Van Opdenbosch, Jozef

Jozef van Opdenbosch was de zoon van een onderwijzer aan de gemeenteschool in Erembodegem. Hij volgde de Latijn-Griekse humaniora aan het Sint-Jozefscollege van de jezuïetenorde in Aalst, waar hij sterk beïnvloed werd door zijn poësisleraar, Jozef van Mierlo Van Mierlo, Jozef
Lees meer junior, en door zijn retoricaleraar, Desiderius A. Stracke Stracke, Desideratus
Desideratus (Desideer) A. Stracke (1875-1970) was een jezuïet en literatuurhistoricus, die een invloedrijke rol speelde in de katholieke Vlaamse beweging en het Vlaams-nationalisme. ... Lees meer : twee Vlaamsgezinde jezuïeten en literatuurhistorici. Invloed op hem had ook zijn oom Karel-Leopold van Opdenbosch Van Opdenbosch, Karel-Leopold
Karel-Leopold van Opdenbosch (1867-1940) was daensistisch en Vlaams-nationalistisch volksvertegenwoordiger. Hij kantte zich tegen de oprichting van het VNV. Ook was hij schepen en waarnem... Lees meer , daensistisch volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Aalst in 1919-1921 en 1925-1936, en schepen van de stad Aalst in 1925-1929.

Geestelijk leider van de katholieke Vlaamse studentenbeweging

In september 1910 trad Van Opdenbosch in het noviciaat van de jezuïetenorde in de Oude Abdij van Drongen. In augustus 1924 werd hij in Leuven tot priester gewijd. Vanaf eind 1926 verbleef hij in de Gentse jezuïetenresidentie Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen aan de Bestormstraat (nu Posteernestraat).

Al vlug ontpopte hij zich als geestelijke leider van de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer . Hij propageerde een hevig anti-Belgisch Vlaams-nationalisme onder de scholieren en studenten van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). Daardoor raakte hij vanaf 1928 in onmin met zijn ordesoversten en met de bisschop van Gent, Honoré Coppieters Coppieters, Honoré
Honoré Coppieters (1874-1947) was vanaf 1927 bisschop van Gent. Hij verzette zich tegen het activisme en 'buitensporigheden van het Vlaams-nationalisme', maar steunde de Vlaamse taaleisen... Lees meer .

Op voorstel van de Nederlandse jezuïetenprovinciaal verhuisde Van Opdenbosch begin september 1929 naar het theologicum van de orde in Maastricht, waar hij tot 1941 dogmatiek doceerde. Hij bleef echter zijn Vlaams-nationalistische kennissen ontmoeten, onder wie de seculiere priester Jan Bernaerts Bernaerts, Jan
Jan P. Bernaerts (1879-1956) was een Vlaamsgezinde priester, actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de toneelliefhebbersbeweging. Hij was aalmoezenier aan het front tijdens ... Lees meer en zijn jeugdvriend Alfons (kloosternaam: Modestus) van Assche Van Assche, Alfons
Alfons van Assche (1891-1945) was als dom Modest abt van de Sint-Pietersabdij van Steenbrugge. Hij was tijdens het interbellum geestelijk leider van de Katholieke Jongeren Vredesactie. Hi... Lees meer Van Assche, Alfons
Alfons van Assche (1891-1945) was als dom Modest abt van de Sint-Pietersabdij van Steenbrugge. Hij was tijdens het interbellum geestelijk leider van de Katholieke Jongeren Vredesactie. Hi... Lees meer , benedictijner monnik en vanaf 1932 abt van de Sint-Pietersabdij van Steenbrugge. Vanuit Maastricht schreef hij, altijd naamloos of onder een pseudoniem (Claremans, Theologicus, Volkwin, Zilvervos…), voor het weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer van zijn vriend Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer , voor het weekblad Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer , voor De Blauwvoet De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer , tijdschrift van het AKVS, en voor Gudrun Gudrun
Gudrun was het bewegingstijdschrift van de Katholieke Vlaamse meisjes- en vrouwenbeweging tussen 1919-1942 en 1952-1964. Lees meer , orgaan van de katholieke Vlaamse meisjes- en vrouwenbeweging.

Ondertussen stelde de kerkelijke overheid alles in het werk om de katholieke studerende jeugd van het AKVS los te wrikken ten voordele van de door de bisschoppen gelanceerde en gecontroleerde Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer (KSA). Vanaf 1933 verdedigde Van Opdenbosch in vijf brochures het AKVS (vanaf 1935: Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond of AKDS; vanaf 1937: Dietsch Jeugdverbond of DJV) tegen de steeds meer concurrerende KSA. De eerste van die brochures, gepubliceerd onder het pseudoniem van Volkwin, was alleen van zijn hand. Aan de vier andere brochures, verschenen onder het pseudoniem van De Zeven Puriteinen De Zeven Puriteinen
De Zeven Puriteinen was het pseudoniem van de auteurs van artikels in De Blauwvoet en van enkele brochures die in de jaren 1930 verschenen, gericht tegen de druk van de Katholieke Actie e... Lees meer , werkten naast Van Opdenbosch zes andere steunpilaren van de onafhankelijke katholieke Vlaamse studentenbeweging mee: de Oost-Vlaamse seculiere priesters Willem Noë, Constant de Vos De Vos, Constant
Lees meer , Hendrik de Backer De Backer, Hendrik
Priester Hendrik de Backer (1910-1971) was als seminarist actief lid van het AKVS. Daarna bleef hij betrokken bij de Groot-Nederlandse studentenbeweging. Lees meer en Gerard Ogiers, Edgar Boonen Boonen, Edgar
Edgar Boonen (1912-1993) speelde vooral een rol in de Vlaamse beweging van 1933 tot 1940 als ‘leider‘ van het AKVS, waarvan hij de autonomie wist te bewaren, om een Volksdietse koers te v... Lees meer , leider van het AKDS, en Frans Bundervoet, redacteur van het AKDS-tijdschrift De Blauwvoet De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer (1920-1941). Zich baserend op de encycliek Immortale Dei (1885) en op geschriften van een aantal prominente theologen en canonisten, stelde Van Opdenbosch dat de kerkelijke overheid geen rechtstreeks gezag had over tijdelijke aangelegenheden, in casu de deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Die stelling werd al vlug niet enkel door de AKVS’ers, maar door de katholieke Vlaams-nationalisten in het algemeen gebruikt om kerkelijke veroordelingen van hun politieke opinies te negeren.

Theoreticus van het Groot-Nederlandisme

In diezelfde brochures deed Van Opdenbosch zich kennen als een theoreticus van het Groot-Nederland Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer isme. Dat het Nederlandse volk over drie staten (Nederland, België, Frankrijk) verdeeld was, druiste in tegen de goddelijke wet. Wat de Vlamingen betrof, kwam daar nog bij dat ze tot dienst gehouden waren aan een liberale staat (België, Frankrijk), waarin materialisme en zinnelijkheid hoogtij vierden. De Vlamingen in België werden bovendien cultureel, sociaal en economisch door de Walen onderdrukt. In de Groot-Nederlandse staat die Van Opdenbosch voor ogen had, zou er geen plaats meer zijn geweest voor waarden (het rationalisme, het individualisme) en instellingen (de parlementaire democratie) die de volksgemeenschap verdeelden. Overeenkomstig de wet van alle organismen zouden de volksdelen (de individuen, de jongeren en de ouderen, de standen, de steden, de provincies en de streken) er eendrachtig het volksgeheel dienen.

Dat Vlaams-nationalisme koppelde de ascetische jezuïet Van Opdenbosch aan een even compromisloos katholicisme. Zijn radicale discours oogstte succes bij heel wat tussenoorlogse Vlaamse adolescenten, die zelfopoffering voor Vlaanderen en voor Christus als ideaal koesterden.

In 1941 keerde Van Opdenbosch naar Vlaanderen terug, als lid van het door zijn oud-leraar en vriend Stracke geleide Ruusbroecgenootschap Ruusbroecgenootschap
Lees meer in Antwerpen. Toen bleek dat de Duitse bezetter niet bepaald Groot-Nederlandsgezind was, noch welwillend stond tegenover het katholicisme, ondernam hij, tussen augustus 1941 en december 1943, met dom Modestus van Assche enkele vruchteloze pogingen om het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) ertoe te brengen niet langer onvoorwaardelijk te collaboreren. Vanaf de bevrijding, in september 1944, behartigde hij het geestelijke en materiële lot van de van collaboratie verdachten en hun families. Op vrijdagmorgen 13 oktober 1944 werd hij gedood door de eerste Duitse V2-bom die op Antwerpen viel.