Eekelers, Willem

Genoot als zoon van een havenarbeider die naar Antwerpen was uitgeweken, slechts rudimentair onderwijs. Eekelers werd achtereenvolgens metselaarsknecht, fabrieksarbeider en metaalbewerker. Op twintigjarige leeftijd (1903) werd hij secretaris van de Werkersbond van Berchem (tot 1919). In de volgende jaren groeide zijn invloed in de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP). In 1909 werd hij voorzitter van de metaalbewerkersbond en vanaf 1911 duwde hij als eerste secretaris van de socialistische arrondissementsfederatie de Antwerpse arbeidersbeweging in een marxistische richting. Met zijn Vlaamsgezinde opvattingen, een gevolg van zijn socialistische overtuiging, zat hij op dezelfde golflengte als de Antwerpse partijtop, die op taalgebied radicale standpunten innam.

Vlaamsgezinde socialist

Nog vóór de Eerste Wereldoorlog was Eekelers van dichtbij betrokken bij de oprichting van Volksgazet Volksgazet
Volksgazet (1914-1978) was een Antwerps socialistisch dagblad, gesticht door Camille Huysmans en Willem Eekelers, dat regelmatig Vlaamsgezinde standpunten innam. Lees meer en van 1915 tot 1918 gaf hij in Engeland als vakbondsleider De Belgische Metaalbewerker uit, waarin de internationale politiek van Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer gesteund werd. Maar het was vooral na de Eerste Wereldoorlog dat Eekelers als volksvertegenwoordiger (1919-1954) en hoofdredacteur van Volksgazet blijk gaf van zijn Vlaamsgezinde overtuiging. Dat de Antwerpse federatie na de oorlog op taalgebied alle andere socialistische federaties overstemde, was niet alleen het gevolg van de overstap van Huysmans naar de Scheldestad, maar ook van de invloedrijke positie van de kersverse hoofdredacteur van Volksgazet. In maart 1919 sprak Eekelers, van wie Het Handelsblad van Antwerpen Het Handelsblad (van Antwerpen)
Lees meer later zou schrijven dat hij "de zware gang van een olifant en de vlugge geest van een bokser" had, zich uit voor de vernederlandsing van de Gentse rijksuniversiteit en de volgende maanden liet hij zijn blad intensief propaganda maken voor het zogenaamde minimumprogramma zoals dat door de Antwerpse BWP-federatie was aangenomen.
Na zijn verkiezing als volksvertegenwoordiger in 1919 en als gemeenteraadslid te Antwerpen in 1921 bleef hij zijn Vlaamsgezinde overtuiging trouw. Naar aanleiding van de dood van Herman van den Reeck Van den Reeck, Herman
Herman van den Reeck (1901-1920) was een Vlaamsgezinde links-radicale student, die zich van 1916 tot zijn overlijden in 1920 engageerde in de activistische jongerenbeweging. Toen Van den ... Lees meer tijdens de 11 juli-viering van 1920 lokte hij in de Kamer een incident uit en in hetzelfde jaar startte hij in Volksgazet een felle campagne voor amnestie voor veroordeelde activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Het was bovendien Eekelers die de initiatiefnemer was van de door de Antwerpse gemeenteraad in 1926 aangenomen amnestiemotie en die in 1928 door zijn optreden in de Kamer samen met Huysmans verantwoordelijk was voor het hoge aantal stemmen achter de naam van de ter dood veroordeelde August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer tijdens een tussentijdse verkiezing ( Bormsverkiezing Bormsverkiezing
De Bormsverkiezing – de verkiezing van de onverkiesbare, in de gevangenis verblijvende ex-activist August Borms tot Kamerlid bij tussentijdse verkiezingen in 1929 – was een politiek feit ... Lees meer ).

Taalwetgeving

Hoewel hij op Vlaams gebied Huysmans in radicalisme voorbijstak, was hij in 1929 bereid om het Compromis des Belges Compromis van de Belgische Socialisten
Het ‘Compromis van de Belgische socialisten’ (herfst 1929) legde de houding van de Belgische Werkliedenpartij vast ten aanzien van de taalkwestie. Nadat de socialisten met het bekendere, ... Lees meer te ondertekenen, dat nochtans de bescherming van taalminderheden niet uitsloot. Maar door in de volgende maanden en jaren de rechten van de Franstaligen in Vlaanderen te ontkennen volgde hij de weg die de BWP insloeg naar de volledige eentaligheid van beide landstreken. Zijn ongeduld op taalgebied werd nog bewezen door zijn interpellatie, samen met zijn partijgenoot August Balthazar Balthazar, August
De Vlaamsgezinde socialist August Balthazar (1893-1952) was tijdens het interbellum een van de sterkhouders van de Belgische Werkliedenpartij in Gent. Van 1938 tot 1944 was hij minister.... Lees meer en de Fronter Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer , in de zaak- Joris de Leeuw De Leeuw, Joris
Lees meer , die in het leger geweigerd had Franstalige bevelen op te volgen.
Ook na de goedkeuring van de taalwetten van 1932 ( taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer ) bleef Eekelers, die in 1938 korte tijd minister was, belang stellen in de Vlaamse zaak. In het midden van de jaren 1930 maakte hij duidelijk dat hij niet weigerachtig stond tegenover een grondwetswijziging die aan de Vlamingen meer waarborgen op taalgebied zou geven en in 1939 was hij een van de ondertekenaars van het Manifest van Antwerpen Manifest van Antwerpen
In het Manifest van Antwerpen (februari 1939), dat ondertekend werd door vier Vlaamse en evenveel katholieke parlementariërs, werd op basis van het principe van culturele autonomie gepone... Lees meer , waarin de benoeming van de gewezen activist Adriaan Martens als lid van de Vlaamse Academie voor Geneeskunde werd gesteund. Als gevolg van de politieke crisis die daarvan het gevolg was, achtte hij de tijd rijp voor een nieuw Compromis des Belges.
Gezien zijn Vlaamsgezinde overtuiging viel het niet te verbazen dat Eekelers als schepen van onderwijs (1933-1938) de taalwet van 1932 op het lager en het middelbaar onderwijs liet toepassen in de Antwerpse gemeentescholen. In het jaar waarin hij afscheid nam als schepen, was het aantal Franstalige klassen in de kleuter- en lagere scholen op een totaal van 798 gedaald tot 45; de meeste daarvan werden door buitenlanders bevolkt. Bovendien werd tijdens zijn mandaat in 1933 het Museum van de Vlaamsche Letterkunde opgericht, later het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven Letterenhuis
Het Letterenhuis in Antwerpen werd in 1933 opgericht en is verantwoordelijk voor het conserveren en ontsluiten van het literaire erfgoed in Vlaanderen. Het archiveert literaire nalatensch... Lees meer , heden Letterenhuis.
Tijdens de oorlog leefde Eekelers ondergedoken, maar hij werd nadien opnieuw schepen van Onderwijs te Antwerpen; hij bleef dat tot zijn dood in 1954. Eekelers had niet altijd dezelfde agenda als de Vlaamse beweging. Zo pakte hij niet enkel de collaboratiedossiers aan in de gemeentescholen, hij ijverde bijvoorbeeld ook voor de invoering van een vrij conversatie-uur Frans in het onderwijs. Dat Eekelers in 1945 niet weigerachtig stond tegenover het aanleren van de tweede landstaal, maakte duidelijk dat voor hem de Vlaamse beweging haar doel bereikt had. In de volgende jaren zou hij zich in taalaangelegenheden niet meer laten opmerken. Bovendien was in de nationale politiek zijn rol toen uitgespeeld, hoewel hij in 1946 en 1947 tijdens het eerste-ministerschap van Huysmans nog een tijdlang waarnemend burgemeester was.