Vander Plaetse, Antoon

Persoon
Bart De Wever (2023, ongewijzigd), Bart De Wever (1998)

Antoon vander Plaetse (1903-1973) was acteur bij het Vlaamsch Volkstoneel en het Nationaal Vlaamsch Tooneel. Tijdens WOII werkte hij voor Zender Brussel. Na de oorlog was hij actief als regisseur.

Volledige voornaam
Antoon Gerard
Alternatieve naam
Antoon vander Plaetse
Geboorte
Tielt (Vlaams-Brabant), 30 december 1903
Overlijden
Kortrijk, 8 februari 1973
Leestijd: 3 minuten

Volgde lager onderwijs in het Sint-Jozefscollege te Tielt. Vander Plaetse mislukte in de Normaalschool van Torhout. Hij vond werk als laagste bediende bij een bankinstelling. Inmiddels trad hij ook op als declamator van Vlaamse letterkundige werken.

Als jongeman raakte Vander Plaetse geïnteresseerd in de V.B. en engageerde zich in het Vlaams-nationalisme. Op 5 september 1920 was hij aanwezig bij de onthulling van het grafmonument van Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer
en gedurende de daaropvolgende jaren participeerde hij aan tal van flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
ische betogingen en feesten. Geregeld trad hij op tijdens politieke meetings met figuren als Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
, Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer
, Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer
, Ward Hermans Hermans, Ward
Ward Hermans (1897-1992) was een Vlaams-nationalistische schrijver, journalist en politicus, die in de loop van het interbellum radicaliseerde in nationaalsocialistische zin. Tijdens de T... Lees meer
en Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer
. In 1926 werd Vander Plaetse aangezocht om toe te treden tot Het Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1924-1932)
Lees meer
(VVT). Hij ontwikkelde er zich verder als acteur en declamator. Daarnaast begon hij les dictie te geven aan diverse middelbare scholen en schreef hij daarvoor handboeken. Verscheidene van zijn voordrachten zouden worden uitgegeven op fonoplaat, daarbij onder meer werken van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer
, Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer
, Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer
, Felix Timmermans Timmermans, Felix
Felix Timmermans (1886-1947) is de auteur van een omvangrijk en veelgelezen oeuvre. Tot zijn bekendste romans horen Pallieter (1916) en Boerenpsalm (1935). Tijdens de Eerste Wereldoorlog ... Lees meer
en Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
. Met die laatste ontwikkelde Vander Plaetse vanaf 1924 een hechte vriendschap. In 1930 behoorde hij tot de groep spelers die uit de VVT stapte na een conflict dat in oorsprong louter syndicaal was, maar dat al snel ideologisch werd ingekleurd: ze kregen het verwijt "de katholieke geest van het gezelschap te ondermijnen omdat ze werden gebruikt door het Vlaams-nationalisme in zijn strijd tegen de katholieke partij". De groep vormde Het Nationaal Vlaamsch Tooneel Het Nationaal Vlaamsch Tooneel
Het Nationaal Vlaamsch Tooneel was een rondreizend theatergezelschap, geleid door Staf Bruggen, dat de traditie van het Vlaamsche Volkstoneel voortzette in de periode 1924-1940. Lees meer
.

Tijdens de bezetting werkte Vander Plaetse voor Zender Brussel Zender Brussel
Zender Brussel (1940-1944) was een collaborerend Vlaams Radio-instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
, en trad hij als declamator van stukken uit de Nederlandse letterkunde ook op in Duitsland. Voorts was hij in 1942 actief tijdens de Mechelse cultuurdagen, georganiseerd door het collaborerende Nationaal Kultuurverbond. In september 1944 werd Vander Plaetse door het verzet aangehouden en enkele maanden in erbarmelijke omstandigheden gevangengezet. In mei 1945 werd hij opnieuw opgepakt en zat hij een jaar vast. Uiteindelijk werd hij op 17 april 1947 voor zijn activiteit bij Zender Brussel door de krijgsraad veroordeeld tot vijf maanden voorwaardelijk. In april 1962 kreeg hij eerherstel.

Geleidelijk kon Vander Plaetse zijn activiteiten als declamator, auteur en leraar hernemen. Hij trad niet meer op als acteur maar regisseerde wel een aantal stukken, waaronder het Guldensporenspel in Kortrijk (1952) en het Rodenbachspel in Roeselare (1956). Tevens was hij organisator van diverse stoeten als de Rodenbachstoet in Roeselare (1956), de Praalstoet van de Nederlandse Taal in Kortrijk (1960) en Reinaert de Vosstoet te Hulst (1961). Op zijn actief staan ook humoristisch en satirisch getinte verzen.

Werken

– Practische uitspraakleer, 1939.
– Het lied der Geuzen: strijdgedichten, 1942.
– Dietsche Balladen, 1944.
– Wezen en techniek van de Voordrachtkunst, 1948.
– Hulde-pakket: Stijn Streuvels, 85 jaar, 1956.
– Herinneringen aan het Vlaamse Volkstoneel, 1960.
– Valavond, 1963.
– Cyriel Verschaeve, zoals ik hem heb gekend, 1964.
– Van horen zeggen, 1969.
– Op mijn woord. Een levensbericht, 1974.

Literatuur

– A. Demedts, Huldeboek Antoon Vander Plaetse 60 jaar, 1964.
– id., Huldetentoonstelling Antoon Vander Plaetse 1903-1973, 1973.
– A. Demedts, 'Plaetse, Antoon vander', in NBW, VI, 1974.
– J. Vervenne en E. Verhelst, 'Herinneringen aan Antoon Vander Plaetse', in 't Halletorentje (1974), p. 3-22.
– J. Verhoogen en G. Opsomer, Inventaris van het archief van het Vlaamsche Volkstooneel, 1989.

Suggestie doorgeven

1975: Luc Delafortrie (pdf)

1998: Bart De Wever

2023: Bart De Wever

Databanken

Inhoudstafel