Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis
De Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis (KZMTLG) is een wetenschappelijk-culturele vereniging die op 6 februari 1870 in Mechelen werd opgericht door 'taalminnaars' onder de naam ‘Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde’.
Studie van het Nederlands
De aanzet tot de oprichting van de maatschappij kwam van de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen, waar voorstellen werden geformuleerd tot de stichting van een academie die de Nederlands-Vlaamse Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer taalproblemen zou helpen regelen. De initiatiefnemers, onder wie Jacob F. Heremans Heremans, Jacob
Lees meer , Theophiel Roucourt Roucourt, Theophiel
Theophiel Roucourt (1834-1926) was pastoor in Berchem en medestichter van de Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis. Hij publiceerde toonaangevende grammat... Lees meer , Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer , Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer , Max Rooses Rooses, Max
Lees meer , Jan-H. Bormans Bormans, Jan-Hendrik
Jan-Hendrik Bormans (1801-1878) was hoogleraar in de letterkunde. Hij was een promotor van de eengemaakte spelling in Vlaanderen en rapporteur van de Spellingcommissie (1836-1841). ... Lees meer en Eugeen van Oye Van Oye, Eugeen
Eugeen van Oye (1840-1926) was een arts, dichter en toneelschrijver. Hij was de leerling van Guido Gezelle en vertoefde in de kringen van Peter Benoit. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was ... Lees meer wensten immers dat ook Zuid-Nederland (vandaar Zuidnederlandsche Maatschappij) deelnam aan een zich opdringende regeling op het vlak van de uitspraak en spelling van het Nederlands, van het geslacht van substantieven, van het woordgebruik. Daaruit blijkt de wil van de maatschappij om te streven naar een taalkundige integratie met Nederland onder meer door het bevorderen van een gemeenschappelijke spelling. De meer algemene doelstelling van de maatschappij was echter ‘de studie van het wezen en de geschiedenis der Nederlandsche taal’ en kaderde bijgevolg in het 19de-eeuwse streven naar de realisatie van een eigen Vlaamse academie in België.
Ook de structuur en de werkzaamheden van de Zuidnederlandsche Maatschappij wijzen in die richting: er werd gekozen voor een select gezelschap van maximum 50 leden (bekende gezichten waren aanvankelijk onder meer Conscience, August Snieders Snieders, August
Lees meer en Jan R. Snieders Snieders, Jan
Lees meer , Jan van Droogenbroeck Van Droogenbroeck, Jan A.
Jan Amandus van Droogenbroeck (1835-1902) was een Vlaamse dichter en prozaschrijver. Hij schreef vaak onder het pseudoniem Jan Ferguut. Lees meer , Tony Bergmann Bergmann, Anton
Anton Bergmann (1835-1874), zoon van George Bergmann, was een Lierse advocaat, Vlaamsgezind liberaal polemist, historicus en vernieuwend schrijver. Lees meer , Ferdinand A. Snellaert Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer , Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer , Jules Persyn Persyn, Jules
Lees meer en Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer ), voor het onderbrengen van een waaier van activiteiten in secties, voor het uitschrijven van prijsvragen voor de samenstelling van dialectwoordenboeken (1874, 1882) en een Vlaamse liederenbundel (1880) en voor het uitgeven van door de maatschappij bekroonde werken (onder meer J.Fr. Tuerlinckx, Bijdrage tot een Hagelandsch Idioticon, 1886; A. Rutten, Bijdrage tot een Haspengouwsch Idioticon, 1890 en J. Bols, Honderd Oude Vlaamsche Liederen, 1897). Daarnaast subsidieerde de maatschappij het Woordenboek der Nederlandsche Taal en een vijftal literaire en culturele manifestaties. Na de Tweede Wereldoorlog werd ook financiële steun verleend aan bijvoorbeeld het Ruusbroecgenootschap Ruusbroecgenootschap
Lees meer , de toponymische bibliotheek in Leuven en de herdenking van Jozef Simons Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927). Lees meer . Vanaf 1974 wordt opnieuw een tweejaarlijkse Prijs van de Zuidnederlandse uitgereikt.
Vergaderingen en Handelingen
Zowel tijdens de Eerste Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer als tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer werden er geen activiteiten ontplooid. Na 1945 kende de maatschappij een nieuwe bloei. In 1950 kreeg ze haar definitieve indeling in vier secties: literatuurstudie, taalkunde, klassieke studies en geschiedenis. Elke sectie levert bij beurten een voorzitter voor een driejarig, niet verlengbaar mandaat. In 1960 kreeg de maatschappij het predicaat ‘Koninklijke’.
De vereniging vergaderde aanvankelijk driemaal per jaar in Mechelen of Leuven. Vanaf 1939 vonden twee halfjaarlijkse vergaderingen plaats tot maart 1989 in de Universitaire Stichting in Brussel, sedert oktober 1989 afwisselend aan de Universitaire Faculteit Sint-Aloysius (de voormalige Katholieke Universiteit Brussel) en de Vrije Universiteit Brussel. Ze bestaan uit acht lezingen (twee per afdeling) die eenmaal om de drie jaar het voorkomen hebben van een themacongres. De vergaderingen kunnen beschouwd worden als een ontmoetingscentrum voor de letterenfaculteiten van de Vlaamse universiteiten, waar veelal jonge onderzoekers hun bevindingen op het vlak van de klassieke en moderne taal- en letterkunde en de algemene geschiedenis voordragen en kunnen publiceren in de Handelingen van de maatschappij. Deze Handelingen verschenen reeds in 1906 en in 1908, maar jaarlijks vanaf 1949. Naast de referaten en voordrachten van de vergaderingen treffen we er ook een ledenlijst, onuitgegeven teksten van leden en een overzicht van de activiteiten in aan.
Reeds lang voor die term gangbaar was, deed de Zuidnederlandse aan postuniversitaire activiteit. Oorspronkelijk een select gezelschap, wist zij, na perioden van verminderde bedrijvigheid, van verzwakking, haar ledental uit te breiden. Dat was mede te danken aan het toenemende aantal Vlaamse universitair afgestudeerden en de uitbreiding van het Nederlandstalig wetenschappelijk onderzoek. De KZM wil vooral ook een forum bieden waar Nederlands als medium voor wetenschappelijk onderzoek kan worden gebruikt, naast de vele mogelijkheden die er zijn om in het Engels aan wetenschappelijk onderzoek te doen.
Forum bieden
De vergaderingen van de KZM worden vandaag halfjaarlijks georganiseerd in Gent in de gebouwen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer (KANTL). Een van de belangrijkste doelen van de organisatie is een forum bieden aan jonge onderzoekers. Het ledenaantal van de organisatie schommelt sinds 2010 rond de honderd. Lid worden kan door zich online in te schrijven en lidgeld te betalen. Bestuursleden kunnen zichzelf aanbieden of worden gezocht onder collega’s van de Belgische universiteiten.
Literatuur
– J. Bols, Schets eener geschiedenis der Zuid-nederlandsche Maatschappij voor Taalkunde, in: Verslagen en Mededelingen van de KVATL, 1910, pp. 979-1020.
– J. Salsmans, De Zuidnederlandsche Maatschappij voor Taalkunde (1870-1932), in: Verslagen en Mededelingen van de KVATL, 1933, pp. 29-42.
– C. de Baere, De Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, in: Handelingen van de KZMTLG, 1949, pp. 1-15.
– Eeuwfeestuitgave van de Handelingen der KZMTLG, 2 delen, 1970.
– A. Deprez, Bij het eeuwfeest van de Zuidnederlandse, in: Ons Erfdeel, jg. 14, 1970, pp. 175-177.
– G. Degroote, De Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij Honderd Jaar, in De Brug, 1971, pp. 17-30.
– A. Welkenhuysen, Honderdtwintig jaar "Zuidnederlandse", in: Handelingen van de KZMTLG, jg. 43, 1989, pp. 427-437.
– A. Deprez, J.F.J. Heremans en de Zuid-Nederlandse, in: Handelingen - Koninklijke Zuid-Nederlandse maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis, 1995, jg. 49, pp. 11-19.
– E. Verhofstadt en J. Goossens, De Zuid-Nederlandse en de Academie: een dubbelportret, in: Handelingen - Koninklijke Zuid-Nederlandse maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis, 1995, jg. 49, pp. 5-9.