Volksgazet

De Volksgazet ontstond door samensmelting van twee elkaar beconcurrerende socialistische bladen in het Antwerpse na de werkstaking voor het algemeen enkelvoudig stemrecht van 1913. Het eerste nummer van De Volksgazet rolde van de persen van Volkstribuun op 3 juni 1914. De diamantbewerkersbond leverde niet alleen het materiaal, maar zorgde ook voor een onderkomen in de Baron Joostensstraat, waar eveneens de partijdrukkerij Excelcior gehuisvest werd. De hoofdredactie van het blad werd toevertrouwd aan de Berchemse socialist Edward Preumont. Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer leverde, zonder te ondertekenen, de hoofdartikels.

Eerste en Tweede Wereldoorlog

Twee maanden na het verschijnen van het eerste nummer brak de Eerste Wereldoorlog uit. De oplage bedroeg op dat ogenblik ongeveer 13.900 exemplaren. Van 17 oktober 1914 tot 18 november 1918 bleven de persen van De Volksgazet werkloos. Tijdens het interbellum steeg de oplage van de krant gestaag van 28.000 in 1920 naar 44.000 exemplaren in 1934, waarna de groei stagneerde. In 1923 verhuisde de redactie naar een vroegere diamantslijperij in de Somerstraat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de publicatie eveneens stopgezet, maar de persen werden ingenomen door Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer , orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV).

Na de Tweede Wereldoorlog

Volksgazet was de eerste Vlaamse krant die na de Tweede Wereldoorlog opnieuw verscheen, reeds kort na de bevrijding van Antwerpen in september 1944. Jos van Eynde Van Eynde, Jos
Jos van Eynde (1907-1992) was hoofdredacteur van Volksgazet, voorzitter van de Belgische Socialistische Partij en minister van staat. Hij stond bekend om zijn polemieken met katholieke fl... Lees meer , voor de oorlog redactiesecretaris, werd hoofdredacteur. Zoals zijn voorgangers combineerde hij zijn journalistiek werk met een leidende rol in de partij. Zijn opvattingen -- vaak verwoord in sterk polemische hoofdartikelen -- bepaalden de politieke lijn van het blad. In oktober 1944 had de krant reeds een oplage van 125.000 exemplaren. 1946 was een topjaar met een oplage van 136.000 exemplaren. Einde de jaren 1950 keerde het tij en in 1962 ging men onder de 100.000. Inhoudelijk toonde de krant weinig vernieuwing gezien de oude generatie van Van Eynde bleef vasthouden aan de oude partijkrantprincipes. Zijn opvolger vanaf januari 1978, François Geudens, zette de modernisering in, maar het failliet was onafwendbaar. Op 17 juli verscheen het laatste nummer van Volksgazet.

Houding tegenover de Vlaamse beweging

Aan de Volksgazet werkten belangrijke Vlaamsgezinde socialisten mee zoals Huysmans, Willem Eekelers Eekelers, Willem
Willem Eekelers (1883-1954) was een Antwerpse socialistische vakbondsleider en politicus die gedurende zijn carrière radicale Vlaamse standpunten innam. Lees meer , Lode Craeybeckx Craeybeckx, Lode
Lode Craeybeckx (1898-1976) was een socialistische politicus, die zich in zijn jeugd engageerde in het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hoewel hij later afstand nam van het radic... Lees meer , Désiré Bouchery Bouchery, Désiré
Désiré Bouchery (1888-1944) evolueerde van marxist in de Socialistische Jonge Wacht tot Vlaamsgezind socialistische leider van de Belgische Werkliedenpartij tijdens het interbellum. Hij w... Lees meer , Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer en Van Eynde. Inzake de verspreiding van de Nederlandse cultuur droegen onder meer Lode Zielens Zielens, Lode
Lode Zielens (1901-1944) was reporter voor het socialistische dagblad De Volksgazet, volksschrijver én romanvernieuwer, auteur van sociaal en politiek geëngageerd werk. Lees meer , Emmanuel de Bom De Bom, Emmanuel
Emmanuel de Bom (1868-1953) was een Vlaamse schrijver, redacteur, journalist en bibliothecaris. Lees meer en Mark Tralbaut Tralbaut, Mark
Mark Edo Tralbaut (1902-1976), operazanger en Van Gogh-kenner, vond als adolescent aansluiting bij het radicaal-links geïnspireerde activisme van De Goedendag en Lode Craeybeckx. Na de oo... Lees meer hun steentje bij.
Na de Eerste Wereldoorlog stelde De Volksgazet zich principieel tegen het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer op. Dit belette niet dat de krant haar verontwaardiging uitte over de bestraffing van August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer (ter dood veroordeeld), Marten Rudelsheim Rudelsheim, Marten
Marten Rudelsheim (1873-1920) was een progressief-liberale flamingant die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer , Vos en Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer . Zij engageerde zelfs een aantal oud-activisten zoals Craeybeckx, De Bom, Flor Mielants Mielants, Flor (sr.)
Flor Mielants sr. (1887-1944) was een leraar, onderwijsinspecteur, pedagoog en auteur van schoolboeken en pedagogische artikels, die actief was in de vereniging Diesterweg en de Antwerpse... Lees meer en Albert van Laar, als medewerkers.
Onder impuls van Huysmans propageerde De Volksgazet tijdens het interbellum het Vlaamse minimumprogramma en het Compromis des Belges Compromis des Belges
Lees meer (1929). Op 2 augustus 1929 betreurde de krant zelfs dat men na de oorlog de door de Duitsers vernederlandste universiteit terug had afgeschaft. In zijn cursiefjes, Het Roode Hoekje genaamd, trok hoofdredacteur Eekelers van leer tegen de gebrekkige taalbeheersing in de magistratuur, schreef hij over de moord op Herman van den Reeck Van den Reeck, Herman
Herman van den Reeck (1901-1920) was een Vlaamsgezinde links-radicale student, die zich van 1916 tot zijn overlijden in 1920 engageerde in de activistische jongerenbeweging. Toen Van den ... Lees meer en ijverde hij voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en voor de uitbreiding van Nederlandstalig technisch-wetenschappelijk onderwijs in Vlaanderen. Naar aanleiding van de debatten rond de taalwetten van 1932 zette De Volksgazet zich af tegen de aantijgingen dat de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP) zich meer om stoffelijke dan om culturele belangen bekommerde. De krant herinnerde aan het feit dat het algemeen enkelvoudig stemrecht, een verwezenlijking van de socialisten, de Vlaamse beweging vooruit had gestuwd. Na het Vlaamsch Socialistisch Congres van 1937 pleitte De Volksgazet opnieuw in de lijn van Huysmans voor de culturele autonomie. Volgende eisen werden geformuleerd: tweetaligheid van Brussel en langs de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer , eentalige gemeenten en provincies in Vlaanderen, splitsing van de centrale administraties, tweetalige secretarissen-generaal, Vlaamse regimenten, maar tweetaligheid vanaf de rang van kolonel en natuurlijk culturele autonomie.
De opkomst van rechtse, fascistische stromingen in de Vlaamse beweging ging niet aan De Volksgazet voorbij. Onder meer via de nieuwe medewerkers Firmin Mortier Mortier, Firmin
Antwerpenaar Firmin Mortier (1899-1972) was tijdens WOI betrokken bij het activisme. Daarna militeerde hij in de Frontpartij en de BWP. Na WOII was hij directeur van de Koninklijke Neder... Lees meer en Vos werd fel gereageerd tegen vooral het VNV. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat na de Tweede Wereldoorlog de krant de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer afkeurde.
Alhoewel Van Eynde met Volksgazet zijn steun verleende aan de Rode Leeuwen Rode Leeuwen
De Rode Leeuwen waren Vlaamse socialisten in Brussel die vanaf 1968 opkwamen met een eigen verkiezingslijst en erkend werden als de 'Vlaamse BSP-federatie van Brussel'. Lees meer en aan de actie "Antwerpen laat Brussel niet los" van Craeybeckx, moet worden vastgesteld dat de krant na 1945, in het zog van de socialistische partij, vasthield aan het eenheidspartij-principe en dat bijgevolg inzake Vlaams-Waalse verhoudingen een gematigde houding werd aangenomen.