Interpellatie van de drie Van's

De Interpellatie van de drie Van’s over de taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer toestanden in België wordt ook wel de Vlaamse Interpellatie genoemd. Ze werd in mei 1919 in de Kamer van Volksvertegenwoordigers gehouden door drie katholieke parlementsleden: Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer , Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer en Aloïs van de Vyvere Van de Vyvere, Aloïs
Aloïs van de Vyvere (1871-1961) was een advocaat en katholiek politicus. Hij zetelde twintig jaar in de Kamer en vervulde meerdere ministerfuncties. Hij werkte onder andere mee aan initia... Lees meer .

Aanleiding en inhoud

De aanleiding ertoe was een tussenkomst in de Kamer op 9 april 1919 door Van de Perre omtrent het verbod van de Brusselse katholieke minister van spoorwegen, post en telegrafie Jules Renkin Renkin, Jules
Jules Renkin (1862-1934) was een katholieke, christendemocratisch geïnspireerde politicus, die verschillende ministerposities bekleedde en vooral naam maakte als minister van Koloniën. H... Lees meer om boeken van onder meer Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer , Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer en August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer en liederen van Emiel Hullebroeck Hullebroeck, Emiel
Emiel Hullebroeck (1878-1965) was een Vlaamsgezinde componist en dirigent. Hij is van grote betekenis geweest voor de Vlaamse liedbeweging in de 20ste eeuw en voor het sociale statuut van... Lees meer met de post te verzenden. In zijn antwoord schoof de minister de verantwoordelijkheid daarvoor in de schoenen van de militaire veiligheid. Van de Vyvere en Van Cauwelaert repliceerden daarop met de vraag om een bijzondere Kamerzitting en de aankondiging van een interpellatie van de regering. Op verzoek van de Waalse socialistische minister Jules Destrée Destrée, Jules
Lees meer zou het debat over ‘de administratieve praktijken inzake taalaangelegenheden en de bedoelingen van de regering in verband met de uitvoering van de belofte van taalgelijkheid, vervat in de troonrede’ (van 22 november 1918) – met instemming van de interpellanten – in het Frans verlopen, opdat – zoals hij het stelde – alle Kamerleden zouden kunnen volgen. De besprekingen gingen door op 14, 15, 21 en 22 mei 1919.

Van de Vyvere opende met een uiteenzetting over de Vlaamse beweging en het tijdens de oorlog geformuleerde Vlaamse Minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer . Hij pleitte voor rechtsgelijkheid van de taalgemeenschappen in België en voor een Vlaamse universiteit. Verder wees hij op de belangrijke militaire rol van de Vlamingen aan het IJzerfront Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer en de zware straffen die ze er hadden ondergaan omwille van hun verzet tegen de Franstalige dominantie in het leger. Als tweede spreker kwam Van de Perre aan de beurt, die zijn dubbele verantwoordelijkheid als politicus beklemtoonde, tegenover het land en tegenover het Vlaamse volk, en verklaarde dat de staat er behoorde te zijn ten behoeve van het volk en niet omgekeerd. Nadien somde hij een reeks feiten op omtrent de wantoestanden achter en aan het IJzerfront, zoals het tekort aan Nederlandstalige artsen, de onrechtmatige opsluiting van Vlaamse soldaten in Franse gevangenissen en de verbanning van de Houthakkers van de Orne Houthakkers van de Orne
‘Houthakkers’ is een bijnaam die verwijst naar tien frontsoldaten die omwille van hun Vlaamsgezindheid van het front verwijderd werden. De legerleiding stuurde hen naar het houthakkerspel... Lees meer . Van de Perres tussenkomst lokte aan Franstalige kant verontwaardigde en afwijzende reacties uit, waarbij vooral de Waalse socialist George Hubin (1863-1947), die zich in 1914 als 51-jarige had aangemeld als oorlogsvrijwilliger, zich liet opmerken.

Vervolgens nam Van Cauwelaert het woord, die wees op de mislukking van het verfransingsproces in Vlaanderen sedert 1830, de niet-naleving van de taalwetten Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer en de problemen inzake het taalgebruik in het leger tijdens de voorbije oorlog. Hij klaagde ook de aanhoudende verdachtmakingen aan van de militaire veiligheidsdienst, met onder meer de hetze rond het memorandum over de Vlaamse beweging dat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog had overgemaakt aan de Britse consul-generaal in Nederland en de houding van de Belgische regering in Le Havre tegenover de Vlaamse pers.

Context en afloop

De Interpellatie van de drie Van’s speelde zich af in een klimaat waarin de Vlaamse beweging door haar Franstalige tegenstanders eenzijdig werd geassocieerd met de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer met de Duitse bezetter van het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Het debat erover ging gepaard met heftige, felle, scherpe en af en toe woelige discussies met persoonlijke verwijten en voortdurende onderbrekingen in het halfrond van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Vlamingen stonden daarbij tegenover Franstaligen, maar ook katholieken tegenover vrijzinnigen.

De meerderheid van de Kamerleden, die in 1912 waren gekozen op basis van het algemeen meervoudig stemrecht, verzette zich tegen de klachten en de eisen van de drie Vlaamse interpellanten. De Waalse liberale minister van oorlog Fulgence Masson (1854-1942), die tijdens de Eerste Wereldoorlog had geprotesteerd tegen deportaties van Belgen en daarvoor een tijdlang opgesloten had gezeten in Duitse gevangenissen, minimaliseerde, betwistte of ontkende de informatie die over de taaltoestanden in het leger was medegedeeld door de drie katholieke Vlaamsgezinde politici en verdedigde het verbod op de verzending door de post van tal van Vlaamse publicaties. De Brusselse katholieke maar vooral koningsgetrouwe jurist Léon Delacroix (1867-1929), die aan het hoofd stond van een regering van nationale unie van katholieken, liberalen en socialisten, verwees naar de troonrede die de Vlamingen gelijkheid in rechte en feite had beloofd, formuleerde een aantal vage toezeggingen en stelde de oprichting van een Vlaamse universiteit naast de Franstalige in Gent in het vooruitzicht.

De regering won de vertrouwensstemming, die er kwam na een motie waarin de Interpellatie van de drie Van’s in naam van de nationale eenheid werd verworpen. Overigens waren daarbij slechts 126 van de 186 volksvertegenwoordigers aanwezig. 35 leden van de Katholieke Vlaamsche Kamergroep stemden tegen, onder wie ook Kamervoorzitter Prosper Poullet Poullet, Prosper
Hoewel hij afkomstig was uit een Franstalig aristocratisch milieu, realiseerde de katholieke burggraaf Prosper Poullet (1886-1937) mee de eentaligheid van Vlaanderen en leidde hij de eers... Lees meer , naast zes socialisten (onder wie twee Walen) en vier Vlaamse liberalen.

De Interpellatie van de drie Van’s draaide uit op een parlementaire ontgoocheling voor de Vlaamsgezinden. Bij de Vlaamse publieke opinie kreeg de interpellatie, waarvan de tekst onder de titel De Vlaamsche Interpellatie 14-15-21-22 mei 1919 als brochure werd verspreid, echter grote weerklank en droeg ze bij tot de voorlopig nog moeizame naoorlogse herleving van de Vlaamse beweging. Daarbij zouden de Vlaams-nationalisten al snel bijdragen tot een radicalisering.