Volk en Kunst

Monopoliepositie

Volk en Kunst ontstond op 17 augustus 1940 vanuit de bundeling van het Antwerpse Volk en Kunst en het Mechelse Nationaal Cultuurverbond. Initiatiefnemers waren Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer , Albert de Poortere De Poortere, Albert
Lees meer en Frans Haepers Haepers, Frans
Frans Haepers (1903-1976) was actief in het toneelleven in Vlaanderen. Tijdens de bezetting was hij stichter en voorzitter van de collaborerende koepelorganisatie Volk en Kunst. Lees meer , die op 28 augustus 1940 een manifest lieten verschijnen in Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer . Haepers, die ook voorzitter was van de Algemeene Tooneelcentrale Algemeene Tooneelcentrale
De Algemeene Tooneelcentrale was een overkoepelende organisatie onder leiding van Frans Haepers, die tijdens de Tweede Wereldoorlog de toestemming van de bezetter voor de diverse uitvoeri... Lees meer (ATC), werd de algemene voorzitter. Nadat een concurrerende ordeningspoging, het Verbond van Vlaamsche Cultuurkringen Verbond van Vlaamsche Cultuurkringen
Het Verbond van Vlaams(ch)e Cultuurkringen (VVC) werd in 1935 in Brussel opgericht als overkoepeling van een aantal (katholieke) Vlaamsgezinde en Vlaams-nationalistische organisaties. ... Lees meer rond ondervoorzitter van de Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer Jozef van Overstraeten Van Overstraeten, Jozef
Lees meer , door de bezetter een werkingsverbod werd opgelegd, verkreeg Volk en Kunst in theorie een monopoliepositie op het gebied van de cultuurverspreiding, die door de Vlaamsche Cultuurraad Vlaamsche Kultuurraad
Lees meer erkend werd (januari 1941).

Eenheid in verscheidenheid

In principe konden culturele organisaties slechts aanspraak maken op vergunningen en toelagen indien zij toetraden tot een van de koepelorganisaties van Volk en Kunst, met name: het Vlaamsch Instituut voor Volkskunst Vlaamsch Instituut voor Volksdans en Volksmuziek
Het Vlaamsch Instituut voor Volkskunst werd opgericht in 1935 en ijverde voor een grotere waardering van Vlaamse kleinkunst en dans. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het VIVO betrokk... Lees meer (VIVO), het Vlaamsch Nationaal Zangverbond Vlaamsch Nationaal Zangverbond
Lees meer (VNZ), de ATC, de Vereeniging van Vlaamsche Muziekmaatschappijen (VVM) en de Vereeniging voor Beschaafde Omgangstaal (VBO). Later zouden daar nog de diensten voor Boekverspreiding, Film en Foto, Algemeene Kunstverspreiding en Pers- en Radio-Propaganda aan toegevoegd worden. Onderhandelingen met het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer sprongen af omdat deze vereniging op haar onafhankelijkheid bleef staan. Op haar beurt was Volk en Kunst een onderdeel van de ruimere constructie Volk en Kultuur, waarvan ook Volk en Wetenschap (voor popularisering van de wetenschap), de Federatie van Scheppende Kunstenaars en de Vereeniging voor Wetenschap deel uitmaakten. Vooral het wetenschappelijke luik van deze constructie is echter grotendeels dode letter gebleven.

Inwendige strubbelingen

Al was de aanwezigheid van Vlaams-nationalisten in Volk en Kunst opvallend, toch mislukte de poging van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) om via deze weg het Vlaamse cultuurleven te domineren. Dit was ten dele te wijten aan de concurrentie van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer , ten dele aan het feit dat Volk en Kunst niet met een officieel bestuursmandaat bekleed was. Die concurrentie kwam vooral tot uiting op de Mechelse cultuurdagen, waarin Volk en Kunst de drijvende kracht was.  Die stonden in het teken van de volkse kunst  na  1830 ( in 1941) en in de middeleeuwen (in 1942). Vanaf 1942 vestigde het VNV zijn hoop vooral op de Provinciale Kultuurdiensten, die aan de provinciebesturen werden gehecht. Volk en Kunst verkreeg daardoor meer onafhankelijkheid, maar haar invloed op de culturele ordening taande er nog verder door.

Naast de ordening van het cultuurleven rekende Volk en Kunst ook het stimuleren van de 'volkse' cultuur tot haar opdrachten. Enkele provinciale en lokale afdelingen toonden zich daarbij, vooral tijdens de eerste jaren van de bezetting, vrij actief door het organiseren en patroneren van tentoonstellingen, concerten en cultuurdagen. Volk en Kunst gaf ook een eigen weekblad uit onder de titel Volk en Kultuur Volk en Kultuur
Volk en Kultuur (1941-1944) was het orgaan van de werkgemeenschap Volk en Kunst, dat behalve door de romantisch-flamingantische traditie ook door het Nieuwe Orde-denken en de collaborati... Lees meer .