Van Clé, Fons

Persoon
Dries Vanysacker (2023)

Antoon van Clé (1891-1955) ijverde als norbertijn van de abdij van Tongerlo voor een liturgische vernieuwing en onderscheidde zich in zijn apostolaat als een Vlaams-christelijk religieus binnen diverse geledingen van de maatschappij.

Volledige voornaam
Cornelius J. Antoon
Religieuze naam
Antoon
Geboorte
Meerhout, 15 juli 1891
Overlijden
Brussel, 19 mei 1955
Leestijd: 4 minuten

Cornelius Josephus Alphonsus van Clé was het oudste kind van zes van de Meerhoutse hoofdonderwijzer Jozef (1862-1934) en Elizabeth Vennekens (1861-1945). In 1910 voltooide hij zijn middelbare studies aan het Sint-Aloysiuscollege van Geel, waar hij beïnvloed werd door Dr. Jules Grietens, de leider van de plaatselijke studentengilde, die aangesloten was bij het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS) Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer
. De slogan " Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Christus Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus (AVV-VVK)
Deze leuze werd in 1881 gelanceerd door Frans Drijvers in het scholierentijdschrift De Student. Ze verwoordde de dubbele motivatie van Vlaamsgezindheid en ultramontaanse geloofsijver die ... Lees meer
" van het AKVS maakte duidelijk dat ze de emancipatie van Vlaanderen in een christelijk perspectief plaatste. Die visie zou de sociaal voelende Van Clé steeds bijblijven. Binnen de familie Van Clé waren er veel roepingen tot het priesterschap en het kloosterleven. Op 15 oktober 1910 trad Van Clé in in de abdij van de Norbertijnen te Tongerlo, waar hij op 15 oktober 1912 eenvoudige geloften aflegde en zijn religieuze naam Antoon kreeg, verwijzend naar de heilige Antonius van Padua.

De Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
werd een beslissend moment in zijn vorming: tijdens de eerste maanden diende hij als brancardier bij de Slag om de IJzer, daarna in een hospitaal waar hij onder meer soldaten met tyfus verzorgde. Van Clé werd ongeschikt verklaard voor verdere militaire dienst wegens lawaaidoofheid, een verwonding die hij opliep tijdens het bombardement van Nieuwpoort in 1915. Hij was medewerker en initiatiefnemer van Vlaamsgezinde bladen als Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer
, De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer
en De Vlaamsche Stem De Vlaamsche Stem (1915-1916)
De Vlaamsche Stem (1915-1916) was een Vlaamsgezind dagblad dat in Nederland verscheen en na een tijd in Duitse handen overging. De koerswijziging die het dagblad als gevolg daarvan onderg... Lees meer
, en hij was hoofdredacteur van het frontblaadje Frontblaadjes
Frontblaadjes waren krantjes die tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de soldaten werden verdeeld, met als doel hun moraal op te krikken. Lees meer
De Meerhoutenaar aan den IJzer.

In 1918 legde hij zijn plechtige geloften af als reguliere norbertijner kanunnik in Groot-Brittannië. Later keerde hij terug naar de abdij van Tongerlo. Twee jaar later, na zijn studies theologie, werd hij tot priester gewijd door de Naamse bisschop en norbertijn Thomas-Louis Heylen. In de loop van het volgende decennium wijdde hij zich in Tongerlo aan de redactie van het Tongerloo's Tijdschrift en richtte hij in 1922 het Algemeen Nederlandsch Eucharistisch Tijdschrift op. Van Clé publiceerde ook verschillende boekjes over het sacrament van de eucharistie en was een protagonist van de liturgische vernieuwing in de abdij van Tongerlo. Via het Tongerloo’s Tijdschrift was hij actief betrokken bij het Werk en latere Aartsbroederschap der Heilige Mis van Eerherstel, en werd er in 1930 secretaris van.

Van Clés sociale en Vlaamsgezinde houding vertaalde zich vooral in een apostolisch engagement. Zo was hij actief als predikant in de pas opgerichte Katholieke Arbeidersjeugd Katholieke Arbeidersjeugd
De Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) was een jongerenvereniging van de christelijke arbeidersbeweging en tegelijk een gespecialiseerde Katholieke Actiebeweging, opgericht in 1924 door de pr... Lees meer
van Jozef Cardijn Cardijn, Jozef
Jozef Cardijn (1882-1967) was een Vlaamse rooms-katholieke priester en kardinaal. Hij was de stichter van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) en verwierf grote bekendheid als grondlegger v... Lees meer
. Tussen 1926 en 1933 organiseerde hij in samenwerking met het hoofdbestuur de eucharistische studentendagen van het AKVS. Deze werden op last van zijn abt stopgezet vanwege hun sterk uitgesproken Vlaams politieke boodschap. In 1927 stichtte Van Clé de Ruusbroec-beweging, die de geestelijke en culturele vorming van universiteitsstudenten en seminaristen centraal stelde. Van 1928 tot 1933 vonden er Ruusbroec-dagen plaats in de abdijen van Tongerlo en Achel (Sint-Benedictus). Tussen 1927 en 1935 onderhield Van Clé nauwe contacten met Nederlandse katholieke studentenbewegingen, onder meer met de gemengde Heemvaart-beweging te Amsterdam en Nijmegen, waarbij ook de dominicaan Carlos van Sante Van Sante, Carlos
Carlos van Sante (1896-1947) was een Vlaamse dominicaan, die deel uitmaakte van het radicaal Vlaamsgezinde en pro-activistische milieu rond kapelaan Cyriel Verschaeve. Tijdens de Eerste ... Lees meer
betrokken was. Daarnaast deed Van Clé apostolaatswerk onder 'ontheemde jongeren' en bij de Caritasbeweging, vooral in het kader van de drankbestrijding (Sobrietas).

Tussen 1931 en 1953 was hij actief in de organisatie van volksmissies die uitgingen van zijn abdij. Zo trok hij naar diverse parochies, zowel in Vlaanderen, Wallonië en Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
voor prediking en catechese. Van Clés sociale vaardigheid kwam hem daar goed van pas. Tijdens die misweken kwam de norbertijn onder meer in contact met professionele sporters: wielrenners, boksers, gewichtheffers en worstelaars op zoek naar een diepere betekenis van hun bestaan. Binnen het model van de kerk als mystiek lichaam van Christus bood hij die door de Kerk vergeten en vaak verguisde bevolkingsgroep een eigen plaats. Tegelijkertijd wilde Van Clé met zijn initiatief de misbruiken en excessen in de sportwereld aankaarten. De aartsbisschop van Mechelen, kardinaal Jozef van Roey Van Roey, Ernest-Joseph
Ernest-Joseph van Roey (1926-1961) was Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen. Hij aanvaardde geleidelijk de onvermijdelijkheid van een eentalig Vlaanderen en bestreed het Vlaams-nationalis... Lees meer
, steunde het sportapostolaat van Van Clé, en op 13 december 1943 leidde het initiatief tot de oprichting van het Nationaal Comité voor de Zedelijke Opbeuring van Alle Sportmannen, vanaf 1944 Sporta genoemd (zie Sport Sport
Sport en Vlaamse beweging raakten in de loop van de 19de en 20ste eeuw steeds meer met elkaar verstrengeld. Niet alleen drukten de taalkwestie en de communautaire problematiek hun stempel... Lees meer
). In 1947 werd de gelijknamige vzw officieel opgericht met als doelstelling 'de diepmenselijke en zedelijke vorming van onze sportmensen, het bevorderen van de lichamelijke opvoeding en de verspreiding van de gezonde sportgedachte onder de volksmassa'. De betrokkenheid van de abdij van Tongerlo bij dit geesteskind van Van Clé, bleef ook na het plotse overlijden van de norbertijn op 19 mei 1955 groot met de aanstelling van opeenvolgende norbertijnen als proost van Sporta.

Literatuur

– W.C.A. Dekkers, Clé, Cornelius Joseph Alphonsus, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. 7 , 1977, 148-155.
– A. Cauwels, Een man van gisteren voor morgen. Antoon Van Clé, stichter van Sporta, 1982.
– W.C.A. Dekkers, Pater van Clé, 1998.
– D. Vanysacker, A Champion of Ethics in the World of Professional Sport: Antoon Van Clé O.Praem. (1891-1955), in: Analecta Praemonstratensia, jg. 88, 2013, pp. 239-249.
– D. Vanysacker, Katholicisme en sport in de Lage Landen (19de eeuw-heden): Een moeilijk evenwicht, 2021.
– D. Vanysacker, Van Clé (Cornelius Josephus, religious name Antoon), Belgian Norbertine, founder of Sporta vzw (1891-1955), in: Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques, vol. 32, 2019, pp. 1483-1488.

Suggestie doorgeven

1998: Nico Wouters (pdf)

2023: Dries Vanysacker

Databanken

Inhoudstafel