D'Haese, Jan

Achtergrond en opleiding

Jan d’Haeses vader was elektricien en lid van het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV), zijn moeder runde een naaiatelier. Vooral met zijn grootvader, een daensist Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer , had hij een sterke band. D’Haese volgde les aan het Atheneum van Aalst, waar hij leerling was van onder meer Jef van de Wiele Van de Wiele, Jef
Jef van de Wiele (1903-1979) was een leraar, schrijver en leider van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap. Hij trad tijdens de Tweede Wereldoorlog in de culturele en politieke collabor... Lees meer en Jozef van Overstraeten Van Overstraeten, Jozef
Lees meer . Ook was hij actief in het Vlaamsch Studentenverbond (VSV) van de Athenea (met het blad Kentering) (zie Scholierenbeweging Scholierenbeweging
Deze bijdrage onderzoekt de invoed die de scholierenbeweging in het officieel onderwijs heeft gehad op de Vlaamse beweging. Lees meer ). Onder invloed van Wies Moens Moens, Wies
Lees meer werd D'Haese voorstander van de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer gedachte. Hij bekleedde leidende functies in het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond (AVNJ) was een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging en militie ontstaan in 1928. Van 1934 tot 1941 was het de jeugdbeweging van het Vlaamsch ... Lees meer (AVNJ) en later in de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen
Lees meer (NSJV). Hij werd daarnaast voorzitter van het VSV in het schooljaar 1938-1939, waarmee hij aan het hoofd kwam te staan van alle Vlaamse kringen in de Oost-Vlaamse scholen.

D’Haese publiceerde gedichten in tijdschriften zoals Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer , Volk Volk
Volk. Maandschrift voor Dietsche kunst en kultuur verscheen van 1935 tot 1941 als blad van Vlaams-nationalistische katholieken en ontwikkelde tijdens de eerste oorlogsjaren een ambigue ho... Lees meer en Vormen. In april 1940 verscheen zijn eerste dichtbundel Verzen. Daarnaast was hij secretaris van de Aalsterse kunstkring ‘Beschermcomité voor Kunst en Letteren’.

Collaboratie

In augustus 1941 meldde D’Haese zich als oorlogsvrijwilliger voor het oostfront, maar hij werd afgekeurd. Hij stopte met zijn schoolopleiding en ging aan de slag als tolk. Hij kreeg in deze functie de opdracht om met enkele arbeiders naar het Franse Amiens te gaan die daar voor de Organisation Todt (OT) vliegvelden voor de Luftwaffe moesten aanleggen. Nadat er een fysiek conflict uitbrak tussen enkele arbeiders en leden van de OT, werd D’Haese gezien als een van de aanstokers. Hij werd overgeplaatst naar een andere werkplek.

Op vraag van Wies Moens begon D'Haese in 1942 voor Zender Brussel Zender Brussel
Zender Brussel (1940-1944) was een collaborerend Vlaams Radio-instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer te werken als persreferent. Voorts leverde hij bijdragen voor collaborerende bladen zoals De Nationaal-Socialist De Nationaal-Socialist
De Nationaal-Socialist (1941-1944) was het weekblad van de collaborerende Eenheidsbeweging-VNV. Lees meer en de Brüsseler Zeitung.

In juni 1943 werd hij als Kriegsberichter naar het Oostfront gestuurd. Na een opleiding van een zestal weken kwam D’Haese terecht in de rangen van de SS-Polizei-Division aan het front in Leningrad. Hij bereikte er de graad van onderofficier. Pas nadien werd hij, bij een volgend verblijf in Berlijn, opgeleid tot oorlogsverslaggever. In die functie berichtte hij onder meer over de gevechten van de Waffen SS divisie Prinz Eugen tegen de partizanen van Tito in de Balkan. Ook maakte hij reportages over evenementen van onder meer het Vlaamsch Legioen Vlaamsch Legioen
Het Vlaamsch Legioen (1941-1943) was een Vlaamse eenheid aan het oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Waffen-SS. Lees meer voor Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer . Eind februari 1944 raakte D’Haese, die op dat moment bij de SS- Sturmbrigade Langemarck Sturmbrigade Langemarck
De Sturmbrigade Langemarck was een Vlaamse Waffen-SS eenheid in 1943-1944 met als officiële benaming 6.SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck. Lees meer hoorde, zwaargewond. Na een herstel van drie maanden werd hij ondergebracht bij de Reichsrundfunk in Berlijn. Hij maakte er reportages over onder meer de luchtaanvallen op de stad door de geallieerden.

Na de oorlog dook D’Haese gedurende drie jaar onder bij kennissen en familie in achtereenvolgens Brussel, Oostduinkerke, Gent en Aalst (bij zijn ouders). Ondertussen bleef D’Haese onder vier verschillende schuilnamen publiceren voor onder meer De Standaard (1914-…) De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer , Het Volk Het Volk
Lees meer en Vooruit (1884-1991) Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer . Na de oorlog werd hij, bij verstek, ter dood veroordeeld voor zijn artikelen in Volk en Staat.

Uiteindelijk gaf D’Haese zichzelf aan tijdens een huiszoeking in Aalst. Hij werd opgesloten in de kazerne van deze stad en nadien overgebracht naar de gevangenis in de Antwerpse Begijnenstraat. In 1949 besliste het Krijgshof om zijn doodstraf om te zetten naar een hechtenisstraf van vijftien jaar, waarna hij geïnterneerd werd in de gevangenissen van het Klein Kasteeltje in Brussel en die van Nijvel.

In 1951 kwam D’Haese vrij door de wet- Lejeune Lejeune, Jules
Jules Lejeune (1828-1911) was minister van Justitie. Hij zette zich in voor een correcte toepassing van de taalwetten inzake strafzaken. Hij verzette zich tegen het streven van de Vlaamse... Lees meer (1888). Kort nadien trouwde hij met Marianne Ideler (1919-1998).

Wijn, journalistiek en kunst

Na de oorlog werkte D’Haese op diverse plaatsen: in een bakkerij, als leverancier van kaas, … Uiteindelijk werd hij wijnhandelaar. Daarnaast schreef hij onder enkele schuilnamen voor uiteenlopende tijdschriften: van Zwart en Wit Wit en Zwart
Lees meer en Periodiek Contact (1951-1959) Periodiek Contact (1951-1959)
Periodiek Contact (1951-1959) was het tijdschrift van het Verbond voor Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders (VVOOS). Lees meer tot Vooruit en ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer , waar hij zich gaandeweg het meest voor zou engageren. Vanaf 1972 focuste D’Haese volledig op de journalistiek en stopte hij als wijnhandelaar. Hij verwierf vooral bekendheid als theater- en kunstcriticus en legde in duizenden artikelen, recensies en monografieën de nadruk op het bestaan van een specifieke Vlaamse kunst en meer bepaald een ‘Vlaamse Fantastiek’ (zie Beeldende kunst Beeldende kunst
De beeldende kunsten en de Vlaamse beweging onderhielden van 1830 tot vandaag een complexe en gelaagde relatie, die pendelde tussen gematigde sympathie, radicaal engagement en kritische a... Lees meer ). Daarbij verzette hij zich vooral tegen de hedendaagse kunststromingen, en wees hij ook op de ongelijkmatige verdeling van de kredieten voor cultuur tussen Vlaanderen en Wallonië. Hij organiseerde talrijke tentoonstellingen van Vlaamse kunst, onder meer van 1972 tot 1993 in Beauvoorde. D'Haese was ook actief in het mimetheater, werkte mee aan De Standaard en bewerkte theaterteksten.