Groep van Acht

Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog zag de CVP-PSC Christelijke Volkspartij
Lees meer als unitaire politieke partij het levenslicht. De tweedracht tussen Vlamingen en Walen moest volgens de partij plaats ruimen voor een gemeenschappelijk doel: de heropbouw van België met ruimte voor de ontplooiing van Vlaanderen en Wallonië. Communautaire twist was uit den boze. Ondanks de unitaire (programmatorische) ambitie, organisatie en beslissingsmacht van de partij kwam de Vlaamse kwestie toch algauw weer boven drijven, waarbij de roep om meer autonomie voor de Vlaamse en Waalse vleugel luider ging klinken.

Oprichting en doelstelling

Een misverstand rond artikel 86 van de Eenheidswet van de regering- Eyskens Eyskens, Gaston
Gaston Eyskens (1905-1988) was een Vlaamsgezinde katholieke econoom en politicus, die onder andere eerste minister was ten tijde van de Koningskwestie en aan de basis lag van de eerste st... Lees meer in 1960 leidde tot de oprichting van een Vlaamse pressiegroep binnen de CVP-PSC: de ‘Groep van Acht’ genaamd. Enkele Vlaamse verenigingen dachten verkeerdelijk dat dit artikel 86 zou toelaten de Brusselse Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer agglomeratie uit te breiden en riepen op tot actie. CVP-parlementslid Jan Verroken Verroken, Jan
Jan Verroken (1917-2020) was een politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksvertegenwoordiger en burgemeester van Oudenaarde en speelde een belangrijke rol in de totstandkom... Lees meer kon dit misverstand gauw de wereld uithelpen. In de nasleep van dit incident werd de vraag gesteld hoe in de toekomst dergelijke situaties moesten worden vermeden. Besloten werd een ‘Groep van Acht’ op te richten, bestaande uit vier Vlaamse CVP-Kamerleden en vier Vlaamse CVP-Senatoren. Die moest een viervoudig doel dienen: (1) de contacten verzorgen met de buitenparlementaire Vlaamse beweging en de Vlaamse pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer ; (2) ertoe bijdragen dat Vlamingen ter linker- en rechterzijde meer samen zouden werken en aldus de Vlaamse CVP-vleugel minder in de wind zou zetten ten aanzien van de publieke opinie. Een electorale bezorgdheid, die mee in het licht van de opkomst van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer moet worden gezien, speelde hierin zeker een rol; (3) de Vlaamse CVP-Kamerleden en -Senatoren meer op een gemeenschappelijke lijn en tot geconcerteerde actie brengen; en (4) het bestuur van de Vlaamse vleugel van de CVP-PSC beter laten samenwerken met de CVP-parlementsfractie.

Aanvankelijk maakten van de Groep van Acht deel uit de Kamerleden Alfons Verbist Verbist, Alfons
Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van ... Lees meer , Geeraard van den Daele Van den Daele, Gerard
Gerard van den Daele (1908-1984) was politiek actief in de Christelijke Volkspartij. Hij maakte zich onder meer hard voor zetelaanpassing en billijke taalverhoudingen in de overheidsdiens... Lees meer , Leo Lindemans Lindemans, Leo
Leo Lindemans (1923-2008) was een Vlaams politicus die zich hoofdzakelijk inzette ten voordele van de ‘Vlaamse zaak’, met bijzondere aandacht voor de institutionalisering van het Nederlan... Lees meer en Jan Verroken Verroken, Jan
Jan Verroken (1917-2020) was een politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksvertegenwoordiger en burgemeester van Oudenaarde en speelde een belangrijke rol in de totstandkom... Lees meer , en de senatoren August de Boodt De Boodt, August
August de Boodt (1895-1986) was landbouwingenieur. Als Vlaamsgezind katholiek senator stelde hij de uitwassen van de repressie aan de kaak. Verder was hij lid van een groep CVP-parlements... Lees meer , Jos Custers Custers, Jos
Lees meer , Aloïs Sledsens Sledsens, Aloïs
Aloïs Sledsens (1907-1979) was een Vlaamsgezinde CVP-politicus, die onder meer als burgemeester van Borgerhout en als senator fungeerde. Lees meer en Robert Vandekerckhove Vandekerckhove, Robert
Robert Vandekerckhove (1917-1980) was een notaris en CVP-gemeenteraadslid in Mechelen, partijvoorzitter (1969-1971), de eerste voorzitter van de Nederlandse Cultuurraad (1971-1974), minis... Lees meer . Na de parlementsverkiezingen van 1961 vervingen Jos de Saeger De Saeger, Jos
Jos de Saeger (1911-1998) voerde als CVP-politicus in Mechelen en als minister van Openbare Werken een beleid van economische expansie en ijverde als partijleider voor een verregaande fed... Lees meer en Louis Kiebooms Kiebooms, Louis
Louis Kiebooms (1903-1992) was een journalist en politicus. Hij was hoofdredacteur van de Gazet van Antwerpen, kamerlid voor de Christelijke Volkspartij en burgemeester van Wilrijk. Hij w... Lees meer respectievelijk Lindemans en Verbist, Albert de Gryse De Gryse, Albert
Albert de Gryse (1911-1996) was een West-Vlaamse advocaat en CVP-politicus die zich in de jaren 1950-1960 inzette voor de taalproblematiek en de amnestie van gewezen collaborateurs tijde... Lees meer en Karel van Cauwelaert Van Cauwelaert, Karel
Karel van Cauwelaert (1905-1987) was de Vlaamsgezinde hoofdredacteur van het dagblad Het Volk en werd ook senator voor de CVP. Lees meer resp. Van den Daele en Custers.

Ook al werd de Groep van Acht statutair niet erkend binnen de CVP-PSC en bestond ze officieel niet, toch bleek ze in de praktijk erg actief. Ze trok communautaire dossiers met betrekking tot de Vlaamse zaak actief naar zich toe, en zette sterk in op contacten onderhouden met de Vlaamse vleugel van de CVP, met de buitenparlementaire Vlaamse beweging en met de Vlaamse pers ( Het Volk Het Volk
Het Volk (1891-2008) was de Gentse krant van de christelijke arbeidersbeweging. Lees meer , Gazet van Antwerpen Gazet van Antwerpen
De krant Gazet Van Antwerpen verschijnt sinds 1891 en betoonde van bij de start belangstelling voor de Vlaamse beweging. Aanvankelijk werd de Antwerpse Meetingpartij gesteund en later Fra... Lees meer , Het Belang van Limburg Het Belang van Limburg
De krant Het Belang van Limburg ontstond in 1933 door de fusie van een aantal regionale Limburgse perstitels. Het blad vertoonde gedurende meer dan een halve eeuw een duidelijk katholieke... Lees meer , De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer en Het Nieuwsblad Het Nieuwsblad
Lees meer ). Deze contacten waren (uiteraard) niet alleen wederzijds informatief, maar ook persuasief bedoeld. De slagkracht van de Groep van Acht uitte zich op verschillende tijdstippen, in diverse dossiers.

Interventies in communautaire dossiers

Tijdens de regeringsvorming in 1961 trachtte de Groep van Acht te wegen op het regeringsprogramma, en kon ze formateur Theo Lefèvre Lefèvre, Theo
Theo Lefèvre (1914-1973) was een advocaat en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij zetelde in de Kamer en was minister en premier in een periode van belangrijke wetgevende initi... Lees meer ervan overtuigen om een ‘onthaalregime’ voor de Brusselse rand, dat taalfaciliteiten Faciliteiten
Al sinds de eerste taalwet (1873) voorzag de wetgever in faciliteiten. Deze tegemoetkomingen gaven aanleiding tot tegengestelde interpretaties door Nederlandstaligen en Franstaligen, zo ... Lees meer impliceerde en de oprichting van Franse klassen mogelijk maakte, niet in het regeerakkoord op te nemen. Gedurende diens vierjarige regeerperiode (1961-1965) ondernam de Groep van Acht, met wisselend succes, diverse démarches bij ministers, over de benoemingspolitiek van hoge ambtenaren in de administratie en diplomatie Diplomatie
In deze bijdrage staat de strijd voor een gelijkwaardige vertegenwoordiging van de Vlamingen en de gelijkberechtiging van het Nederlands in de diplomatie centraal. Lees meer , en van officieren in het leger Leger
Lees meer . Ze trachtte evenwel vooral te wegen op de taalontwerpen- Gilson Gilson, Arthur
De Franstalige christendemocratische advocaat Arthur Gilson (1915-2004) was als minister van Binnenlandse Zaken in 1962 verantwoordelijk voor het officieel vastleggen van de taalgrens en ... Lees meer (1961-1963). Inzake het taalgrensontwerp haalde de Groep van Acht bij monde van vooral Jan Verroken Verroken, Jan
Jan Verroken (1917-2020) was een politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksvertegenwoordiger en burgemeester van Oudenaarde en speelde een belangrijke rol in de totstandkom... Lees meer haar slag thuis. Komen-Moeskroen Komen-Moeskroen
Beide gemeenten, Komen en Moeskroen, zijn nu gelegen in de provincie Henegouwen, maar behoorden tot 1963 tot de provincie West-Vlaanderen. De overheveling hebben ze te danken aan de resul... Lees meer werd overgeheveld naar Wallonië, de Voerstreek Voeren
Lees meer naar Limburg.

Haar acties inzake het tweede wetsontwerp-Gilson betreffende de Brusselse agglomeratie kenden minder een onverdeeld succes. In 1962 voerde de Groep van Acht vooral binnen het parlement onderhandelingen. Een jaar later profileerde ze zich expliciet ten opzichte van de buitenwereld, zeker toen Lefèvre op 6 juni 1963 zijn ‘godsvredebeslissing’ bekend maakte, die inhield dat zes Vlaamse randgemeenten Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer zouden opgaan in de Brusselse agglomeratie. Dit leidde tot een veto bij de Groep van Acht, die dit voorstel als onaanvaardbaar wegzette, en aangaf niet te zullen plooien voor een vertrouwensstemming in het parlement. De concurrentiedruk die ze in dit dossier ervaarde van de Volksunie speelde daarbij een rol. Toen premier Lefèvre, om de impasse te doorbreken, een aantal onderhandelaars samenbracht in Hertoginnedal Hertoginnedal-besprekingen
Lees meer (5 juli 1963) was Jos de Saeger één van hen. Hij sprak er namens de Groep van Acht. Omdat hij algauw echter geïsoleerd kwam te staan, was de uitkomst van de onderhandeling geen onverdeeld succes, vanuit het oogpunt van de Groep van Acht. Tot haar grote onvrede moest ze de invoering van faciliteiten in de Vlaamse randgemeenten rond Brussel slikken.

Opheffing en nasleep

Eind 1965, op het 21ste nationaal congres van de CVP-PSC in Luik, werden de partijstatuten herzien en kregen de Vlaamse en Waalse vleugel een vrij grote mate van autonomie toegekend. In de marge hiervan toonde de Vlaamse vleugel zich bereid de buitenstatutaire pressiegroep, die de Groep van Acht was, te schrappen. Niettemin bleven haar leden, ook in de periode 1966-1968, erg actief hun rol als Vlaamse voorvechters spelen. Ze leidden nog steeds de strategie van de Vlaamse CVP-parlementsleden in het parlement, instigeerden het overleg in de parlementaire factie, onderhielden contacten met de buitenparlementaire Vlaamse beweging en met de pers, en voerden allerlei besprekingen om tot een gemeenschappelijke Vlaamse strategie te komen.

Vooral in de felle discussies rond de splitsing van de toen nog unitaire Katholieke Universiteit te Leuven en de overheveling van Leuven-Frans naar Wallonië toonde de Groep van Acht zich springlevend. Ze concerteerde de acties in Kamer en Senaat en diende bijvoorbeeld eenzelfde wetsvoorstel dat de eis tot overheveling insloot achtereenvolgens in beide Kamers in (het werd echter tweemaal verworpen). Ze werkte mee een brede strategie uit met Vlaams-katholieke kranten en verenigingen. De interpellatie van Verroken op 6 februari 1968, die een dag later tot de val van de regering- Paul Vanden Boeynants Vanden Boeynants, Paul
De rechts-conservatieve christendemocraat Paul vanden Boeynants (1919-2001) werd twee keer premier, in 1966-1968 en in 1978-1979. Tegelijk drukte hij zijn stempel op het bestuur van de st... Lees meer zou leiden, maakte hier deel van uit. Toen in de daaropvolgende verkiezingen de CVP en PSC met aparte lijsten naar de kiezer toestapten, en de unitaire partij tot een definitief einde kwam, was de rol van de Groep van Acht uitgespeeld.