Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K

Organisatie
Wilfried Weets (2023, herwerking), Wilfried Weets (1998)

Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een functie die het tot de Tweede Wereldoorlog behield. Van bij zijn ontstaan speelde het KVHV een vooraanstaande rol in de Vlaamse studentenbeweging en tot het einde van de jaren 1960 bleef het de belangrijkste Vlaamse studentenvereniging in Leuven.

Afkorting
KVHV-Leuven
Alternatieve naam
Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV)
Vlaamsch Verbond [1902-1914]
Oprichting
27 november 1902
Leestijd: 21 minuten

1902-1914: Het Vlaamsch Verbond

In 1902 werd besloten de overkoepelende en eentalig Franse Société Générale des Etudiants (Algemeen Studentengenootschap) her in te richten op federatieve basis. De Franstalige studenten verenigden zich in de Fédération Wallonne en op 27 november 1902 sloten de vijf Vlaamse gouwgilden van de vier Vlaamse provincies en die van Brabant zich aaneen in het Vlaamsch Verbond. Orgaan van het Verbond werd het in 1888 opgerichte studentenblad Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
. Tijdens de eerste jaren van zijn bestaan kende het Verbond een grote bloei. Onder impuls van de Vlaamse studentenleider en bestuurslid Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
legde de vereniging de eerste jaren de klemtoon op het politieke engagement in de Vlaamse beweging. Na diens vertrek in 1905 ijverde Jef van den Eynde Van den Eynde, Jef
Jef van den Eynde (1879-1929) was een Leuvens studentenleider in de periode 1899-1908. Hij zorgde voor het zelfbewuster worden van de Vlaamse studenten in Leuven door hen te onderscheiden... Lees meer
(Verbondspreses 1905-1907) met succes voor de uitbouw van een hoogstaande Vlaamse studentencultuur. Ongeveer maandelijks hield het Verbond vergaderingen die naar inhoud een grote diversiteit boden: voordracht-, muziek- en toneelavonden wisselden elkaar af. Met liederavonden door onder meer Emiel Hullebroeck Hullebroeck, Emiel
Emiel Hullebroeck (1878-1965) was een Vlaamsgezinde componist en dirigent. Hij is van grote betekenis geweest voor de Vlaamse liedbeweging in de 20ste eeuw en voor het sociale statuut van... Lees meer
en Arthur Meulemans Meulemans, Arthur
Arthur Meulemans (1884-1966) was een Vlaams-nationalistisch georiënteerde componist, die onder meer dirigeerde op het Vlaams Nationaal Zangfeest en de IJzerbedevaart. Lees meer
en een volksuitgave (1906) van het Studentenliederboek van Karel Heynderickx Heynderickx, Karel
Karel Heynderickx (1875-1962), die zich tijdens zijn rechtenstudie aan de Leuvense universiteit bijzonder actief betoonde in de katholieke flamingantische studentenbeweging, was vanaf 190... Lees meer
(1898) maakte Vanden Eynde van Leuven een belangrijk centrum van de volksliedbeweging. De invoering in 1907 van een eigen Vlaamse studentenpet was symbolisch voor de toenemende verwijdering van de Franstalige studenten. Het overkoepelde Algemeen Studentengenootschap overleefde nieuwe incidenten in 1908 niet en voortaan gingen Vlaamse en Franstalige studenten in Leuven voorgoed hun eigen weg.

Vanaf 1908-1909 groeide het contact met de Katholieke Vlaamse Oud-Hoogstudentenbonden Katholiek Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond
Lees meer
, die het Verbond financieel gingen steunen en de studenten, die nog sterk in de ban waren van het zogeheten bierflamingantisme, een grotere belangstelling voor de (politieke) taalstrijd bijbrachten. Vooral de vraag naar een Nederlandstalige universiteit vond weerklank. Deze meer radicale houding leidde tot spanningen met de academische overheid. Ze kwamen duidelijk aan bod op de viering van het 75-jarige bestaan van de universiteit in mei 1909. De Vlaamse studenten gaven op deze viering luidruchtig hun eis om een gedeeltelijke vernederlandsing van de Leuvense universiteit te kennen en het kwam tot relletjes met Waalse studenten. Daarop verbood rector Adolphe Hebbelynck Hebbelynck, Adolphe
Adolphe Hebbelynck (1859-1939) was een Vlaamse katholieke priester, theoloog en oriëntalist en ook rector van de Katholieke Universiteit Leuven. In die hoedanigheid stond hij in 1902 mee ... Lees meer
de werking van het Vlaamsch Verbond en de Fédération Wallonne. Toen tijdens het volgende academiejaar Ons Leven, waarvan Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer
toen hoofdredacteur was, een scherpe karikatuur op de afschaffing van het Verbond liet verschijnen, liep het een publicatieverbod op.


Een grimmige vice rector Jean van Cauwenbergh hakt een stevige boom om waaruit meteen vijf sterke takken, de Vlaamse gouwgilden, voortspruiten. Karikatuur over de afschaffing van het Vlaamsch Verbond in het tijdschrift Ons Leven, maart 1910. (ADVN)
Een grimmige vice rector Jean van Cauwenbergh hakt een stevige boom om waaruit meteen vijf sterke takken, de Vlaamse gouwgilden, voortspruiten. Karikatuur over de afschaffing van het Vlaamsch Verbond in het tijdschrift Ons Leven, maart 1910. (ADVN)

Vanaf oktober 1911 verminderden de spanningen met de academische overheid omdat de bisschoppen onder druk van de Vlaams-katholieke opinie een bescheiden begin maakten met de verdubbeling van een aantal leergangen te Leuven. Eerder dat jaar (in februari) had het Verbond met de Gentse Rodenbach’s Vrienden Rodenbach's Vrienden (1887-1923)
Lees meer
en met studenten van andere universiteiten een Algemeen Katholiek Vlaamsch Hoogstudentenverbond van België (AKVHVB) opgericht. Deze overkoepeling overleefde de Eerste Wereldoorlog niet, maar het Vlaamsch Verbond zou er op termijn (1923) wel zijn nieuwe naam (KVHV) aan overhouden.

In oktober 1911 werd de ernstige, zeer godsdienstige en Vlaamsgezinde kring Amicitia Amicitia
Amicitia was een katholieke en Vlaamsgezinde studentenvereniging die in 1911 werd opgericht aan de Leuvense universiteit. Lees meer
opgericht, die zich afzette tegen het al genoemde 'bierflamingantisme' van de regionale clubs en gilden, wat interne spanningen in het Verbond teweegbracht die de werking tot 1914 belemmerden. Tijdens de oorlog kwamen heel wat studenten aan het IJzerfront terecht, waar de geest van Amicitia voortleefde in de actie van het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten
Het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (SKVH) was een initiatief aan het IJzerfront tot bestrijding van de immoraliteit bij de soldaten. Het SKVH kwam tot stand onder imp... Lees meer
. In het voorjaar van 1916 verscheen er een ‘Oorlogsnummer’ van Ons Leven, in samenwerking met het Gentse studentenblad Hoogstudent Hoogstudent
Hoogstudent (1910-1914) was een maandblad voor de Gentse katholieke Vlaamsgezinde hoogstudenten. Lees meer
.

1919-1944: Vlaams-nationalisme en Revolution von Rechts

In 1919 werd op basis van de godsvredegedachte een Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer
(AVHV) opgericht. Het KVHV werd de Leuvense AVHV-afdeling en op die manier ging het vanaf 1923 ook deel uitmaken van het Dietsch Studentenverbond Dietsch Studentenverbond
Het Dietsch Studenten Verbond was een van oorsprong Nederlandse nationalistische studentenvereniging, die in de periode 1922-1941 actief was in Nederland en Vlaanderen. Op haar hoogtepunt... Lees meer
(DSV), dat leiding gaf aan de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
studentenbeweging.

In januari 1919 stak het Verbond opnieuw van wal. De sterke patriottische en anti-Vlaamse reactie van Franstalige zijde zorgde voor een grote eensgezindheid. De als onrechtvaardig ervaren behandeling van een aantal oud- activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
en de aanvaarding van het ontwerp- Nolf Nolf, Pierre
Pierre Nolf (1873-1953) was minister van Kunsten en Wetenschappen. Hij gaf zijn naam aan de zogenaamde Nolf-barak, de scheldnaam voor de gedeeltelijke vernederlandsing op zijn initiatief... Lees meer
, dat de Gentse universiteit maar half vernederlandste, leidden al snel tot een radicalisering bij de Vlaamsgezinde studenten, die hun vertrouwen in de christen-democratische verdedigers van het minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer
begonnen te verliezen. Een radicaliserend effect ging ook uit van oudere studenten, die als soldaat aan het IJzerfront hadden gestaan, er betroken waren bij de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
, en die na de oorlog naar de universiteit terugkeerden om er hun studie af te werken.

Vanaf het jaar 1922-1923 was de KVHV-leiding volledig gewonnen voor een nationalistische pacificatie van de Vlaams-Waalse tegenstelling in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
, wat een of andere vorm van zelfbestuur voor Vlaanderen inhield. De emotionele amnestie Amnestie
Lees meer
acties voor veroordeelde activisten, met onder meer de August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
-hulde (10 februari 1924) lokten heftige reacties uit van de zijde van de Franstalige studenten en van Belgisch-nationalistische organisaties.

Een botsing tussen enkele Vlaamse en Waalse studenten na afloop van het Groot-Nederlands Studentencongres Groot-Nederlandse Studentencongressen
De Groot-Nederlandse Studentencongressen waren bijeenkomsten van Vlaamse en Nederlandse studenten, gericht op het versterken van de onderlinge banden - vanuit de overtuiging dat Vlamingen... Lees meer
in april 1924 te Leuven, liep uit op een vechtpartij en een achtervolging, waarbij de Waalse student Gaby Colback, de Vlaamse student Berten Vallaeys Vallaeys, Berten
Berten Vallaeys (1898-1975) groeide in de jaren 1920 uit tot een martelaar van de Vlaamsgezinde studentenbeweging, toen hij tijdens een handgemeen tussen Vlaamse en Waalse studenten werd ... Lees meer
neerschoot en ernstig verwondde. Op 3 mei 1924 vaardigde rector Paulin Ladeuze Ladeuze, Paulin
Paulin Ladeuze (1887-1940) was een priester, hoogleraar en tussen 1909 en 1940 rector van de Leuvense universiteit. Onder externe druk richtte hij tussen 1911 en 1935 naast Franstalige oo... Lees meer
een verbod uit op het houden van politieke vergaderingen. Toen KVHV-preses Paul-Felix Beeckman Beeckman, Paul-Felix
Paul-Felix Beeckman (1900-1978) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en het KVHV. Later engageerde hij zich binnen het VNV. Na de Tweede Wereldoorlog... Lees meer
protesteerde tegen deze maatregel ‘die uitsluitend tegen de Vlaamse studenten scheen te zijn gericht’ kreeg hij het consilium abeundi (de uitsluiting uit de universiteit). Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer
en Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
, leden van het Verbondsbestuur, ondergingen in oktober 1924 hetzelfde lot toen zij weigerden zich aan de academische overheid te onderwerpen. Na een huldeviering voor Vallaeys en de pas overleden activist Alfons Depla Depla, Alfons
Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van... Lees meer
, en een protestmeeting werden in december nog vijf andere Vlaamse studenten weggestuurd. Toen in februari 1925 het KVHV de Vlaamse bevolking opriep tot een financiële boycot van de Leuvense universiteit, kwam het Verbond rechtstreeks met de bisschoppen in conflict en werd het op 10 maart 1925 zelfs door rector Ladeuze ontbonden.


Het bestuur van het KVHV-Leuven van het academiejaar 1923-1924, met vooraan in het midden Verbondspreses Gerard Iserbyt. Het neerschieten van Berten Vallaeys, hier te zien op zijn ziekbed (medaillon), was het begin van een escalatie die leidde tot de Vlaamse studenterevolte van 1924-1925 en het wegsturen van een aantal KVHV-kopstukken. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)
Het bestuur van het KVHV-Leuven van het academiejaar 1923-1924, met vooraan in het midden Verbondspreses Gerard Iserbyt. Het neerschieten van Berten Vallaeys, hier te zien op zijn ziekbed (medaillon), was het begin van een escalatie die leidde tot de Vlaamse studenterevolte van 1924-1925 en het wegsturen van een aantal KVHV-kopstukken. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)

Het KVHV bleef weliswaar bestaan, maar verloor krediet in de brede katholieke en Vlaamse publieke opinie. In de studentenbeweging zelf ging, naast een kleine groep minimalisten Minimalisten
De zogenaamd minimalistische flaminganten probeerden het eisenprogramma voor de Vlaamse beweging, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de leiding van Frans van Cauwelaert was tot stan... Lees meer
, ook een aantal nationalistische studenten de monopoliepositie van de alles controlerende Verbondsleiding op de korrel nemen. Toen het Vlaams-nationalistische kamp in de tweede helft van de jaren 1920 steeds meer ideologisch verdeeld raakte, kwam het Verbondsbestuur in 1927-1928 bijna in de greep van de extreem Groot-Nederlandse visie van het weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer
. Dat gebeurde uiteindelijk niet en het KVHV ontwikkelde zich tot een breed Vlaams-nationalistisch platform. De Bormsverkiezing Bormsverkiezing
De Bormsverkiezing – de verkiezing van de onverkiesbare, in de gevangenis verblijvende ex-activist August Borms tot Kamerlid bij tussentijdse verkiezingen in 1929 – was een politiek feit ... Lees meer
in december 1928 gaf te Leuven aanleiding tot betogingen en straatgevechten tussen Vlaamse en Franstalige studenten. Tijdens de kerstvakantie ontvingen de ouders van alle Vlaamse studenten een schrijven van rector Ladeuze, waarin geëist werd dat de student er zich schriftelijk toe zou verbinden zich te onthouden van elke separatistische of anti-Belgische betoging. Verbondsvoorzitter Seppe Coene Coene, Seppe
Seppe Coene (1904-2000) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Hoogstudentenverbond en het KVHV. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij gouwleider voor het VNV. Later w... Lees meer
zette de studenten aan te tekenen, hoewel hijzelf weigerde en zodoende het concilium abeundi opliep. Dit conflict bracht nieuwe eensgezindheid in de rangen van het KVHV, dat nu ook meer aandacht aan de vernederlandsing van de universiteit zelf ging besteden.

In 1929 stichtte Mon de Goeyse De Goeyse, Mon
Mon de Goeyse (1907-1998) was van 1958 tot 1972 directeur van de PR-afdeling van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij speelde een belangrijke rol in diverse Vlaamse (oud-)studentenorgan... Lees meer
het Seniorenkonvent (SK) dat binnen het KVHV de regionale clubs overkoepelde. In navolging van Jef vanden Eynde streefde hij er naar door meer stijl en orde het gezelschapsleven van de Vlaamse studenten op een hoger cultureel peil te brengen. De Goeyse had de hand in de Besluiten van het Seniorenkonvent, een reglement over studentikoze gebruiken (de latere Clubcodex), dat door het KVHV vanaf 1935 gebundeld met een studentenliederboek zou worden uitgegeven; vanaf 1955 onder naam Studentencodex.

De integrale vernederlandsing van de Gentse universiteit in 1930 en de versnelde verdubbeling van de Leuvense als gevolg daarvan, alsook het afvloeien van een aantal radicale studenten naar Gent brachten een verbetering van de betrekkingen met de academische overheid. Het kwam tot een heroriëntatie van de Leuvense studentenbeweging onder invloed van de Katholieke Actie en de Revolution von Rechts, die gezien werd als een oplossing voor de cultuurcrisis waarin het ‘ten onder gaande Avondland’ zich bevond. Deze crisis heette het gevolg van een maatschappijopbouw op grond van liberale beginselen die de middeleeuwse, harmonische, volkse en christelijke samenleving van weleer had verstoord. De term Revolution von Rechts kwam overgewaaid uit Duitsland en was de titel van een boek van de Duitse hoogleraar sociologie Hans Freyer.

Verbondspreses Piet Meuwissen Meuwissen, Piet
Piet Meuwissen (1909-1968) hervormde in 1932-34 als preses het Leuvense KVHV, steunde het AKVS bij de bouw van het Studentenhuis in Nijlen en streefde naar een verzoening tussen de Vlaams... Lees meer
(1932-1934) wilde het KVHV uitbouwen tot een corporatie van alle Vlaamse studenten, die een einde diende te maken aan politieke verdeeldheid en die zijn leden zou moeten opleiden tot de ‘geestelijke aristocratie van Vlaanderen’, de ‘academische stand’ die de leiding van de maatschappij zou in handen nemen. Het Verbond kende een sterke organisatorische uitbouw, maar slaagde er niet in om alle strekkingen te overkoepelen en een eenheidsideologie voor te schrijven. Vanaf het midden van de jaren 1930 vormde zich een hele waaier van nieuw-rechtse politieke studentenverenigingen, die alle hun invloed in het KVHV wilden laten gelden, met als voornaamste de Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
-studentenafdeling, de VNV-studenten en het -- bij de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer
aansluitende -- Jeugdfront Jeugdfront
Jeugdfront was een politieke jongerenorganisatie in Vlaanderen, gesticht op 5 september 1937, en aanleunend bij de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV). Lees meer
. In de periode 1937-1938 trokken de Vlaamsgezinde studenten er met Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer
op uit om Franstalige straatnaam Straatnamen
Straatnamen kunnen als monumenten fungeren die een bepaalde nationalistische of andere politiek-ideologische agenda reflecteren. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging dienden straatn... Lees meer
borden in Vlaamse ( taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer
)gemeenten te overschilderen. De Grammensactie kon slechts tijdelijk de eensgezindheid terugbrengen. Dat de verstandhouding tussen het Verbond en de academische overheid in de loop van de jaren 1930 alsmaar verbeterd was, bleek toen KVHV-preses Herman Wagemans Wagemans, Herman
De advocaat Herman Wagemans (1918-2006) was de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond, Vlaams-nationalistisch politicus, medestichter van de Volksunie en medestichter v... Lees meer
een grafrede hield bij het overlijden, in februari 1940, van rector Ladeuze.


KVHV-optocht met voorop de Verbondswacht met knuppel, de vaandels en de fanfare. In het midden Herman Wagemans, 1938. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)
KVHV-optocht met voorop de Verbondswacht met knuppel, de vaandels en de fanfare. In het midden Herman Wagemans, 1938. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)

Hoewel de houding van het KVHV strikt genomen niet-collaborerend was, raakte het wegens de grote invloed van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) op de vereniging tijdens het eerste bezettingsjaar in de ogen van de meeste studenten gecompromitteerd. Het Verbondsbestuur 1940-1941 sympathiseerde met de Nieuwe Orde en wijzigde de benaming KVHV in Leuvensch Studentenverbond. Een door het Verbond gepatroneerde spreekbeurt van Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
voor de VNV-studenten te Leuven op 12 maart 1941 leidde tot botsingen tussen Vlaamse en Waalse studenten, waarbij de Duitse Feldgendarmerie tussenbeide kwam. Vanaf 1941-1942 ging het KVHV zich uitdrukkelijk van het VNV distantiëren, maar tegelijk leidde het Dietsche Studentencongres in maart 1942 tot een conflict met de academische overheid. Dit alles had tot gevolg dat het Verbond zijn overkoepelende functie verloor en zijn leidende rol moest afstaan aan het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie
Het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie (HVKA) (1933 - circa 1965) was een studentenvereniging voor universitaire Katholieke Actie (KA) met als tijdschrift Universitas. Lees meer
(HVKA). Het was in dit milieu dat de herinrichting van het naoorlogse studentenleven werd voorbereid.

1944-1968: Van loyaal Belgisch tot 'Leuven Vlaams'

Bij de bevrijding in 1944 kwam een nieuwe Vlaamse studentenkoepel tot stand: het Leuvens Studentencorps, waarbinnen ook het KVHV als grootste studentenvereniging zijn plaats kreeg. Onder invloed van Belgisch-unitaristisch geworden flaminganten zoals Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
, uitgever van de christendemocratische krant De Nieuwe Gids De Nieuwe Gids
De Nieuwe Gids was een katholieke krant (voor de middengroepen), die verscheen van 1947 tot 1995. Lees meer
, ging het Verbond een koers van loyauteit jegens België varen. De uit het HVKA afkomstige Verbondspreses Carlos Gits Gits, Carlos
Advocaat en journalist Carlos Gits (1922-2003) was in 1944-1945 preses van het KVHV-Leuven. Hij bepaalde de naoorlogse koers in meer belgicistische zin. Hierop kwam na enkele jaren protes... Lees meer
(1944-1945) bepaalde dat het KVHV de staatsburgerlijke opvoeding van de studenten voor zijn rekening moest nemen, dat wil zeggen een Vlaamse elite vormen die haar rechtmatige plaats in de Belgische staat zou opnemen. In de Koningskwestie Koningskwestie
Constitutioneel, politiek en maatschappelijk vraagstuk rond de persoon en de houding van koning Leopold III tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
werd een uitgesproken leopoldistisch standpunt ingenomen en na de dynamitering van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer
werd onder impuls van het KVHV een Jeugdbedevaart naar Diksmuide georganiseerd, die ondanks bedreigingen en tegenkanting op 28 april 1946 plaatsvond (zie IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
).

Tegen de Belgischgerichte koers van de naoorlogse Verbondsleidingen ontstond er vanaf het jaar 1946-1947 een toenemend radicaal Vlaamsgezind verzet van studenten, die wilden dat het KVHV opnieuw zou aanknopen bij zijn vooroorlogse Vlaams-nationalistische traditie. Zij verenigden zich in en rond de volkskunstgroep De Kegelaar, die het Verbond verweet veel te nauw bij de Christelijke Volkspartij aan te leunen en geen standpunt tegen de als anti-Vlaams ervaren repressie Repressie na de Tweede Wereldoorlog
De repressie na de Tweede Wereldoorlog omvat alle maatregelen en acties tegen personen die na de oorlog verantwoordelijk werden gehouden voor samenwerking met de nationaalsocialistische b... Lees meer
te durven of te willen innemen. De Kegelaar ontplooide een grootscheepse eigen werking binnen het KVHV. Na een mislukte poging om de volkskunstgroep uit te sluiten, gaf de Verbondsleiding er eind maart 1949 de brui aan. Voor De Kegelaar kwam de weg naar de macht in het KVHV nu open te liggen. Na deze zogeheten Paasrevolutie van 1949 ging het Verbond opnieuw een radicaal Vlaamsgezinde koers varen.

Het einde van de Koningkwestie en de abdicatie van Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer
(zomer 1950), de spanningen te Leuven met de rector en de Franstalige studenten rond acties voor amnestie Amnestie na de Tweede Wereldoorlog
Lees meer
(1949-1951) en de door de academische overheid verboden toespraak van Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer
te Blanden (19 december 1952) werkten de radicalisering in de hand en verzekerden het KVHV opnieuw van een flinke aanhang in de Leuvense studentenwereld. Met de Fosty Fosty, Jean
Jean Fosty (1910-1974) was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet en werd na de oorlog senator voor het FDF. In 1953 nam hij de leiding op zich van acties tegen amnestie in D... Lees meer
-actie (Fosty-betoging) van 23 oktober 1953 bewees het Verbond dat het weer een voorhoederol vervulde in de Vlaamse beweging. Hierbij werd vaak samengewerkt met het KVHV-Gent Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Gent
Een voorloper van de Genste afdeling van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Gent (KVHV-Gent) ontstond in 1887. De organisatie telde hoogdagen, maar ook mindere periodes. Ze had sed... Lees meer
. In 1954-1955 dreven de acties in het kader van de schoolstrijd het Vlaamse element wat naar de achtergrond, hoewel het KVHV een oplossing van dit conflict in federalistische zin bepleitte. Onder impuls van Johan Fleerackers Fleerackers, Johan
Johan Fleerackers was bestuurder van vele culturele organisaties en voor verschillende ministers van Cultuur de kabinetschef. Hij besteedde veel aandacht aan de Vlaams-Nederlandse culture... Lees meer
werd de cultuurafdeling van het Verbond vanaf 1953 sterk uitgebouwd. Het KVHV ging ook aandacht besteden aan het sociaaleconomische aspect van de Vlaamse beweging; zo werd in 1956 de groep Walenwerking Walenwerking
Walenwerking (1956-1958) was een sociaal-culturele actie van Vlaamse studenten voor Vlamingen die in Wallonië woonden. Lees meer
opgericht, die ontspannings- en voorlichtingsavonden organiseerde voor de Vlaamse immigranten in Wallonië. Met de campagne tegen de miskenning van de Nederlandse taal op de Wereldtentoonstelling Wereldtentoonstelling van 1958
Naar aanleiding van de ondervertegenwoordiging van Nederlandstaligen bij de organisatie van de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel ontstond commotie vanuit het flamingantische midde... Lees meer
in 1958, de hevige amnestiestrijd in 1959 en de anti-talentellingsactie (1959-1960) speelde het KVHV een voortrekkersrol in de doorbraak die de Vlaamse beweging begin jaren 1960 kende met de Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer
.


De Verbondsraad van het KVHV-Leuven in 1959-1960: aan de tafel Verbondspreses Wilfried Martens (midden) en rechts van hem Mik Babylon. De KVHV-generatie van Martens speelde een voortrekkersrol in de naoorlogse doorbraak van de Vlaamse beweging omstreeks 1960. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)
De Verbondsraad van het KVHV-Leuven in 1959-1960: aan de tafel Verbondspreses Wilfried Martens (midden) en rechts van hem Mik Babylon. De KVHV-generatie van Martens speelde een voortrekkersrol in de naoorlogse doorbraak van de Vlaamse beweging omstreeks 1960. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)

Met het begin van 'taalkundige decentralisering' van de universiteit in 1962-1963 en de debatten rond de nieuwe taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer
, waarbij de Franstaligen faciliteiten Faciliteiten
Al sinds de eerste taalwet (1873) voorzag de wetgever in faciliteiten. Deze tegemoetkomingen gaven aanleiding tot tegengestelde interpretaties door Nederlandstaligen en Franstaligen, zo ... Lees meer
eisten in het Leuvense, kwam de strijd voor 'Leuven Vlaams' op het voorplan. Vanaf 1964 eiste het Verbond de volledige splitsing van de universiteit en de overheveling van de Franstalige sectie naar Wallonië (zie Hoger onderwijs in Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer
). Aan de top van het KVHV trad een nieuwe generatie aan, die naar een synthese zocht tussen de Vlaamse beweging en het opkomende studentensyndicalisme, en die het Verbond tussen 1963 en 1966 in sociaal-progressieve richting oriënteerde. Het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
werd het denkkader waarin de hele Vlaamse problematiek werd geplaatst. Vertrekkend vanuit een radicaal-democratische basisidee werd federalisme verbonden met radicale structuurhervormingen op sociaaleconomisch vlak (overheidscontrole, nationaliseringen, plan economie Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer
). Met dit standpunt leunde het KVHV nauw aan bij de (ideeën van de) kortstondige Vlaams-progressieve partij de Vlaamse Demokraten Vlaamse Demokraten
De Vlaamse Demokraten was de naam van een groep rond Antoon Roosens, Staf Verrept en Roger Bourgeois. Ze kwamen uit de sociaal-flamingante, niet-partijpolitieke Vlaamse beweging en probee... Lees meer
. Dat er echter een kloof gaapte tussen de linkse top van het Verbond en de basis, die bleef zweren bij een traditioneel flamingantisme, bleek uit de sterke groei in 1965-1966 van de Vlaams-Nationale Studentenunie Vlaams-Nationale Studentenunie (1958-1984)
De Vlaams-Nationale Studentenunie (VNSU), opgericht in 1958, was een studentenorganisatie aan de Vlaamse universiteiten die bij de Volksunie (VU) aanleunde en die haar hoogtepunt kende in... Lees meer
(VNSU), waarvan de meeste leden tevens KVHV-lid waren.

Vanaf het academiejaar 1965-1966 kwam de strijd voor een autonome, maar ook democratische Vlaamse universiteit te Leuven in een stroomversnelling. Op 15 december 1965 werd een nationale studentenbetoging gehouden onder het motto ‘Walen buiten’. De verklaring van de Belgische bisschoppen van 13 mei 1966 over de institutionele en geografische eenheid van de universiteit, het zogeheten mandement, leidde tot een opstoot van antiautoritaire en antiklerikale gevoelens. De revolte van mei 1966 bracht nieuwe studentenleiders ( Paul Goossens Goossens, Paul
Lees meer
, Ludo Martens, Walter de Bock) op het voorplan, die een nieuw-linkse en radicale koers gingen volgen, gericht op een volgende confrontatie, die een democratische universiteit moest opleveren. In december 1966 besloten de radicaalsten onder leiding van Martens dat de traditionele studentenbeweging had afgedaan. Op 3 maart 1967 werd als een werkgroep binnen het KVHV de Studentenvakbeweging Studentenvakbeweging
De Studentenvakbeweging was een progressieve studentenvereniging, in 1967 opgericht in de schoot van het Leuvense Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond. Lees meer
(SVB) opgericht. Voor de SVB primeerde voortaan ‘de strijd tegen het kapitalistische bestel voor een totaal-democratie’. Het verzet van de flamingantische achterban, alsook het wantrouwen van de beheerraad, die vreesde voor het voortbestaan van de vereniging, leerde de SVB'ers dat het KVHV met zijn traditioneel-Vlaamsgezinde verleden niet de juiste voedingsbodem was voor een studentenvakbeweging. In juni 1967 verlieten zij het Verbond, in oktober gevolgd door Verbondspreses Goossens. De expansieplannen van de Université Catholique de Louvain (UCL) leidden begin 1968 tot de Januarirevolte. In februari viel de christendemocratisch-liberale regering Vanden Boeynants Vanden Boeynants, Paul
De rechts-conservatieve christendemocraat Paul vanden Boeynants (1919-2001) werd twee keer premier, in 1966-1968 en in 1978-1979. Tegelijk drukte hij zijn stempel op het bestuur van de st... Lees meer
- De Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer
over de kwestie Leuven en was de splitsing van de universiteit een feit.

‘Leuven Vlaams’ was het hoogtepunt en meteen ook eindpunt van een eeuw Vlaamse studentenbeweging, waarvan het KVHV een groot deel van haar geschiedenis de emanatie was geweest. Voor het Verbond diende zich een totaal nieuwe fase in zijn bestaan aan.


In het kader van ‘Leuven Vlaams‘ houden studenten een sit-in op de Leuvense Bondgenotenlaan, 11 oktober 1966. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)
In het kader van ‘Leuven Vlaams‘ houden studenten een sit-in op de Leuvense Bondgenotenlaan, 11 oktober 1966. (Universiteitsarchief KU Leuven, AMVS)

1968-2000: Het KVHV na de beweging. Terug naar de traditie

Aangezien de Vlaamse problematiek na de splitsing van de universiteit geen rol van betekenis meer speelde, diende het Verbond voorgoed zijn leidende rol af te staan aan de SVB, die de motor werd van een nieuw-linkse studentenbeweging. Het KVHV zag zijn aantal actieve leden drastisch inkrimpen en de uitgebreide Verbondsorganisatie onderging een flinke afslanking. De poging van Verbondspreses Guido Ghekiere (1968-1970) om met de deelname aan de mijnwerkersstaking in januari 1970 het KVHV te doen aansluiten bij de nieuw-linkse studentenbeweging stuitte op het verzet van de traditionalistische vleugel. Deze nam in mei 1970 definitief de macht over en stuwde het Verbond in een eerder behoudsgezinde richting, al bleven meer progressieve maatschappelijke thema's nog enige tijd de aandacht van de vereniging weerhouden en werd er meer energie gestoken in culturele evenementen dan in Vlaamse actie.

Vanaf 1973-1974 ging het KVHV uitdrukkelijker zijn oude ideologische rol van studentenvereniging binnen de Vlaamse Beweging beklemtonen. Onder invloed van Volksunie-politici zoals Willy Kuijpers Kuijpers, Willy
Willy Kuijpers (1937-2020) was een Vlaams-nationalistisch politicus voor de Volksunie en de N-VA. Lees meer
nam het Verbond hierbij een volksnationalistisch standpunt in. Deze solidariteit met de kleinere volkeren (in Europa) leidde in januari 1974 tot een actieve ondersteuning van een hongerstaking in Frans-Baskenland (zie Spanje Spanje
De 19de-eeuwse Vlaamse beweging cultiveerde een overwegend negatief beeld van Spanje als vreemde overheerser tijdens de 16de eeuw. In de loop van de 20ste eeuw ontstond daarnaast een acti... Lees meer
). Omstreeks 1975 wenste het KVHV ook de oude studententradities in ere te herstellen. De jaarlijkse studentenzangfeesten, vanaf 1975, kenden behoorlijk wat bijval en vanaf 1978 volgden de herdrukken van de Studentencodex elkaar in een steeds sneller tempo op. Onder de titel Een federaal Vlaanderen in Europees en volksnationaal perspectief publiceerde het Verbond in december 1976 een eigen model van staatshervorming, dat de voorafspiegeling zou blijken te zijn van de actieve deelname aan het Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer
in 1977-1978.

Het KVHV was vaak gangmaker in het verzet en de frontvorming tegen de nieuw-linkse dominantie van de studentenbeweging. Met het Democratisch Studentenfront (1975) en de Algemene Studentenbond (1977) werd met relatief succes deelgenomen aan de verkiezingen van de Vereniging van Vlaamse Studenten Vereniging van Vlaamse Studenten
De Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) is het overlegorgaan van de representatieve studentenverenigingen van de Vlaamse universiteiten en hogescholen. VVS behartigt de belangen van de ... Lees meer
(VVS).

In 1975 werd het Algemeen Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (AKVHV), kortweg KVHV-nationaal, opgericht onder de vorm van een VZW. Zo kon het KVHV erkend worden door de overheid en subsidies ontvangen. Het Leuvense Ons Leven werd tevens nationaal ledenblad. KVHV-nationaal nam geen politieke standpunten in en de afdelingen behielden hun autonomie.

Medio jaren 1970 nog een gematigd anti-linkse vereniging kende het Verbond begin de jaren 1980 een echte ruk naar rechts. De extreem-linkse tegenacties bij Vlaamse betogingen te Leuven, alsook de internationale spanning tussen Oost en West ten tijde van de rakettenkwestie waren hieraan niet vreemd. Na 1983 evolueerde het KVHV naar een pragmatisch en naar eigen zeggen ‘positief kritisch’ nationalisme, waarbij met de acties voor de federalisering van het onderwijs Onderwijs
Lees meer
in 1985-1987 de werking op een concreet thema werd toegespitst. Vanaf 1987 begon de partijpolitieke polarisatie in nationalistische rangen tussen Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
(VU) en Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer
(VB) ook op het Verbond te wegen. Het KVHV had op zijn rechterflank bovendien af te rekenen met de concurrentie van de Nationalistische Studentenvereniging Nationalistische Studenten Vereniging
De Nationalistische Studentenvereniging is een uiterst-rechtse Vlaams-nationale studentenvereniging, opgericht in 1976, met afdelingen in Leuven, Gent, Antwerpen, Brussel, Hasselt, Mechel... Lees meer
(NSV), waarvan de werking op Vlaams-nationalistisch vlak die van het Verbond begon te overschaduwen.


Het KVHV eist de federalisering van het onderwijs, 1986. (ADVN, VAFA206)
Het KVHV eist de federalisering van het onderwijs, 1986. (ADVN, VAFA206)

De nieuwe strijdvaardigheid van de niet-partijgebonden Vlaamse beweging onder impuls van een verjongde en geradicaliseerde Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer
(VVB) had zijn invloed op het KVHV, dat vanaf 1990-1991 opnieuw een radicaal Vlaamsgezinde koers ging varen en in de lijn van de VVB naar een separatistisch standpunt evolueerde. Een nieuw aandachtspunt was de bekommernis voor de handhaving van de Nederlandse taal in het één wordende Europa, zoals bleek uit de taalwedstrijd ‘Simon Stevinpenning’ (1989), de acties tegen een mogelijke verengelsing van het hoger onderwijs Hoger onderwijs
De evolutie van het Vlaamse hoger onderwijs werd gekenmerkt door een moeizame vernederlandsingspolitiek, gaande van het vroegste verschijnen van Nederlandstalig onderwijs tot de integrale... Lees meer
(1990-1993) en het Groot-Nederlands Studentencongres te Leuven in november 1992.

In 1992-1994 raakte het KVHV intern verdeeld tussen de zogenaamde ‘groep van Antwerpen’ rond Bart de Wever De Wever, Bart
Bart de Wever (1970) is een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is sinds 2004 voorzitter van de N-VA, die onder zijn voorzitterschap de grootste partij van België werd. Sinds 2013 is hi... Lees meer
(hoofdredacteur Ons Leven 1993-1994) en de katholiek-behoudende vleugel in het Leuvense Verbond. De ‘groep van Antwerpen’, waarvan de kern afkomstig was van het Antwerpse KVHV Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Antwerpen KVHV
Het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Antwerpen (KVHV-Antwerpen) werd opgericht in 1973 als een Vlaams-nationalistische en traditioneel-studentikoze studentenvereniging aan de Antwerp... Lees meer
, legde de nadruk op de Vlaams-nationalistische pijler van het Verbond, terwijl de andere groep ‘de eigenheid van het KVHV als een traditionele studentenvereniging met katholieke en ideologisch conservatieve inslag’ wenste te benadrukken. Deze tweede groep wilde het Verbond een sterker (traditioneel) katholiek profiel aanmeten en in haar pleidooien voor een neoconservatieve frontvorming, waarbij de Vlaamse problematiek vanuit een rechts-liberale invalshoek werd benaderd, klonk onmiskenbaar de invloed door van het Vlaamse conservatieve maandblad Nucleus (1990-2010). Beide fracties ontplooiden binnen het Verbond elk hun eigen werking en trachtten beurtelings de controle over Ons Leven te verwerven. Bij de presesverkiezingen van 1994 delfde de ‘Antwerpse vleugel’ definitief het onderspit. De kern van deze groep zou vanaf 2001 een centrale rol spelen in de pas opgerichte Nieuw-Vlaamse Alliantie Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer
(N-VA). In het KVHV zette de invloed van de conservatieve fractie zich de volgende jaren door.

Het Verbond ging zich steeds meer als een traditioneel-studentikoze vereniging manifesteren. Deze evolutie, die in de jaren 1980 was begonnen, werd in de hand gewerkt door de contacten met traditionele studentenverenigingen uit Nederland en de Duitstalige landen. In 1994-1996 kwam naar aanleiding van de heropening van het proces van Irma Laplasse Swertvaeger, Irma
Irma Swertvaeger (1904-1945) werd terechtgesteld nadat zeven verzetslieden om het leven kwamen na haar tussenkomst bij Duitse soldaten, om haar door het Geheim Leger gevangen genomen zoon... Lees meer
en de viering van ‘vijftig jaar bevrijding’ de amnestiekwestie opnieuw aan bod. De problematiek van de Vlaamse Rand Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer
rond Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
was een ander aandachtspunt. Het KVHV wijdde er op 13 december 1995 een drukbezocht colloquium aan met onder meer Vlaams minister-president Luc van den Brande Van den Brande, Luc
Luc van den Brande (°1945) was een christendemocratisch federaal minister van Tewerkstelling en Arbeid (1988-1991) en leidde van eind 1992 tot 1999 de Vlaamse executieve/Vlaamse Regering.... Lees meer
, Joost Rampelberg (VVB-provincie Vlaams-Brabant) en Johan Laeremans ( Komitee der Randgemeenten Komitee der Randgemeenten
Het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens, opgericht in 1960, ijverde voor het behoud van het Vlaamse karakter in Nederlandstalige randgemeenten rond Brussel, tegen talentellinge... Lees meer
). In het conflict rond de IJzerbedevaart, dat in de jaren 1994-1996 de Vlaamse beweging verdeelde, schaarde het Verbond zich achter het IJzerbedevaardersforum, maar distantieerde het zich van de Werkgroep Radicalisering.

Het KVHV na 2000: Politieke leerschool en behoeder van tradities

Na de relatieve bloei van de jaren 1990 kende het KVHV aan het begin van de 21ste eeuw een terugval. Door hervormingen van de statuten van de Dienst Jeugdwerk kwam het Verbond in 2000 niet langer in aanmerking voor subsidies. In 2002 besloot het Verbondsbestuur de ledenwerving via opgevraagde postabonnementen, die omstreeks 1960 was ingevoerd en steeds meer onder vuur lag, te stoppen. Hierdoor viel de oplage van Ons Leven terug van 3.000 exemplaren op een paar honderd. Het tijdschrift, tot op dat ogenblik een maandblad, zou de volgende jaren zeer onregelmatig verschijnen. De doorbraak van de sociale media bood nieuwe kansen om de boodschap te verspreiden, maar betekende tevens een sterke concurrentie voor het verenigingsleven. Ook het Verbond zag het aantal actieve leden sterk teruglopen. In 2002-2003 vierde het KVHV zijn eeuwfeest. De volgende jaren plooide de vereniging zich terug op zichzelf en was er nauwelijks een externe werking.

Verbondspreses Bram Hermans (2006-2008) wenste het KVHV opnieuw een actievere rol te laten spelen in de Vlaamse beweging en organiseerde op 6 mei 2007 in de faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode een mars voor Vlaamse onafhankelijkheid (2500 deelnemers). Separatisme en Vlaamse onafhankelijkheid kwamen eveneens aan bod op de jaarlijkse ‘Staten-Generaal van verzet tegen het regime’, een colloquium annex strijdmeeting die het Leuvense Verbond sinds 2005 met de zusterafdelingen van Gent en Antwerpen organiseerde.


Onder Verbondspreses Bram Hermans zocht het KVHV opnieuw actiever aansluiting bij het radicale segment van de Vlaamse beweging, 2007. (ADVN, DA129/18)
Onder Verbondspreses Bram Hermans zocht het KVHV opnieuw actiever aansluiting bij het radicale segment van de Vlaamse beweging, 2007. (ADVN, DA129/18)

Tijdens de jaren 2010 zat het KVHV opnieuw enigszins in de lift, al bleef het met een twintig tot dertig actieve leden een relatief kleine studentenvereniging, die in het niets herinnerde aan het grootse verleden. Het bewegingskarakter (de opvatting van het KVHV als een ‘grote’ organisatie, waar ledenaantal en uitstraling via een ruime verscheidenheid aan activiteiten primeerden, en waar weinig eisen gesteld werden aan de leden qua actief engagement), dat nog lang na 1968 de werking had gekenmerkt, was weggeëbd. Het Verbond had zich getransformeerd tot een (politieke) studentenclub, waarbij via lezingen en (interne) debatavonden sterk werd ingezet op de vorming van de leden. Hiermee werd de belangrijke rol die het KVHV gespeeld had als leerschool voor het politiek personeel van diverse Vlaamsgezinde en/of katholieke verenigingen en politieke partijen in zekere zin bestendigd. De herwonnen stabiliteit had zijn weerslag op Ons Leven. Vanaf 2015-2016 ging het blad er zowel naar vorm als inhoud merkbaar op vooruit. Het volume nam toe en er verschenen vier tot vijf edities per jaar.

In de lijn van Vanden Eynde en De Goeyse bleef het Verbond ijveren voor een stijlvol studentikoos gezelschapsleven en zich opwerpen als de behoeder van de (katholieke) Vlaamse studententraditie (de zogenaamde ‘Leuvense stijl’). Het liet zijn stem horen in het debat rond de studentendopen en verdedigde het Vlaamse studentikoze liederenerfgoed en de Studentencodex tegen ‘politiek-correcte’ aanvallen (2021). Ook het vrijwaren van hoger onderwijs in de eigen Nederlandse taal bleef voor het KVHV, dat ‘Leuven Vlaams’ als een belangrijk wapenfeit uit zijn geschiedenis beschouwde, een bijzonder aandachtspunt. Op 6 oktober 2018 organiseerde het, samen met het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
(ANV) en de Vereniging Vlaamse Academici Verbond der Vlaamse Academici
Het Verbond der Vlaamse Academici was een drukkingsgroep die de Vlaamse hooggeschoolden moest verenigen. Het was de voortzetting van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond, dat mee ... Lees meer
(VVA) een ‘Colloquium 50 jaar Leuven Vlaams – Leuven Engels?’ waar de problematiek van de verengelsing aan de orde werd gesteld. Met een klacht bij de Vlaamse regeringscommissaris en een ‘taalmeldpunt’ bond het KVHV in 2019 de strijd aan tegen de ‘spookopleidingen’ waarmee de universiteit de taalwetgeving omzeilde (zie Hoger onderwijs in Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer
).

Literatuur

– L. Vos-Gevers, De Vlaamse studentenbeweging te Leuven. 1836-1914, in: Onze Alma Mater, jg. 29, 1975, nr. 2, pp. 126-142.
– L. Vos, Ideologie en idealisme. De Vlaamse studentenbeweging te Leuven in de periode tussen de twee wereldoorlogen, in: BTNG, jg. 6, 1975, nrs. 3-4, pp. 263-328.
– Een eeuw Vlaamse studentenbeweging te Leuven. Catalogus van de tentoonstelling 16 februari-2 april 1976, 1976.
– L. Vos, Bloei en ondergang van het AKVS, 2 dln., 1982.
– K. Jongbloet, Honderd jaar Ons Leven. Gechiedenis van een Leuvens studententijdschrift (1932- 1974), KUL, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1988.
– W. Weets, Tussen traditie en beweging. De geschiedenis van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (1944-1956). KU Leuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1991.
– 90 jaar KVHV, in: Ons Leven, 103, 1992, 6-7-8.
– P. Baert, De geschiedenis van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) van 1956 tot 1970. KU Leuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1994.
– W. Weets, Historische schets van de Vlaamse studentenbeweging. ‘Vliegt de Blauwvoet! …’, 1996.
– W. Weets, Tussen traditie en beweging. De geschiedenis van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (1944-1956): Eerste deel: Het na-oorlogse Verbond (1944-1949), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 55, 1996, nr. 3, pp. 139-180.
– Lustrumnummer: Het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond 1992-1997, in: Ons Leven, 109, 1998, 8-9.
– W. Weets, Tussen traditie en beweging. De geschiedenis van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (1944-1956): Tweede deel: Heropbloei (1949-1953), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 57, 1998, nr. 2, pp. 67-92.
– W. Weets, Tussen traditie en beweging. De geschiedenis van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (1944-1956): Derde deel: Vlaamse voorhoede (1953-1956), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 57, 1998, nr. 3, pp. 131-158.
– L. Vos, B. de Wever en W. Weets, Vlaamse vaandels, rode petten. Honderd jaar Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond, 2002.
– L. Vos, Idealisme en engagement. De roeping van de katholieke studerende jeugd in Vlaanderen (1920-1990), 2011.
– M. Schaevers, De school van De Wever, dl. 1, in: Humo, 2014, nr. 4, pp. 14-21.
– M. Schaevers, De school van De Wever, dl. 2., in: Humo, 2014, nr. 5, pp. 34-39.

Suggestie doorgeven

1973: Mon De Goeyse (pdf)

1998: Wilfried Weets

2023: Wilfried Weets

Inhoudstafel