarlijks deel.

In 1953, diep in de zeventig, trok Stracke zich terug in het Xaveriuscollege van zijn orde in Borgerhout. Toch bleef hij, zeker gedurende zijn eerste jaren daar, wetenschappelijk en maatschappelijk actief.

Ongetwijfeld heeft Stracke, zowel rechtstreeks (via zijn talrijke voordrachten en publicaties, zijn mondelinge en schriftelijke geestelijke leiding, zijn huisbezoeken en andere persoonlijke contacten) als onrechtstreeks (via de retraites die hij gaf en de persaandacht die hij regelmatig genoot), een grote invloed uitgeoefend op de Vlaamse beweging, voornamelijk op de katholieke en Vlaams-nationalistische vleugel ervan.