De Bruyne, Arthur

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Lode Wils (1998)

Arthur de Bruyne (1912-1992) was een Vlaams-nationalistisch geëngageerde kroniekschrijver en historicus van de Vlaamse beweging, die met zijn vele publicaties in belangrijke mate bijdroeg tot de vergoelijkende beeldvorming over de collaboratie.

Pseudoniem
E. de V. (in 't Pallieterke)
EDV
W. de Rode
G. De Deycker
Oso (in 't Pallieterke)
Joost Van der Aa
Waaslander (in Het Pennoen)
G. De Beycker
Geboorte
Kruibeke, 14 maart 1912
Overlijden
Mortsel, 9 oktober 1992
Leestijd: 5 minuten

Arthur de Bruyne was de zoon van een Vlaamsgezinde onderwijzer en behaalde aan de normaalschool van de Broeders van Onze Lieve Vrouw van Lourdes in Oostakker hetzelfde diploma als zijn vader. Van 1931 tot 1963 was hij lesgever aan het Instituut voor Doofstommen en Spraakgebrekkigen in Antwerpen. Daarna was hij werkzaam als hoofd van de pers- en documentatiedienst van Kerk in Nood-Oostpriesterhulp in Tongerlo en in 1978-1981 van haar internationale informatiedienst in het Duitse Königstein.

Tweede Wereldoorlog en nasleep

De Bruyne was in zijn adolescentenjaren een aanhanger van Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
en het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
. In 1936 debuteerde hij als publicist in het weekblad Nieuw Vlaanderen Nieuw Vlaanderen (1934-1944)
Nieuw Vlaanderen (1934-1944) had als uitgangspunt de eentaligheid van Vlaanderen. Door zijn federalistische stellingname midden jaren 1930 was het blad radicaler dan de katholieke partij ... Lees meer
en vervolgens in De Blauwvoet De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer
. Maandblad voor de Dietsche Jeugd, waarvan hij een tijdlang hoofdredacteur was. Van mei 1941 tot begin 1943 was De Bruyne lid van de Eenheidsbeweging van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV), waarvoor hij onder meer vormingscursussen verzorgde. Hij werkte in de oorlogsjaren ook mee aan de VNV-partijkrant Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer
, het VNV-weekblad De Nationaal-Socialist De Nationaal-Socialist
De Nationaal-Socialist (1941-1944) was het weekblad van de collaborerende Eenheidsbeweging-VNV. Lees meer
en het Nieuwe Orde-georiënteerde blad Volk en Kultuur Volk en Kultuur
Volk en Kultuur (1941-1944) was het orgaan van de werkgemeenschap Volk en Kunst, dat behalve door de romantisch-flamingantische traditie ook door het Nieuwe Orde-denken en de collaborati... Lees meer
. Op vraag van directeur van de Nederlandstalige uitzendingen Wies Moens Moens, Wies
Lees meer
schreef hij tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
een aantal luisterspelen met betrekking tot het Vlaamse verleden voor Zender Brussel Zender Brussel
Zender Brussel (1940-1944) was een collaborerend Vlaams Radio-instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
.

Na de Tweede Wereldoorlog werd weliswaar een dossier over de bedrijvigheid van De Bruyne tussen 1940 en 1944 opgemaakt, maar dat leidde niet tot internering of veroordeling voor collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
. In 1945 richtte hij mee het anti- repressie Repressie
Lees meer
weekblad Rommelpot Rommelpot
Lees meer
op, waarvan hij de naam bedacht en waarin, meestal anoniem, tientallen artikelen van hem werden opgenomen.

Vlaams-nationalistische geschiedschrijving

Als historisch publicist, zoals hij zichzelf graag noemde, schreef de Bruyne gedurende een halve eeuw in diverse bladen over wat hem als (katholieke) flamingant interesseerde: de Boerenkrijg Boerenkrijg
De Boerenkrijg is de benaming van een opstand in het najaar van 1798 tegen het Franse regime. Lees meer
, de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer
, de Ierse vrijheidsstrijd (zie Ierland) en vooral (de geschiedenis van) het Vlaams-nationalisme. Hij was ook jarenlang een veel gevraagd spreker bij 11 juli-vieringen en andere Vlaamsgezinde manifestaties en een tijdlang voorzitter van de Antwerpse Vlaams-Nationale Debatclub Vlaams-Nationale Debatclub
De Vlaams-Nationale Debatclub organiseerde tussen 1980 en 2011 debatten over uiteenlopende onderwerpen. Lees meer
.

De Bruyne maakte vooral naam door wat hij over het Vlaams-nationalisme en de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
van 1956 tot 1987 onder het pseudoniem E. de V schreef in het weekblad ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer
en de bundelingen ervan in boekvorm. In de jaren 1980 reageerde hij ook uitvoerig en erg kritisch op de televisieprogramma’s van Maurice de Wilde De Wilde, Maurice
Maurice de Wilde (1923-1998) was een onderzoeksjournalist van de Vlaamse openbare Radio en Televisie (VRT). Hij werd herhaaldelijk bekroond voor zijn reportages, waarvan er enkele belangr... Lees meer
over de Tweede Wereldoorlog, die de periode 1940-1944 in België heel anders beoordeelde en evalueerde dan hij.

Toen dat nog niet algemeen gebruikelijk was baseerde De Bruyne zich voor zijn talloze publicaties onder meer op uitvoerige gesprekken met de protagonisten van het recente verleden dat hij in kaart bracht. Mede door de vergoelijkende toonzetting van zijn talloze schrifturen heeft De Bruyne in belangrijke mate bijgedragen tot de revendicatieve en verontschuldigende beeldvorming over de fascistische oriëntatie vanaf de jaren 1930 en de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit beeld bleef lange tijd dominant in het discours van het Vlaams-nationalisme over het eigen verleden en is dat tot op zekere hoogte nog altijd.

De Bruyne weigerde in de vroege jaren 1970 mee te werken aan de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging Encyclopedie van de Vlaamse Beweging
De tweedelige Encyclopedie van de Vlaamse beweging verscheen in 1973-1975 en gold jarenlang als het voornaamste naslagwerk met betrekking tot de geschiedenis van de Vlaamse beweging. ... Lees meer
omdat – naar zijn zeggen – niet werd erkend dat hij dat project als eerste had gesuggereerd en omdat hij niet was gevraagd om in de redactie te zetelen. De Bruyne voelde zich in het algemeen ondergewaardeerd door de academische geschiedschrijving. In de jaren 1980 was hij een tijdlang redactielid van het tijdschrift Wetenschappelijke tijdingen op het gebied van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer
en in 1984 was hij betrokken bij de oprichting van het ADVN ADVN | archief voor nationale bewegingen
ADVN | archief voor nationale bewegingen is een archief en onderzoekscentrum, erkend door de Vlaamse overheid als collectiebeherende cultuureelerfgoedorganisatie. Sinds 1984 worden archie... Lees meer
.  

De Bruyne benaderde de geschiedschrijving veelal vanuit een biografisch perspectief, een keuze die hij al in 1952 als volgt motiveerde: ‘Zou het niet mogelijk zijn de belangstelling der jongeren op te wekken door stevig verantwoord maar tevens vlot en aantrekkelijk geschreven biografieën? Geen ‘vies romancées’, geen apologieën, maar evenmin zwaarwichtige verhandelingen. Wie gaat er aan het werk?’. Hij publiceerde twee op intensief onderzoek gebaseerde en bijzonder leesbare biografieën. Joris van Severen. Droom en Daad (1961) was baanbrekend als eerste historisch-wetenschappelijke studie over de leider van het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
. Hetzelfde geldt voor Lodewijk Dosfel 1881-1925. Kultuurflamingant, aktivist, nationalist (1967). Jules Charpentier. Afgezant van de Frontbeweging (1989), dat uitkwam toen de auteur al kampte met fysieke problemen, is geen echte biografie, maar bundelt een aantal eerdere stukken.

De Bruynes zoon Kris (1950-2021), muzikant en zanger, componeerde twee intiem-poëtische songs over zijn vader, Tijd om te gaan slapen toen hij ongeneeslijk ziek was geworden en Waasland 1912 na zijn overlijden.

Werken

– De Boerenkrijg, 1948.
– De Guldensporenslag, 1952.
– Eamon de Valera en de Ierse republiek, 1954.
– Joris van Severen. Droom en Daad, 1961.
– Lodewijk Dosfel 1881-1925. Kultuurflamingant, aktivist, nationalist, 1967.
Hendrik de Man - Cyriel Verschaeve, 1969.
Sinn Féin, 1969.
– Trouw
, 1973.
– De kwade jaren,
5 dln., 1971-1976.
– Jules Charpentier. Afgezant van de Frontbeweging, 1989.

Literatuur

K. Dillen, Gesprek met Arthur De Bruyne, in: Dietsland-Europa, december 1972, pp. 5-16.
G. Durnez, Is geschiedschrijving echt wel mogelijk? Twijfel van een publicist, in: De Standaard der Letteren, 12 juli 1986.
G. Durnez, Vlaams drama uit de Eerste Wereldoorlog. Krijgen de “sublieme deserteurs” gelijk?, in: De Standaard der Letteren, 24 en 25 juni 1989.
B. de Wever, In memoriam Arthur de Bruyne, in Wij, 23 oktober 1992.
L. Claes, De stem van de stomme: de historicus en de historie, in: Trends, 29 oktober 1992.
L. Wils, In memoriam Arthur De Bruyne, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1992, nr. 4, pp. 245-247.
P. J. Verstraete, Leven en werk van Arthur De Bruyne, 1999.
K. de Bruyne, In essentie. Songs en andere bekentenissen, 2015.
P. J. Verstraete, Arthur De Bruyne (E.D.V.) 100, in: P. J. Verstraete, Dwarsliggers, 2022, pp. 167-171.

Suggestie doorgeven

1973: Erik Vandewalle (pdf)

1998: Lode Wils (pdf)

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel