Stryckers, Jozef

Persoon
Fred Stevens (2023)

De advocaat Jozef Stryckers (1892-1970) was actief in het partijpolitieke Vlaams-nationalistisme in Antwerpen en speelde een rol in de Vlaamsche Conferentie der Balie. Begin 1940 richtte Stryckers mee de Nationaal-Socialistische Beweging Vlaanderen op. Na de oorlog werd hij, veroordeeld door het Krijgshof, geschrapt als advocaat.

Volledige voornaam
Josef Hubert Alexander Marie
Alternatieve naam
Jef Strijckers
Geboorte
Hoogstraten, 5 september 1892
Overlijden
Deurne (Antwerpen), 16 januari 1970
Leestijd: 5 minuten

Oorlogsstudent en politieke carrière

Jef Stryckers was de zoon van de activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
arts Alfons uit Hoogstraten en van Maria Jageneau, de zus van Lambert Jageneau, lid van de tweede Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1931-1940)
De Raad van Vlaanderen (1931-1933) moest leiding geven aan de Vlaamse strijd, maar had geen concrete politieke invloed. Haar maandblad Tijdingen van de Raad van Vlaanderen bleef verschij... Lees meer
. Hij huwde in 1920 met Anna (Madeleine) Denyn, de dochter van de bekende beiaardier Jef Denyn Denyn, Jef
Jef Denyn (1862-1941) was een Vlaamsgezinde stadsbeiaardier van Mechelen, componist en medestichter-directeur van de Internationale Beiaardschool in Mechelen. Lees meer
. Het echtpaar kreeg acht kinderen.

Na zijn studies aan het Klein Seminarie te Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer
schreef Stryckers zich in 1911 in voor de eerste kandidatuur letteren en wijsbegeerte, voorbereidend tot de rechten aan de Leuvense universiteit. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
vocht hij aan het front. Hij was op de gouwdag te Herentals op 25 april 1919 de drijvende kracht achter de heropstart van de Kempische studentengilde Mastentop. Hij behaalde het diploma van doctor in de rechten op 12 juli 1920 en legde te Antwerpen de eed als advocaat af op 1 oktober 1920. Op 22 november 1920 werd hij, ingevolge een beslissing van de tuchtraad inzake de oorlogsstudenten, door de raad toegelaten tot het derde jaar stage bij de balie te Antwerpen met als stagemeester mr. Van Oekel.

Onmiddellijk na de oorlog sloot Stryckers zich aan bij de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
. In 1919, 1921 en 1925 kandidaat bij de wetgevende verkiezingen voor het arrondissement Turnhout. In 1936 was hij ook kandidaat voor de Senaat voor het Vlaamsch Nationaal Blok Vlaamsch Nationaal Blok
Vlaamsch Nationaal Blok (VNB) was de benaming waaronder de Vlaams-nationalistische partij het Vlaamsch Nationaal Verbond bij de parlements- en provincieraadsverkiezingen van 1936 en de p... Lees meer
voor het arrondissement Antwerpen. Ook bij de verkiezingen in 1939 was hij kandidaat voor de Senaat voor het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV).

In 1921 was hij kandidaat voor de Frontpartij bij de gemeenteraadsverkiezingen te Antwerpen. Hij legde op 2 oktober 1922 de eed af als gemeenteraadslid in opvolging van Hubert Melis Melis, Hubert
Hubert Melis (1872-1949) was een Vlaamse auteur en ambtenaar. Hij was van 1895 tot 1918 ambtenaar bij de stad Antwerpen, waarna hij werd geschorst op beschuldiging van activisme. Lees meer
, die op 22 augustus 1922 ontslag had genomen. In de gemeenteraad kwam Stryckers meermaals in conflict met burgemeester Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
. Zijn uitval tegen het liberale gemeenteraadslid Paul Baelde Baelde, Paul
De liberale Antwerpse politicus Paul Baelde (1878-1953) verloor in december 1928 tussentijdse parlementsverkiezingen van August Borms. Toch werd hij verklaard als de wettelijk verkozene.... Lees meer
in maart 1926 bij de bespreking van een amnestie Amnestie
Lees meer
motie haalde zelfs de Nederlandse pers. Toch was hij eind 1926 geen kandidaat meer bij de gemeenteraadsverkiezingen. Wel was hij nog eind 1938 kandidaat bij gemeenteraadsverkiezingen voor het Vlaamsch Volksblok (concentratie Vlaamsch Nationaal Verbond - Katholieke Vlamingen - Eenheidsfront van de middenstand) te Antwerpen.

Rol binnen de Vlaamsche Conferentie der Balie te Antwerpen

Stryckers was bijzonder actief binnen de Vlaamsche Conferentie der Balie Vlaamse Conferentie van de Balie van Antwerpen
Lees meer
in Antwerpen. Hij zetelde in het bestuur van 1924 tot 1927 en in 1933-1934, en was in 1937-1938 voorzitter. Dit was een belangrijk jaar, aangezien de Conferentie, met enige vertraging, haar vijftigjarig bestaan vierde. Tijdens een groots opgevatte plechtigheid op 27 november 1937 hield Henri Jaspar Jaspar, Henri
Henri Jaspar (1870-1939) was een Brusselse katholieke politicus die een oplossing wilde voor de Vlaamse kwestie. Lees meer
, voorzitter van het Verbond van Advocaten, in Antwerpen een toespraak in het Frans. Stryckers zorgde ervoor dat deze kon doorgaan, ondanks het ongenoegen van Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer
en anderen, die dreigden om de toespraak te verstoren. Voor Stryckers was het Frans geen bedreiging meer voor de Vlaamse rechtscultuur (zie Gerecht Gerecht
Lees meer
). In die gedachte kaderde ook de uitstap van de Conferentie naar de wereldtentoonstelling te Parijs, waar de Conferentie ontvangen werd door de Belgische ambassadeur en de stafhouder en volledige raad van de Orde van de Parijse balie.

Tijdens zijn voorzitterschap organiseerde de Conferentie voor de eerste maal een pleitwedstrijd voor ‘stagisten’. Styckers trad op 19 oktober 1932 toe tot de in de schoot van de Conferentie opgerichte vzwd Rechtskundig Weekblad, die het gelijknamig tijdschrift uitgaf. Hij werd in juni 1939 verkozen als afgevaardigde van de Conferentie bij de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden.

Bij de bestuursverkiezingen van de Conferentie der Balie van 1941-1942 werd de gematigde Jozef van Cuyck voorzitter. In zijn verdedigingsnota aan de stafhouder en leden van de Raad van de Orde in januari van 1945 stelde Stryckers dat hij, als aanhanger van de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
gedachte, niet wilde dat de vorige voorzitter, de radicale Jan Timmermans Timmermans, Jan
Jan Timmermans (1901-1962) was VNV-kamerlid (1939-1940) en oorlogsschepen (1941-1944) en -burgemeester (1944) van Antwerpen. Lees meer
, nog langer politieke munt sloeg uit zijn voorzitterschap ten voordele van het VNV, dat toen het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
aankleefde. Hij kon Van Cuyck nog overtuigen om zich kandidaat te stellen. Omdat het nieuwe bestuur verbod kreeg om een openingsrede over Thomas More te laten plaatsvinden, besloot het alle andere activiteiten op te schorten, ook de bestuursvergaderingen. Op initiatief van Jules Franck werden hierop oud-voorzitters bijeengeroepen die beslisten een nieuw bestuur aan te stellen voor het gerechtelijk jaar 1942-1943 met Jef Stryckers als voorzitter. Deze werkte de statuten uit voor de nieuwe vzwd De Vlaamsche Conferentie der Balie van Antwerpen. In 1945 stelde Stryckers dat enkel een uitnodiging tot toetreding van de op te richten verenigingen werd gestuurd aan die advocaten die als betrouwbaar en ‘Vlaamsgezind’ werden beschouwd.

Houding tijdens de Tweede Wereldoorlog en de repressie nadien.

Stryckers vroeg na de meidagen van 1940 de stafhouder vruchteloos om steun voor de gezinnen van de weggevoerden met de zogenaamde spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer
. Op 16 juli 1940 werd een Comité van politiek weggevoerden opgericht onder de leiding van René Lagrou Lagrou, René
René Lagrou (1904-1969) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Lagrou had contacten met het naziregime, stichtte in 1940 de Algemeene-SS Vlaanderen waar hij de eerste leider van werd e... Lees meer
en met als erevoorzitter August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
. Stryckers was commissaris voor Antwerpen en Turnhout.

Na mei 1940 richtte hij (voorzitter), samen met zijn schoonzoon Jan Baptist Bellefroid Bellefroid, Jan Baptist
Jan Baptist Bellefroid (1888-1971) was een Vlaamsgezind vakbondsleider, die tijdens de Eerste Wereldoorlog lid werd van de Raad van Vlaanderen en tijdens de Tweede Wereldoorlog medesticht... Lees meer
(secretaris) en Dries van Rompaey Van Rompaey, Andries
Dries van Rompaey (1897-1964) speelde tussen 1920 en 1922 een prominente rol in de geradicaliseerde Leuvense studentenbeweging. Nadien was hij actief in de Kristene Vlaamsche Volkspartij... Lees meer
(vicevoorzitter) de Nationaal-Socialistische Beweging Vlaanderen Nationaal-Socialistische Beweging Vlaanderen
De Nationaal-Socialistische Beweging Vlaanderen (NSBV) was een nationaal-socialistische politieke partij, vlak na mei 1940 opgericht. Lees meer
(NSBV) op.

Stryckers was ook lid van de Idiotenclub, de geuzennaam van een groep van een dertigtal Vlaamsgezinde advocaten.

Na de bevrijding werd zijn woning in de Amerikalei 54 geplunderd. Initieel gevlucht, verscheen Jef Stryckers toch in persoon voor de krijgsraad op 20 maart en 16 april 1945, waar hij weigerde zich te (laten) verdedigen. Hij legde een nota neer waarin hij die keuze verklaarde: uit eerbied voor de jongeren die uit idealisme aan het Oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
waren gaan vechten; ook hij had zijn ideaal en zijn geweten sprak hem vrij. Tegen de uitspraak op 7 mei ging Stryckers in beroep. Het krijgshof veroordeelde hem op 17 mei 1946 tot een gevangenisstraf van tien jaar en 500.000 frank schadevergoeding aan de Belgische Staat. Een voorziening in cassatie hiertegen werd op 5 september 1946 verworpen. Voorlopig geschorst door de Antwerpse Orde van advocaten op 4 december 1944, werd hij op 18 januari 1848 geschrapt als advocaat. Hij werd vrijgelaten op 5 november 1949 met de verplichting zich te Maaseik te vestigen. Op 19 maart 1962 vroeg hij de raad tevergeefs om heropname op het tableau.

Literatuur

— J. Verstraete, Geschiedenis van de Vlaamse Conferentie bij de balie te Antwerpen. 1960-1985, Antwerpen/Apeldoorn, 1990.
— J. Verstraete. Het grote verzwijgen. Een schets van het leven van Edgar Boonen, Brugge, 2013.
— J. Verstraete. René Victor. 1897-1984. Strijder voor het Vlaamse rechtsleven, Deurne, 2018.
— R. Victor. Schets ener geschiedenis van de Vlaamse Conferentie der balie van Antwerpen. 885-1960, Antwerpen, 1960.

Suggestie doorgeven

1998: Frank Seberechts

2023: Fred Stevens

Inhoudstafel