De Student

Het katholieke scholieren- en studententijdschrift De Student vond vooral verspreiding in het aartsbisdom Mechelen (de provincies Antwerpen en Brabant) en werd achtereenvolgens uitgegeven in Leuven (1881-1891), Lier (1891-1914), Brussel (1919-1921), Laken (1921-1925) en Leuven (1925-1930). Het telde zes afleveringen per jaar van 1881 tot 1900 en vier afleveringen van 1900 tot 1930. Het blad telde vanaf de vierde jaargang naar verluidt 1180 inschrijvers en behield bij benadering dit aantal abonnementen tot de eerste jaren na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer .

Oprichting en redactie

De Student werd opgericht door Frans Drijvers Drijvers, Frans
Frans Drijvers (1858-1914) was een Vlaamsgezind en sociaal bewogen priester die een belangrijke rol speelde in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de katholieke Vlaamse beweging vo... Lees meer en Gustaaf Janssens Janssens, Gustaaf
Gustaaf Janssens (1858-1902) was een katholiek priester, leraar en onderwijsinspecteur. Hij streefde er als scholier, student en leraar naar om de katholieke Vlaamse studentenbeweging in ... Lees meer , seminaristen aan het Grootseminarie in Mechelen, bijgestaan door hun mede-seminaristen Julius Bouten Bouten, Julius
De Antwerpse priester Julius Bouten (1859-1912) was geëngageerd in de Vlaamse studentenbeweging en taalactivist, wat volgens zijn Vlaamsgezinde medestanders ten koste ging van zijn kerke... Lees meer , Jan de Ruysscher en Alfons Verdoodt. De priesters Jan Bols Bols, Jan
Lees meer en Jakob Muyldermans Muyldermans, Jakob
Lees meer waren in de beginjaren eveneens actieve medewerkers. Vanaf 1882 kwam het beheer in handen van August Laporta Laporta, August
August Laporta (1864-1919) speelde een belangrijke rol in de katholieke Vlaamse studentenbeweging van het aartsbisdom Mechelen voor de Eerste Wereldoorlog. Hij was hoofdredacteur van De S... Lees meer toen die aan de Katholieke Universiteit van Leuven zijn studies geneeskunde aanvatte. Laporta bleef hoofdredacteur van De Student tot aan zijn dood in 1919. In 1901 werd een verjonging in de redactieploeg doorgevoerd. Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer , Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer , Theodoor van Tichelen Van Tichelen, Theodoor
Priester Theodoor Van Tichelen (1877-1945) publiceerde uitgebreid ten bate van de Vlaamse cultuur. Tijdens WOI werkte hij mee aan het anti-Duitse blad De Vlaamsche Leeuw. Lees meer , Floris Prims Prims, Floris
Floris Prims (1882-1954) was een Vlaamsgezinde priester en historiograaf. Hij stond mee aan de wieg van de christelijke sociale beweging en schreef tal van historiografische werken over A... Lees meer , Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer , Herman de Beucker en Jan Bernaerts Bernaerts, Jan
Jan P. Bernaerts (1879-1956) was een Vlaamsgezinde priester, actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de toneelliefhebbersbeweging. Hij was aalmoezenier aan het front tijdens ... Lees meer sloten zich toen bij de redactie aan.

Het tijdschrift verscheen niet tijdens de oorlog. Laporta verzorgde daarna nog drie nummers. Na diens dood in mei 1919 werd de redactie overgenomen door een vriendengroepje van enkele priesters uit het aartsbisdom onder leiding van Bernaerts met als nieuwelingen Alfons de Boeck De Boeck, Alfons
Priester Alfons de Boeck (1880-1930) was auteur van taalkundige publicaties. Ook was hij betrokken bij de organisatie van de Nederlandsche Vacantieleergangen. Lees meer , Flor Fierens, en Aloïs Walgrave Walgrave, Aloïs
Aloïs Walgrave (1876-1930) was een pastoor, leraar en dichter. Hij onderwees aan het Klein Seminarie van Hoogstraten en besteedde veel aandacht aan de moedertaal en poëzie, in het bijzond... Lees meer , en de ancien Van Tichelen. Na één jaargang, in de zomer van 1920, werd vervolgens Marcel Cordemans Cordemans, Marcel
De Vlaamsgezinde journalist-publicist, leraar, kabinetsmedewerker en ambtenaar Marcel Cordemans (1891-1991) was van 1922 tot 1929 hoofdredacteur van de krant De Standaard. Lees meer , een medewerker van het eerste uur van De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer , de nieuwe eindredacteur. Hij gaf het blad een nieuwe omslag getekend door Jos Leonard. Op datzelfde moment werd echter De Blauwvoet De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer als officieel orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS) gelanceerd zodat De Student de kans miste om het te worden. Het kreeg toen nog wel vanwege een aantal studentenbonden uit het aartsbisdom spontaan een verslag van de werking toegestuurd, maar dat verminderde naarmate De Blauwvoet bij de studerende jongeren meer ingang vond.

In 1926-1927 werd de redactie van De Student overgenomen door leden van het Leuvense 'Kringeske' rond student Louis Kiebooms Kiebooms, Louis
Louis Kiebooms (1903-1992) was een journalist en politicus. Hij was hoofdredacteur van de Gazet van Antwerpen, kamerlid voor de Christelijke Volkspartij en burgemeester van Wilrijk. Hij w... Lees meer en priester Hendrik Hellemans, waarvan verder de studenten Albert Lacquet, Karel Pillaert, Ludovic Moyersoen Moyersoen, Ludovic
Ludovic Moyersoen (1904-1992) was een Vlaamsgezinde en Belgisch-loyale CVP-politicus, die onder andere Kamerlid was en verschillende ministerposten bekleedde. Lees meer , Leopold Vaes en Armand van Hoof deel uitmaakten. Financiële moeilijkheden verhinderden het blad met Pasen 1927 te verschijnen, maar de nieuwe redactie kreeg financiële en morele steun van enkele oudere mentors in de Vlaamse beweging onder wie Frans van Cauwelaert, aartsbisschop Ernest-Joseph van Roey Van Roey, Ernest-Joseph
Ernest-Joseph van Roey (1926-1961) was Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen. Hij aanvaardde geleidelijk de onvermijdelijkheid van een eentalig Vlaanderen en bestreed het Vlaams-nationalis... Lees meer en de collegedirecties. Vanaf toen verschenen artikels voluit ondertekend door de medewerkers. Terwijl er met Pasen 1927 maar 600 abonnees meer waren was dat aantal in de zomer alweer gestegen tot 1200. In 1928-1929 kreeg het tijdschrift nog verslagen toegestuurd uit 30 studentenbonden van de provincie Antwerpen. Toch hield het in 1930 op te verschijnen. Het zou toen nog een 500-tal abonnees hebben geteld.

Taalstrijd, sociale gezindheid en cultuurflamingantisme

De Student verscheen onder het door Drijvers gelanceerde motto ‘Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus’ Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus (AVV-VVK)
Deze leuze werd in 1881 gelanceerd door Frans Drijvers in het scholierentijdschrift De Student. Ze verwoordde de dubbele motivatie van Vlaamsgezindheid en ultramontaanse geloofsijver die ... Lees meer . Het tijdschrift was voor 1914 de meest gezagvolle tolk van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer , vooral in Antwerpen en Brabant, maar ook in Oost-Vlaanderen en Limburg. Het fungeerde in feite als een orgaan van het in 1890 opgerichte Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (1890-1892) was de tweede kortstondige nationale overkoepeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Lees meer en vanaf 1903 van het AKVS. Het voorzag sindsdien in een aparte rubriek waarin telkens nieuws werd gebracht over de studentenland- en gouwdagen en over de werking van de plaatselijke studentenbonden in de diverse provincies. Het presenteerde zich ook als een oefenblad voor scholieren en studenten die werden uitgenodigd om bijdragen op te sturen. Het benadrukte doorgaans het katholieke karakter van de studentenbeweging. De taalstudie kreeg veel aandacht met in sommige jaargangen een aparte rubriek, gewijd aan de volkstaal.

In het eerste decennium legde het tijdschrift sterk de klemtoon op de taalstrijd. Het pleitte in het bijzonder voor kerkelijke vernederlandsingsmaatregelen in het katholiek middelbaar onderwijs, in navolging van de in 1883 goedgekeurde taalwet betreffende de gedeeltelijke vernederlandsing van het officieel middelbaar onderwijs. Het steunde ten volle de onzijdige Landdagbeweging Landdagbeweging
De Landdagbeweging, die zich ontwikkelde vanaf de vroege jaren 1860, vormde tot aan de Eerste Wereldoorlog de aanzet tot een reeks al dan niet succesvolle initiatieven tot samenwerking va... Lees meer die in 1885 door de Antwerpse scholieren- en studentenbeweging op gang werd gebracht in samenwerking met de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer . Toen vanaf 1888 een meer permanente inrichting van een onzijdige Vlaamse beweging vorm kreeg, verzette de redactie zich evenwel resoluut tegen deze evolutie. Muyldermans en Drijvers schreven in het blad dat een onzijdige scholierenbeweging niet leefbaar was omdat ze nooit door de kerkelijke overheid zou worden aanvaard. Ze stelden bovendien dat het doel van de katholieke Vlaamse beweging uiteindelijk onverenigbaar was met dat van de onzijdige Vlaamse beweging. Het ging om de herleving van het Vlaamse volk, zowel in zijn taal als in zijn godsdienst.

De groep rond De Student, hoofdredacteur Laporta en een aantal Mechelse seminaristen, speelden een sleutelrol bij de oprichting van het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond in 1890. Vanaf hetzelfde jaar gaf het tijdschrift, in het spoor van de in 1891 opgerichte Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer , blijk van een sterke sociale gezindheid die verbonden werd met Vlaamsgezindheid. Het blad ging tegelijk, zoals in het midden van de jaren 1880, opnieuw een krachtdadiger taal tegenover de kerkelijke overheid hanteren om een verdergaande vernederlandsing van het katholiek middelbaar onderwijs af te dwingen.

Mede als gevolg daarvan nam de Mechelse kardinaal Petrus L. Goossens Goossens, Petrus
Petrus Goossens (1827-1906) was aartsbisschop van Mechelen. In 1891-92 nam hij maatregelen tegen de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging. Hij vaardigde tegelijk richtlijnen uit voor een g... Lees meer maatregelen tegen de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging. In augustus 1891 kregen de seminaristen van zijn bisdom het verbod om nog aanwezig te zijn op Vlaamsgezinde bijeenkomsten. De Student goot in dit conflict olie op het vuur door de uitgave van een scherp pamflet Recht door Zee, dat bij het eerste nummer van de jaargang 1891-1992 werd gevoegd. Daarop werd seminarist Joseph Feskens uit het Grootseminarie gezet omdat hij ervan werd verdacht tot de redactie ervan te hebben bijgedragen. Goossens breidde bovendien in 1892 zijn maatregelen tegen de studentenbeweging nog verder uit. Scholieren van de katholieke colleges van het aartsbisdom kregen onder meer het verbod opgelegd om voortaan nog De Student te lezen of er zich op te abonneren. Nog in datzelfde jaar werd een leerling van het Sint-Romboutscollege in Mechelen weggestuurd, omdat hij een nummer van het tijdschrift aan een medeleerling zou hebben doorgegeven. De Student reageerde eens temeer in scherpe bewoordingen tegen deze ‘vervolging’. Het blad bleef niettemin onafgebroken verschijnen en droeg bij tot de herleving van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging omstreeks 1895.

Vanaf omstreeks 1900 werden andere klemtonen gelegd, samenhangend met de nieuwe richting in de Vlaamse beweging en de verjonging van de redactieploeg. De taalstrijd raakte wat op de achtergrond. In plaats daarvan werd het belang van de zelfvorming en de opvoedende rol van de studentenbeweging onderstreept. Prims schreef veel over sociale onderwerpen en zag de Vlaamse studentenbeweging graag evolueren in de richting van Le Sillon, de progressief-katholieke studentenbeweging in Frankrijk. Geloofsverdediging en drankbestrijding kregen eveneens veel aandacht. In het bijzonder het oudere redactielid Drijvers, zag in deze evolutie een bedreiging voor het Vlaamsstrijdend karakter van het tijdschrift. Hij stoorde zich aan de al te verzoenende houding van jonge redacteurs als Van Cauwelaert en Van Tichelen tegenover de in 1906 benoemde kardinaal-aartsbisschop Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer . De strijdvaardige priester gaf in een aantal artikels kritische commentaar bij de Bisschoppelijke Onderrichtingen van 1906, vooral bij de beschouwingen over het universitair onderwijs. De tegenstelling binnen de redactie bereikte een hoogtepunt in 1907 toen sommige van Drijvers’ artikels door de jongeren niet werden aanvaard wegens hun combattieve opstelling tegenover de nieuwe kerkvorst. Laporta trad in dit conflict bemiddelend op.

De uitdaging van het Vlaams-nationalisme

Na de Eerste Wereldoorlog bleef het tijdschrift onder de redactie van de priesters uit het aartsbisdom de vooroorlogse richting volgen. Het pleitte voor eensgezindheid tussen activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer en anderen, en voor een nuchtere, doelgerichte aanpak. Het verdedigde ook het minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer dat het in de zomer 1920 niet in tegenspraak zag met 'zelfbestuur' als einddoel in de verte en pleitte eveneens voor amnestie. Vanaf de overname door De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer -redacteur Cordemans in september 1921 werd het blad vooral een pleitbezorger van enerzijds de realisatie van het minimumprogramma, anderzijds van het beklemtonen van de cultuurflamingantische opdracht van de studentenbeweging in de lijn van Van Cauwelaerts Verhandelingen en voordrachten.

Vanaf 1921 verloor De Student geleidelijk zijn leidinggevende positie in de studentenwereld. Het blad werd door de AKVS-leiding met enige argwaan gadegeslagen, omdat het te zeer zou aanleunen bij het Katholiek Vlaamsch Verbond van Van Cauwelaert. Vanaf 1926 werd het tijdschrift in handen van het 'Kringeske' inderdaad openlijk de spreekbuis van de apolitieke, anti-Vlaams-nationalistische en niet anti-Belgische strekking in de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging. Het slaagde er op het einde van de jaren 1920, ondanks financiële en morele steun van cultuurflamingantische voormannen en de kerkelijke overheid, evenwel niet in het nationalistische tij te doen keren. Door zijn opstelling verloor het integendeel steeds meer het contact met de scholierenwereld. Het tijdschrift stelde zich in 1928 nog positief op tegenover het zich organiserende Jeugdverbond voor Katholieke Actie Jeugdverbond voor Katholieke Actie
Lees meer (JVKA), maar hield in 1930 op te verschijnen.

Voor het verdwijnen van De Student kunnen vier redenen worden aangehaald. Ten eerste had het tijdschrift door zijn oppositie tegen de Vlaams-nationalistische koers van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging alle krediet bij de AKVS-leiding verloren. Ten tweede was het er evenmin in geslaagd het officiële orgaan van de Katholieke Actie voor studerenden in het aartsbisdom te worden (dat werd Lenteweelde Lenteweelde
Lenteweelde was een katholiek Vlaams blad voor scholieren, vanaf 1925 uitgegeven door de Goede Pers Averbode, geredigeerd door de norbertijn Luciaan Dils. Het fungeerde van 1928 tot 1932 ... Lees meer ). Ten derde kon het moeilijk door een KSA-beweging van het aartsbisdom als orgaan worden overgenomen omdat die voor 1932 nog niet bestond. Tenslotte kwam er blijkbaar geen aflossing van de wacht toen de redactie uit de eerste generatie van het 'Kringeske' was afgestudeerd.