Suls, Armand
Studeerde met Germain Lefever Lefever, Germain
Lees meer aan de Gentse normaalschool en was vanaf 1919 onderwijzer in het Antwerpse stedelijk onderwijs en in 1944 schooldirecteur met klas.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Suls luitenant aan het IJzerfront en nam hij actief deel aan het Vlaamse frontleven. In 1917 werd hij afgevaardigde van de leiding van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer voor de zesde Legerdivisie. Om zijn Vlaamsgezinde agitatie werd hij datzelfde jaar tot sergeant gedegradeerd. In 1918 werd hij gegrepen door een Duitse gifgasaanval. Over zijn frontervaringen handelen twee romans die hij schreef onder het pseudoniem van Raymond Sanders: Aan den Vlaamschen IJzer en Peerke, schetsen van het IJzerfront. Ze bevatten een aanklacht tegen zowel de oorlog als de behandeling van de Vlaamse soldaten door Franstalige officieren.
In 1919 sloot Suls zich aan bij de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer en stichtte de Antwerpse afdeling van Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer (VOS). In het maandblad van die afdeling, De Loopgraaf, zou hij zijn antimilitarisme kunnen uitleven. Binnen VOS-Antwerpen richtte hij het Anti-militaristische Opvoedingssecretariaat op dat over het hele Vlaamse land pacifistische voordrachten en tentoonstellingen organiseerde. In 1923 werd Suls opgenomen in de nationale VOS-beheerraad. Hij was van 1924 tot 1928 ondervoorzitter. Tevergeefs trachtte hij van VOS een radicaal pacifistische beweging te maken die zich zou inzetten voor de afschaffing van het leger en zich zou aansluiten bij de War Resisters' International (WRI). Hij vertegenwoordigde VOS op antimilitaristische en pacifistische congressen in Nederland, Engeland, Duitsland. In de discussie over de legerwetten van Charles de Broqueville de Broqueville, Charles
Graaf Charles de Broqueville (1860-1940) was een katholiek politicus, regeringsleider (1911-1918) en minister van Oorlog (1912-1917). Hij werd na de oorlog nog enkele keren minister en wa... Lees meer verzette hij zich met Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer vanuit principieel antimilitaristisch standpunt tegen de oprichting van Vlaamse legerafdelingen. Al in 1926 waarschuwde hij tegen gewelddadige tendensen in de V.B. In 1927 voerde hij over dat thema een polemiek met Ward Hermans Hermans, Ward
Ward Hermans (1897-1992) was een Vlaams-nationalistische schrijver, journalist en politicus, die in de loop van het interbellum radicaliseerde in nationaalsocialistische zin. Tijdens de T... Lees meer .
In mei 1925 richtte Suls een Vlaamse afdeling van de WRI op, de Internationale der krijgsdienstweigeraars (IKW). Zij telde nooit meer dan 100 leden. In 1929 verschenen twee nummers van het maandblad Het Nieuwe geluid. Suls richtte in 1928 een Vlaamsche Nooit-Meer-Oorlog-federatie op. In 1928 en 1929 organiseerde hij mee verbroederingen van het Vlaamse-Waals- Nederlandsch Nooit Meer Oorlogcomité.
Reëler succes had Suls met het Pax-poppenspel dat hij in 1926 of 1927 oprichtte en waarmee hij het Vlaamse land afreisde. Het antimilitaristische successtuk Peerke in de hel werd tussen 1929 en 1939 157 keer gespeeld. Tot 1928 maakte het gezelschap deel uit van VOS-Antwerpen. Nadien werd het een zelfstandige vereniging.
Hoewel hij vrijzinnig was bezocht Suls tot in 1930 de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer . Hij uitte in 1929 wel scherpe kritiek op het nationalistisch karakter ervan en pleitte voor een echt pacifistische manifestatie. Suls was de inspirator van de viertalige " Nooit meer oorlog Nooit meer oorlog
‘Nooit meer oorlog’ is een leuze die bij de voltooiing van de IJzertoren in 1931 op de voet van het monument werd aangebracht. De spreuk was gangbaar in de hele Europese vredesbeweging v... Lees meer "-leuze van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer .
Ontgoocheld over de autoritaire tendens in de V.B. verliet hij rond 1930 de Antwerpse Frontpartij en stapte over naar de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP). In de jaren 1930 speelde Suls geen belangrijke rol in de pacifistische beweging. Hij steunde wel de Katholieke Jongeren Vredes-Aktie Katholieke Jongeren Vredesactie
Lees meer . Hij ontpopte zich in die jaren tot schrijver van verhalen, toneelstukjes, gedichten voor de jeugd en luisterspelen voor het kinderuur van de Socialistische Arbeiders Radio Omroep voor Vlaanderen (SAROV) ( pacifisme Pacifisme
Lees meer ).
Werken
– Artikelen in De Vlaamsche Oudstijder; De Loopgraaf. Maandblad van VOS-Antwerpen; Het Nieuwe Geluid; The War Resister.
– R. Sanders (pseudoniem), Aan den Vlaamschen Yzer, 1924.
– Peerke. Schetsen van het IJzerfront, 1926.
– met S. van Huffel, De Vlaamse Oudstrijders en de legerhervorming. Ons standpunt, 1928.
– Peerke in de hel, 1929.
– De reddende droom, 1932.
Literatuur
– 'Aan den Vlaamschen IJzer', in De Noorderklok (9 maart 1930).
– 'Het Pax-gezelschap in Vlaanderen', in De wapens neder (november 1930).
– A. Wauters, 'Peerke in de hel', in Getuigenissen over Vlaanderen, 1931.
– E. Fredrix, In memoriam Armand Suls, 1948.
– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging. 1914-1939, I, 1969.
– E. Suls, 'Armand Suls en de IJzerbedevaart', in De Nieuwe Gazet (23 juni 1972).
– M. Boey, Tragedie 14/18. Het voorspel van 'Vlaanderen aan de IJzer', 1974.
– M. en R. Hancké, 'Pax-poppenspel', in Kultureel Front (mei 1979), p. 38-45.
– M. Lamot, Voorgeschiedenis en ontstaan van pacifistische bewegingen in Vlaanderen (1919-1931), KUL, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1984.
– G. Provoost, De Vossen. 60 jaar verbond van Vlaamse Oudstrijders (1919-1979), 1979.
– P. Lemmens, 70 jaar VOS. Een geschiedkundig overzicht, 1989.
– F. Deflo, De literaire oorlog. De Vlaamse prozaliteratuur over de Eerste Wereldoorlog, 1991.