Clottens, Jozef

Persoon
Luc Sieben (2023, ongewijzigd), Luc Sieben (1998)
Volledige voornaam
Jozef Rombaut Livien
Geboorte
Mechelen, 3 november 1881
Overlijden
Schaarbeek, 20 januari 1959
Leestijd: 4 minuten

Trad na zijn humaniora aan het Klein Seminarie van Mechelen Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer
in 1901 als klerk in dienst bij de Belgische Staatsspoorwegen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vertoefde Clottens in Groot-Brittannië. Na de wapenstilstand was hij werkzaam in het ministerie van landbouw. Tijdens het ministerschap van de katholiek Albert Carnoy Carnoy, Albert
De Leuvense hoogleraar taalkunde Albert Carnoy (1878-1961) was een vooraanstaand plaatsnaamkundige. Als parlementslid en minister had hij oog voor de Vlaamse eisen. Lees meer
op binnenlandse zaken proefde Clottens als diens kabinetssecretaris van de nationale politiek (1927-1929). Hierna zette hij een punt achter zijn loopbaan in de ambtenarij en ging aan de slag bij de Kredietbank Kredietbank
Lees meer
.

Clottens' inzet in de V.B. dateerde reeds van vóór 1914. In 1912 behoorde hij te Mechelen tot de inrichters van een manifestatie voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Zijn huwelijk bracht hem in Vilvoorde, waar hij in de jaren 1920 de bezieler werd van de lokale afdeling van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
. In deze katholieke cultuurvereniging werd hij lid van het nationaal hoofdbestuur en behoorde hij in de tweede helft van de jaren 1930 tot een van de meest gezaghebbende figuren, ook al omdat hij samen met boekhouder J. van Pelt de financiën controleerde. Vanaf 1927 trad hij ook op als secretaris, eerst van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbond te Brussel, vervolgens van de overkoepelende Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
(KVL).

Clottens' aandacht ging uit naar het taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer
vraagstuk, de kwestie Brussel Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd opgericht in 1989. Het wordt bestuurd door de Brusselse Hoofdstedelijke Raad en de Brusselse regering. Lees meer
en de talentellingen Taaltelling
Talentellingen waren gekoppeld aan de tienjaarlijkse volkstellingen in België (1846-1947). De resultaten hadden grote gevolgen voor het taalstatuut van de gemeenten rond Brussel-hoofdsta... Lees meer
. Zo was het bijvoorbeeld op voorstel van Clottens, dat men op de jaarvergadering van het Davidsfonds van 30 mei 1929 besloot een centrale commissie en diverse provinciale commissies op te richten, die de in de volkstelling vervatte talentelling van december 1930 moesten begeleiden en die erin slaagden diverse aanbevelingen in het Koninklijk Besluit hieromtrent (augustus 1930) te laten opnemen. In 1936 werd hij lid van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht Vaste Commissie voor Taaltoezicht
De Vaste Commissie voor Taaltoezicht (VCT) is een orgaan dat toezicht uitoefent op de toepassing van de bestuurstaalwet. De Commissie werd eerst opgericht in 1932 en later heropgericht in... Lees meer
, waarin hij zou blijven zetelen tot aan zijn dood. Een jaar eerder was hij opgenomen in de raad van beheer van de De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
.

Ondanks zijn katholieke overtuiging wees Clottens samenwerking met Vlamingen van andere filosofische en politieke strekkingen niet van de hand. Zo was hij voorzitter van het pluralistische Vlaamsch Verbond voor Brussel Vlaams Verbond voor Brussel
Lees meer
en was hij namens het Verbond betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Cultuurkringen Verbond van Vlaamsche Cultuurkringen
Het Verbond van Vlaams(ch)e Cultuurkringen (VVC) werd in 1935 in Brussel opgericht als overkoepeling van een aantal (katholieke) Vlaamsgezinde en Vlaams-nationalistische organisaties. ... Lees meer
.

Clottens was een voorstander van de Vlaamsche Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer
en verdedigde daarom op het congres van de KVL van 10 januari 1937 het inmiddels ter ziele gegane Beginselakkoord KVV-VNV Beginselakkoord KVV-VNV
Het beginselakkoord KVV-VNV werd ondertekend door vertegenwoordigers van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) en het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) op 8 december 1936. Het moest ee... Lees meer
. Op 16 juni 1940 was hij aanwezig op een bijeenkomst waar diverse Vlaams-nationalisten een motie aannamen voor een politieke hereniging der Nederlanden.

Na de Tweede Wereldoorlog behoorde Clottens tot de eersten die de door de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
en de daaropvolgende repressie Repressie
Lees meer
getroffen V.B. uit de malaise wensten te halen. Via het Comité voor Recht en Naastenliefde Comité voor Recht en Naastenliefde
Het Comité voor Recht en Naastenliefde (1950-1958) streefde naar amnestie voor gewezen collaborateurs. Voorzitter was Nobelprijswinnaar Corneel Heymans. Lees meer
zette hij zich in om de slachtoffers van de repressie te helpen. Hij wordt ook beschouwd als de redder van de door de collaboratie gecompromitteerde Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer
en Vlaamse Automobilistenbond; na de bevrijding nam hij van beide organisaties het voorzitterschap op zich. Hij behoorde tevens tot de groep die in 1948 het Algemeen Nederlands Zangverbond Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer
nieuw leven inblies. Samen met zijn broer Edward had hij ten slotte als beheerraadslid van de uitgeverij naamloze vennootschap Periodica ook een belangrijk aandeel in het opnieuw laten verschijnen van de vooroorlogse De Standaard.

In Brussel stond Clottens in 1946 aan de wieg van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel, vanaf 1955 het Vlaams Komitee voor Brussel Vlaams Komitee voor Brussel
Het Vlaams Komitee voor Brussel (VKB), opgericht in 1946, ontstond uit het Vlaams Verbond voor Brussel. Doel was het behoud en bevorderen van Vlaams leven in Brussel. Jozef Clottens, Hend... Lees meer
genoemd, dat net als het vooroorlogse Vlaamsch Verbond voor Brussel de Vlaamse zaak in het Brusselse verdedigde. Hij was ook de belangrijkste initiatiefnemer tot de oprichting van twee Vlaamse ontmoetingscentra in Brussel namelijk het Brussels Tehuis (1950) en het Consciencehuis Consciencehuis
Het Consciencehuis was een in Brussel gevestigd verzamelcentrum voor Vlaamsgezinde verenigingen met culturele, ontspannings- of professionele doelstellingen. Het werd opgericht in 1953 do... Lees meer
(1953).

Samen met Albert Bouweraerts Bouweraerts, Albert
Albert Bauweraerts (1880-1964) was een Brusselse leraar pedagogie, die verschillende generaties Vlaamsgezinde onderwijzers vormde. Van 1925 tot 1964 was hij voorzitter van de Katholieke V... Lees meer
en Hendrik Fayat Fayat, Hendrik
Lees meer
behoorde Clottens tot de in 1946 opnieuw geïnstalleerde Vaste Commissie voor Taaltoezicht en had aldus een aandeel in de voorbereiding van de talentelling van 1947. Samen met zijn Vlaamse collega's wees hij een referendumkarakter van deze telling af en wilde hij via de vraagstelling het personaliteitsbeginsel laten primeren op het territorialiteitsbeginsel. Wegens gebrek aan steun van de Vlaamse politici konden echter de drie Waalse commissieleden hun visie doordrukken. Pas nadat de voor Vlamingen rampzalige resultaten bekend werden, zorgden Clottens en zijn twee Vlaamse collega's vanaf het voorjaar van 1949 voor een duidelijke breuk in de Vaste Commissie, door de tellingsresultaten en hun publicatie aan te vechten en voor het eerst een wetenschappelijke vastlegging van de taalgrens te eisen.

Vooral na het aftreden van Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer
pleitte Clottens openlijk voor federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
; hij bracht dit punt binnen het Davidsfonds bovenaan op de agenda en was op 10 juni 1953 medestichter van het Vlaams Comité voor Federalisme Vlaams Comité voor Federalisme
Het Vlaams Comité voor Federalisme (1950-1955?) bestond uit academici die nadachten over oplossingen voor de Belgische communautaire problemen. Het comité produceerde een federalistisch m... Lees meer
.

Werken

– Volkstelling en vreemdelingenvraagstuk, 1939.

Literatuur

– 'Jozef Clottens overleden', in De Standaard (21 januari 1959).
– A. Monteyne, 'Le monde flamand de Bruxelles', in Courrier Hebdomadaire du CRISP (1977).
– L. Wils, Honderd jaar Vlaamse beweging, II-III, 1985- 1989.
– M. de Metsenaere, 'De talentelling van 1947', in [i]Het probleem Brussel sinds Hertoginnedal (1963). Acta van het Colloquium VUB-CRISP van 20 en 21 oktober 1988 (Taal en Sociale Integratie, nr. 11, 1989), p. 175-190.

Suggestie doorgeven

1973: Karel Hemmerechts (pdf)

1998: Luc Sieben (pdf)

2023: Luc Sieben

Inhoudstafel