De Clauwaert

Organisatie
Herwig De Lannoy (2023, herwerking), Gaston Durnez (1998, aanvulling)

Boekengilde en cultuurvereniging De Clauwaert startte in 1948 met het uitgeven van literair werk van Vlaamse auteurs die met de repressie te maken hadden gekregen. Nadien werd de groep van auteurs uitgebreid met klinkende namen, ook uit Nederland. Vanaf 1988 werkte ze samen met het Davidsfonds, waarin ze in 1999 opging.

Alternatieve naam
Boekengilde De Clauwaert
Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert
De Clauwaert Leuven
Oprichting
1948
Leestijd: 3 minuten

De Clauwaert was een Vlaamse boekengilde en culturele vereniging, die op 28 oktober 1948 in Leuven werd gesticht door Willem vanden Eynde Vanden Eynde, Willem
Willem vanden Eynde (1918-2007) was een Vlaamsgezinde uitgever. Hij stond aan het hoofd van Uitgeverij Pijl en Uitgeverij Wolters en was een van de oprichters van de culturele vereniging ... Lees meer
, Henri Draye Draye, Hendrik
Henri Draye (1911-1983) was hoogleraar Duitse taalkunde aan de KU Leuven. In 1967 werd hij ook directeur van het Instituut voor Naamkunde. Hij verrichte onderzoek naar taalgrenzen. ... Lees meer
en Paul Rubbens Rubbens, Paul
Paul Rubbens (1924-2008) speelde een prominente rol bij onder andere de vereniging De Clauwaert, de Bond van Grote en Jonge Gezinnen en het Vlaams Verbond van Katholieke Scouts. Ook bij d... Lees meer
, drie oud-scouts. De naam werd bedacht door Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer
, een andere leidende figuur uit de scoutsbeweging. Vanden Eynde, die zijn sporen had verdiend als zaakvoerder van uitgeverij De Pijl, was de initiatiefnemer en werd de bezieler en zakelijke leider.

Vanden Eynde kantte zich tegen de repressiewetgeving Repressie
Lees meer
, die aan een aantal Vlaamse letterkundigen een publicatieverbod oplegde. De eerste uitgave van De Clauwaert was Mensen achter de dijk (1949) van Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer
, die onder dit verbod viel. Die sociaal bewogen roman maakte als een kritische doorlichting van klerikale machinaties op het Vlaamse platteland geen kans bij de katholieke scouts-uitgeverij De Pijl en zo rijpte bij Vanden Eynde het idee voor een aparte kleine uitgeverij voor Vlaamse literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
.

Suzanne de Cavel, de tweede echtgenote van De Pillecyn, leverde een groot deel van het kapitaal. De Pillecyn zelf vertrouwde later zijn volledig oeuvre toe aan de boekengilde en werd bestuurslid en hoofdlector. Onder zijn impuls streed De Clauwaert tegen de zuilvorming in de bellettrie. De boekengilde behoorde ook tot de eersten die na de oorlog opnieuw en systematisch 'literaire avonden' met Vlaamse auteurs organiseerden.

De boekengilde, die per jaar een vijftal oorspronkelijk Nederlandse romans uitbracht, gaf de eerste jaren werk uit van Vlaamse auteurs die met de repressie te maken hadden gekregen. In deze periode verscheen werk van auteurs als Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer
, Bert Peleman Peleman, Bert
Bert Peleman (1915-1995) was tijdens de Tweede Wereldoorlog diensthoofd bij de Dietsche Militie-Zwarte Brigade, waarvoor hij vijf jaar gevangen zat. Na de oorlog was hij vooral actief in ... Lees meer
, Paul Lebeau Lebeau, Paul Pieter Victor
Paul Lebeau (1908-1982) was een Antwerpse hoogleraar, essayist en romancier. Zijn bekendste romans zijn Het experiment (1940), Xanthippe (1959) en De Zondebok (1947). In die laatste roman... Lees meer
, Marcel Matthijs Matthijs, Marcel
Lees meer
en Fred Germonprez Germonprez, Fred
Fred Germonprez (1914-2001) was een Vlaamse journalist en auteur die bekendheid verwierf met zijn sociaal geëngageerde en historische romans. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief... Lees meer
. Gaandeweg liet De Clauwaert die focus op ‘repressie-auteurs’ los en breidde ze haar fonds uit met werk van Maria Rosseels, Rose Gronon, Johan Daisne, Gerard Walschap Walschap, Gerard
Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaamse auteur. Lees meer
, Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer
, Ivo Michiels, Bernard Kemp, Aster Berkhof, Jos Ghysen, Louis-Paul Boon Boon, Louis Paul
In zijn streven naar zelfontwikkeling omarmde Louis Paul Boon (1912-1979) begin jaren 1930 de radicaal-linkse strekking binnen de Vlaamse beweging. Zijn ideaal – een republiek van vrije V... Lees meer
, Alstein, Herman de Coninck en anderen. Simon Carmiggelt was in 1967 de eerste Nederlander in het fonds. Ondertussen had De Clauwaert in 1952 een novellenbibliotheek en in 1959 de Caleidoscoop der Nederlandse letteren (met het oog op cursorische lectuur) opgericht. In 1968 verscheen een Dossier Leuven over de splitsing van de katholieke universiteit (zie: Hoger onderwijs in Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer
).

Tot het bestuur hebben behoord: Suzanne de Cavel, echtgenote van de Pillecyn, Maria Rosseels, Henri Draye, Gaston Durnez Durnez, Gaston
Lees meer
, Marcel Janssens, Paul Lebeau, Paul Rubbens, Jozef Smeyers, Albert Westerlinck Aerts, José
De priester José Aerts (1914-1984), beter bekend onder zijn pseudoniem Albert Westerlinck, was dichter, schrijver en literair criticus. Hij was vanaf 1969 hoofdredacteur van het literair ... Lees meer
, Max Wildiers Wildiers, Max
Max Wildiers (1904-1996) was theoloog en publicist. Hij engageerde zich in diverse Vlaamsgezinden (studenten)bewegingen en kringen. Lees meer
en, uiteraard, Vanden Eynde, de stichter. Op het hoogtepunt van haar actie telde de boekengilde zo'n tweeduizend leden. Van 1951 tot 1964 en van 1975 tot 1981 gaf het voor de leden een nieuwsbrief uit.

In 1987 sloot De Clauwaert een overeenkomst met de uitgeverij Den Gulden Engel in Antwerpen, waarbij Guido van Puyenbroeck afgevaardigd bestuurder werd. In 1988 ging zij samenwerken met het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
en in 1989 volgde haar eerste uitgavenprogramma volgens de nieuwe formule. Alle literaire publicaties van De Clauwaert en van het Davidsfonds verschenen sindsdien onder het imprint Davidsfonds-Clauwaert. De Clauwaert-vereniging behield in zekere mate een eigen beheer, met haar eigen lectoren, en begon een literair tijdschrift Script. In het bestuur zetelden Jozef Smeyers (voorzitter), Marcel van Nieuwenborgh, Marcel Janssens en (namens het Davidsfonds) Norbert d'Hulst D'hulst, Norbert
Norbert D’Hulst speelde een grote rol in de omslag van het Davidsfonds naar een brede cultuurbeweging en -organisatie. Hij kantte zich tegen de commercialisering van de Vlaamse cultuur e... Lees meer
, Jos Rens, Leo de Meulenaer en Leo Peeraer.

In 1999 kwam een einde aan dat eigen beheer en gingen de uitgaven van De Clauwaert op in het literair fonds onder de naam Davidsfonds Literair. Op 16 december 2009 werd de vereffening van de vzw uit 1948 afgesloten.

Literatuur

– G. Durnez, Stop een leeuw in je bibliotheek, in: F. de Pillecyn, Mensen achter de dijk, jubileumeditie, 1968.
– G. Durnez & G. Wittebols, Van leeuwtje tot D.C. Kroniek van een literaire uitgeverij, 1984.
– L. Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis,  2013.
– E. van Neygen, Filip De Pillecyn. Flamingant en pacifist, 2021.

Suggestie doorgeven

1973: Gaston Durnez (pdf)

1998: Gaston Durnez (pdf)

2023: Herwig De Lannoy

Inhoudstafel