Van de Vyvere, Aloïs

Alois van de Vyvere was de zoon van Jean-Baptist Van de Vyvere, een textielondernemer in Tielt, en van Valerie Sierens. Hij studeerde aan het bisschoppelijk college van Tielt en vanaf 1888 aan de Leuvense universiteit waar hij zowel een doctoraat in de Rechten als een licentie in de Thomistische wijsbegeerte behaalde. Reeds als scholier werkte Van de Vyvere mee aan De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer en De Knodse De Knodse
De Knodse (1888-1900) was een radicaal flamingantisch maandblad voor studenten en scholieren, dat door de radicale toon aansloeg bij de studenten en een periode zelfs populairder werd dan... Lees meer . In Leuven was hij actief in Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer (Lettervruchten) en nam hij deel aan de stichting van het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (1890-1892) was de tweede kortstondige nationale overkoepeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Lees meer en van Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer (1888). Samen met priester Pieter-Jozef Sencie Sencie, Pieter-Jozef
Pieter-Jozef Sencie (1865-1941) was als classicus verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en was de stichter en eerste v... Lees meer (1865-1941) richtte hij de Sociale Studie- en Sprekersbond op. Van de Vyvere werkte ook nauw samen met de stichter van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer (1851-1926).

Politieke carrière

In 1894 huwde hij met Marie Louise de Néeff (1870-1926). Het echtpaar kreeg vijf kinderen. Na een stage bij onder meer Victor Begerem Begerem, Victor
Lees meer (1853-1934) vestigde Van de Vyvere zich als advocaat in Gent, waar hij zich mede op aansporen van Auguste Beernaert Beernaert, August
Auguste Beernaert (1829-1912) was een vooraanstaand katholiek politicus, die tweemaal minister van Openbare Werken was en als kabinetsleider in de jaren 1880-1890 mee de eerste voorzichti... Lees meer (1829-1912) in de lokale politiek engageerde. Hij was provincieraadslid vanaf 1904, gemeenteraadslid vanaf 1907 en vierde schepen in 1909-1911. In mei 1910 werd hij als opvolger verkozen op de katholieke Kamerlijst van het arrondissement Tielt. Op 9 februari 1911 werd hij ook effectief parlementslid. Al enkele maanden later, in juni 1911, werd hij op aanraden van Gerard Cooreman Cooreman, Gerard
Gerard Cooreman (1852-1926) was een Gentse advocaat, bankier, verzekeraar en vanaf 1895 ook politicus voor de katholieke partij. Hij stelde zich gematigd op in de Vlaamse kwestie en werkt... Lees meer (1852-1926) opgenomen in de regering, waar hij de portefeuilles van Landbouw en Openbare Werken kreeg toevertrouwd. Zijn inspanningen voor de vernederlandsing van het landbouwonderwijs in Vlaanderen sprongen in het oog. In november 1912 werd hij minister van Spoorwegen en eind februari 1914 verving hij Michel Levie (1851-1939) op het departement Financiën. Die bevoegdheid behield hij tot 21 november 1918, de dag van zijn benoeming tot minister van staat.

Tijdens de oorlog stelde hij mee de voedselbevoorrading van het bezette België veilig, verdedigde hij de belangen van het land op de geallieerde economische conferenties en legde hij goede contacten binnen de Amerikaanse zakenwereld. Van de Vyvere verwierp het idee van een douane-unie met Frankrijk. In Sainte-Adresse en via talrijke interventies bij koning Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer trachtte hij de positie van de Vlaamse frontsoldaten te verbeteren en streed hij voor een strikte toepassing van de wet van 2 juli 1913 rond het taalgebruik in het leger. Zo drong hij bijvoorbeeld aan op Nederlandstalige officieren in elke compagnie, op de publicatie van tweetalige ambtelijke mededelingen, en op tweetaligheid in de opleiding. Hij steunde premier Charles de Broqueville de Broqueville, Charles
Graaf Charles de Broqueville (1860-1940) was een katholiek politicus, regeringsleider (1911-1918) en minister van Oorlog (1912-1917). Hij werd na de oorlog nog enkele keren minister en wa... Lees meer (1860-1940) toen deze in de Kroonraad van 1 februari en 20 maart 1918 pleitte voor zowel een splitsing van de legereenheden als de publicatie van een regeringsverklaring waarin sprake zou zijn van de vernederlandsing van onderwijs, gerecht en bestuur. Van de Vyvere bood bescherming aan Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer (1874-1949) toen de Staatsveiligheid hem uit Alveringem wilde verwijderen. Samen met Marie-Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer (1853-1948) probeerde hij hem te bewegen tot een ontmoeting met de leiders van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer . In 1918 sprong hij ook in de bres voor de Vlaamsgezinde dagbladen De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer en Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer .

Van de Vyvere weigerde de portefeuille van Landbouw in de regering Delacroix maar kon de rechterzijde wel overhalen om die te steunen. De katholieke Kamerleden verkozen hem op 13 februari 1919 tot hun voorzitter. Samen met Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer voerde hij van 14 tot 22 mei 1919 de opgemerkte ‘ interpellatie van de drie Van's’ Interpellatie van de drie Van's
De Vlaamsgezinde katholieke parlementsleden Frans van Cauwelaert, Alfons van de Perre en Aloïs van de Vyvere interpelleerden in mei 1919 de regering van nationale unie over de taaltoestan... Lees meer uit. Van de Vyvere zette het Vlaamse minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer uiteen, klaagde de wantoestanden aan het front tijdens oorlog aan en bepleitte een decentralisering van de openbare diensten, het leger inbegrepen, met toekenning van eenvormige taalstelsels.

Eind 1920 steunde Van de Vyvere de nieuwe regering van Henry Carton de Wiart Carton de Wiart, Henry
Henry Carton de Wiart (1869-1951) was een christendemocratisch politicus die meerdere ministerfuncties vervulde. Lees meer (1869-1951), en werd hij minister van Economische Zaken. Tijdens zijn ambtsperiode (tot september 1924) legde hij zich bijzonder toe op de heropbouw van de tijdens de oorlog verwoeste infrastructuur, die in de frontstreek in het bijzonder. Hij ijverde ook voor het wetsontwerp op het administratief taalgebruik, een compromistekst die op 29 juli 1921 door de Kamer werd goedgekeurd. Toen Van Cauwelaert die maand een poging ondernam de regering te doen vallen, stootte hij op het verzet van onder meer Van de Vyvere.

Het dossier van de vernederlandsing van de Gentse universiteit ging de minister bijzonder ter harte. In 1923 legde hij de laatste hand aan de zogenaamde wet-Nolf die, volgens Van de Vyvere, als een eerste stap in een langer proces voorzag in de ontdubbeling van de Gentse instelling met in beide secties lessen in beide landstalen. Op vraag van zijn vriend Sencie was hij vanaf oktober 1924 ook betrokken bij de organisatie en financiering van Nederlandstalige leergangen Onze Alma Mater
Onze Alma Mater was het tijdschrift van Vlaamse Leergangen en was gewijd aan de (Nederlandstalige) Leuvense universiteit. Gesticht in 1947, transformeerde het blad in 2003 tot Karakter. T... Lees meer aan de Leuvense universiteit. Mercier had tijdens de oorlog nog het plan geopperd om een katholieke universiteit te starten in Antwerpen, met Van de Vyvere als rector. Vanaf 1922 tot aan zijn dood zetelde hij in de Algemene Raad van de Leuvense universiteit. Andere maatschappelijke engagementen van Van de Vyvere waren zijn voorzitterschap van de Bond der Talrijke Huisgezinnen (1921) en de Nationale Bond tot bestrijding der Krotten (1927). Van 1919 tot 1928 was hij ook deken van de Christelijke Landsbond van de Belgische Middenstand.

Van de Vyvere was een door de wol geverfd politicus en vertrouwensman van kardinaal Mercier, oversteeg ietwat de verschillende fracties in de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer en trad vaak op als verzoeningsfiguur en bemiddelaar. Hij wilde vooral de eenheid van de katholieke partij bewaren. In 1925-1930 leidde hij opnieuw de katholieke Kamerfractie, in 1927-1928 was hij voorzitter van de Katholieke Unie (1921).

Na het ontslag van de tweede regering Theunis in februari 1924 vormde Van de Vyvere een nieuwe regering onder diens leiding en overtuigde hij de christendemocraten om die te steunen. Op 10 september van dat jaar liet hij zijn ministerportefeuille over aan Romain Moyersoen (1870-1967). Na de verkiezingen van 5 april 1925 volgde er een lange regeringscrisis. Op vraag van de koning vormde Van de Vyvere een homogeen katholiek kabinet. Hij stelde zijn ploeg op 13 mei voor in de Kamer, maar moest reeds zeven dagen later de handdoek in de ring gooien. Zijn initiatief opende de weg naar de vorming van het rooms-rode kabinet Poullet- Vandervelde Vandervelde, Emile
Emile Vandervelde (1866-1936) was een socialistische partijleider en politicus die een vooraanstaande rol speelde in de Vlaamse vraagstukken van zijn tijd. Lees meer , waarin Van de Vyvere opnieuw de portefeuille van Landbouw kreeg toevertrouwd. Gezien zijn groeiende zakelijke engagementen (zie later) en zijn contacten binnen de Amerikaanse bankwereld was hij nauw betrokken bij de initiatieven van minister van Financiën Albert Janssen (1883-1966) tot herschikking van de overheidsschuld en stabilisatie van de Belgische frank. Maar omdat hij zich niet meer kon verzoenen met diens politiek, nam hij op 21 februari 1926 ontslag uit de regering.

Zakenleven

Van de Vyvere speelde daarna niet langer een eersterangsrol in het parlement. Hij bleef zich evenwel, onder meer als leider van de katholieke Kamerfractie, inzetten voor de vernederlandsing van administratie, leger en hoger onderwijs, én voor een amnestieregeling. In 1929 kende de koning hem de titel van burggraaf toe. Op 15 januari 1931 nam hij ontslag uit het parlement. Enkele maanden later hertrouwde hij met Nydia Merten (1910-1995), de dochter van zijn vriend Albert Merten (1882-1930). Hoewel hij een door de politieke wereld en het vorstenhuis vaak geconsulteerd raadsman bleef, opteerde Van de Vyvere nu definitief voor een loopbaan in de zakenwereld. Sinds 1920 had hij al verschillende belangrijke diensten verleend aan de Antwerpse firma Petrofina. In 1926 werd Van de Vyvere voorzitter van dochtermaatschappij Purfina. Datzelfde jaar nam hij op vraag van zijn familie het voorzitterschap op van de Cotonnière des Flandres. Nog in 1926, en dit na herhaald verzoek van Dannie Heineman (1872-1962), werd hij voorzitter van de SA Electricité de la Région de Malmédy. Twee jaar trad werd hij beheerder bij Sofina zelf, in 1934 werd hij er voorzitter. Diverse andere engagementen in de energiesector sloten hierbij aan. Via de familie Gillès de Pélichy was Van de Vyvere van 1929 tot 1937 ook betrokken in de Caisse Privée en de Briqueteries et Ateliers Landuyt. Hij bleef ondertussen (1924-1938) ook lid van de algemene vergadering en de raad van bestuur van de ASLK. Bovendien was hij ondervoorzitter en nadien voorzitter (1927-1938) van de in 1919 mede door hem opgerichte Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid (NMKN). Van 1933 tot 1935 leidde hij een bijzondere overheidscommissie die de fiscale wetgeving moest coördineren en vereenvoudigen. Als juridisch adviseur van de Belgische Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer en door engagement in de met de Middenkredietkas gelieerde Compagnie Industrielle du Liège (CIL, 1927-1930), raakte Van de Vyvere in 1934-1935 betrokken in de strijd tussen de landbouwersorganisatie en Gustaaf Sap Sap, Gustaaf
Gustaaf Sap (1886-1940) was een invloedrijk en controversieel katholiek politicus, die op verschillende momenten in zijn leven een ministerpost bekleedde en vanaf 1929 tot zijn overlijden... Lees meer (1886-1940). Die beschuldigde hem ervan aan te sturen op een devaluatie van de Belgische frank. Op dat thema borduurde Léon Degrelle Degrelle, Léon
Léon Degrelle (1906-1994) was de leider van Rex, initieel een Belgische, extreemrechtse nationalistische beweging, nadien omgevormd tot partij, die na 1936 radicaliseerde in fascistische ... Lees meer verder toen ook hij Van de Vyvere op de korrel nam in zijn campagne tegen de 'collusies' tussen politiek en bedrijfsleven.

In 1940 vluchtte Van de Vyvere via Lissabon naar de Verenigde Staten waar hij tijdens de oorlog werkte voor Sofina en de zakengroep van Robert Hallet (1900-1947), maar ook de belangen van diverse andere Belgische firma's behartigde. Na zijn terugkeer naar België in mei 1946 focuste Van de Vyvere zijn zakelijke engagementen op Sofina en bovenal Petrofina, een maatschappij die onder zijn voorzitterschap een bijzondere forse expansie doormaakte. Van de Vyvere overleed in Parijs op 22 oktober 1961.